Spis treści
Kiedy dziecko popełnia w trakcie pisania jakiś błąd, łatwo jest pomyśleć, że nie zna zasad ortograficznych lub zwyczajnie nie skupia się odpowiednio na swoim zadaniu. Przyczyna bywa często jednak inna. U części uczniów diagnozuje się bowiem dysortografię, która oznacza wrodzoną lub nabytą trudność w opanowaniu poprawnej pisowni. Wytężona praca i regularnie wykonywane ćwiczenia przynoszą jednak efekty i pozwalają dziecku na zmniejszenie liczby błędów.
Co to jest dysortografia?
Dysortografia dotyczy trudności w pisaniu wyrazów. Ujawnia się ona w dzieciństwie, w trakcie opanowywania umiejętności pisania. Uczeń, mimo jego doskonałej znajomości zasad, a także swoich starań, popełnia różne błędy. Co więcej, jego iloraz inteligencji jest na przeciętnym lub wyższym poziomie. Najczęściej myli on litery o podobnym wyglądzie i brzmieniu, choć objawów można zauważyć znacznie więcej. Ponieważ zaburzenie to ma charakter wrodzony lub nabyty, człowiek do końca życia boryka się z pewnymi trudnościami wynikającymi z zaburzonej percepcji wzrokowej i słuchowej. Systematyczna praca i wykonywanie ćwiczeń sprawia, że dziecko z czasem coraz lepiej radzi sobie z poprawnym pisaniem.
Objawy dysortografii
Objawy dysortografii są bardzo charakterystyczne i zostaną szybko wykryte przez uważanego rodzica lub nauczyciela. Najczęściej spotykane symptomy to:
- trudność w rozróżnianiu liter podobnych do siebie (np. p-b, l-ł, a-o),
- popełnianie błędów ortograficznych (np. łużko zamiast łóżko),
- zmienianie wyrazów na inne (np. rok na tok),
- niepoprawna budowa zdań,
- zmienianie liter o podobnym kształcie (np. d na b),
- niedostrzeganie wszystkich liter w wyrazie (np. furta zamiast furtka),
- mylenie liter w słowach,
- pisanie przyimków łącznie z rzeczownikami (np. nastole, wdomu).
Przyczyny dysortografii
Przyczyną dysortografii są zaburzenia percepcji wzrokowej i słuchowej – oznacza to, że dziecko widzi lub słyszy w niepoprawny sposób, co jest bezpośrednią przyczyną popełniania błędów. Dysortografia może także wynikać z zaburzeń tzw. motoryki małej, która dotyczy ruchów wykonywanych dłońmi i palcami. Zakłada się, że wszystkie te problemy są wynikiem wrodzonych lub nabytych mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego w życiu płodowym lub w trakcie porodu. Wiele wskazuje na to, że zaburzenia pisania są po prostu dziedziczne.
Jak zdiagnozować dysortografię?
Dysortografia najłatwiejsza jest do zauważenia na początku edukacji, kiedy dziecko rozpoczyna naukę pisania. Problemy ucznia zostają najczęściej odnotowane przez rodziców bądź nauczyciela. W takim przypadku niezbędna jest wizyta w poradni psychologiczno-pedagogicznej, gdzie dziecko zostaje poddane diagnozie przez zespół specjalistów: psychologa i pedagoga, a często także logopedę, neurologa, laryngologa, okulistę, fonologa czy psychiatrę dziecięcego. Proces diagnozy jest więc interdyscyplinarny i wieloetapowy. Wymaga poznania sytuacji rodzinnej i szkolnej dziecka, analizy jego zeszytów i wypracowań oraz wykonania specjalistycznych testów, które sprawdzają m.in. szybkość i płynność czytania, pamięć bezpośrednią czy słuch fonematyczny. Ważne jednak, aby pamiętać, że ostateczna diagnoza stawiana jest dopiero po ukończeniu przez dziecko 10 roku życia. Jeśli uczeń jest młodszy, mówi się o ryzyku dysortografii, wdraża odpowiednią terapię oraz obserwację dziecka.
Dysleksja a dysortografia
Dysleksja i dysortografia to pojęcia często ze sobą mylone. Przede wszystkim dlatego, że słowo dysleksja używane jest w szerokim i wąskim znaczeniu. W ogólnym ujęciu dysleksja rozwojowa oznacza zespół zaburzeń w nauce pisania i czytania. Podzielić można jednak ją na kilka rodzajów. Wśród nich wymienia się właśnie dysortografię, czyli specyficzne trudności w pisaniu, jak i… dysleksję oznaczającą trudności w czytaniu. Oprócz tego wyróżnia się także dysgrafię oznaczającą zniekształcone i trudne do odczytania pismo.
Zapamiętaj: Dysortografia to jedna z odmian dysleksji rozwojowej, polegająca na trudnościach z opanowaniem poprawnej pisowni.
Leczenie dysortografii
Dysortografii nie da się wyleczyć – zaburzenia percepcji słuchowej i wzrokowej utrzymują się całe życie. Można natomiast wypracować odpowiednie strategie radzenia sobie z trudnościami, a także opanować poprawną pisownię i zmniejszyć ilość pojawiających się błędów. Wymaga to jednak wysiłku i regularnej pracy. Dziecku zaleca się uczęszczanie na tzw. terapię pedagogiczną, zwaną także zajęciami korekcyjno-kompensacyjnymi. Szczegółowe zalecenia postępowania formułuje również poradnia pedagogiczno-psychologiczna po wystawieniu diagnozy, co jest pomocne dla rodziców. Bardzo ważne jest, aby opiekunowie ćwiczyli z dzieckiem poprzez różnego rodzaju zabawy ortograficzne: gry, rebusy czy łamigłówki. Atrakcyjną formą uczenia się są również różnego rodzaju wierszyki i piosenki. Starsze dziecko warto przede wszystkim zachęcać do czytania książek, co pozwala mu na śledzenie wyrazów wzrokiem i przyswajanie ich poprawnej pisowni. Należy zadbać o to, aby nauka była dla dziecka po prostu ciekawa i angażująca. Duże znaczenie ma również cierpliwa i pełna zrozumienia postawa rodziców i pedagogów, których zadaniem jest motywowanie ucznia do pracy.
Czy wiesz że: wg międzynarodowych statystyk problem dysortografii dotyczy 2-15% dzieci w wieku szkolnym?
Dysortografia u dorosłych
Dyslektykiem jest się całe życie. Problem dysortografii może więc ujawniać się w wielu sytuacjach dnia codziennego w dorosłym życiu, np. w trakcie tworzenia notatek czy pisania wiadomości. Na ogół dorosłe osoby mają jednak wykształcone skuteczne strategie radzenia sobie z trudnościami. Mogą one świetnie opanować swój ojczysty język, nie robiąc w nim zbyt wiele błędów, które zdarzają się przecież każdemu. Trudności te jednak mogą o sobie dać znać w trakcie nauki języków obcych. Osoba z diagnozą dysortografii może z sukcesem posługiwać się innym językiem, będzie jednak musiała włożyć więcej wysiłku w naukę poprawnej pisowni. Warto zaznaczyć, że osoby z dysleksją często cechują się żywą wyobraźnią, myśleniem polisensorycznym, intuicją i kreatywnością – te cechy nie tylko wyróżniają je na co dzień, ale również pozwalają na tworzenie różnych metod, które kompensują im trudności wynikające z dysortografii.
Dysortografia to jedna z odmian dysleksji rozwojowej, polegająca na trudnościach z opanowaniem poprawnej pisowni. Choć różnego rodzaju trudności mogą utrzymywać się całe życie, odpowiednie oddziaływania w dzieciństwie i ćwiczenia sprawiają, że dziecko jest w stanie zredukować liczbę popełnianych błędów i odnosić sukcesy w szkole.