Dostępność środków transportu w dzisiejszych czasach sprawia, że coraz częściej stykamy się z chorobami nieznanymi w naszej strefie klimatycznej. Większość z nich stanowią choroby zakaźne. Należy do nich choroba Chagasa. Jest ciekawym przykładem choroby wywoływanej przez mikroorganizmy. W tym przypadku przez pierwotniaki, które są przenoszone do organizmu człowieka za pośrednictwem pluskwiaków odżywiających się krwią ssaków.
Co to jest choroba Chagasa?
Choroba Chagasa nazywana jest również trypanosomozą amerykańską. To choroba zakaźna występująca w Ameryce Południowej i Środkowej, głównie na obszarach wiejskich. Wywołują ją świdrowce, które są przenoszone na człowieka i zwierzęta przez pluskwiaki. Istnieje kilka możliwości zapadnięcia na trypanosomozę. Najczęstszym z nich jest przedostanie się świdrowców przez uszkodzoną skórę człowieka do układu krwionośnego wraz z wydalinami pluskwiaków. Zarazić się można również poprzez przetoczenie krwi osoby, która była nosicielem choroby. Świdrowce mogą przeniknąć, także do organizmu dziecka w trakcie życia płodowego oraz podczas karmienia piersią, jeśli matka cierpi na chorobę Chagasa. U większości osób zakażenie przebiega bezobjawowo. Pozostali przechodzą fazę ostrą choroby, która trwa około 4-6 tygodni. Później przechodzi w fazę przewlekłą, która może utrzymywać się wiele lat. Objawowa postać trypanosomozy doprowadza nieleczona do uszkodzenia wielonarządowego.
Choroba Chagasa – objawy
Większość zakażonych świdrowcem przechodzi chorobę bezobjawowo. U ludzi, którzy prezentują objawy kliniczne choroby są one skąpe lub niecharakterystyczne. Na początku trwania zakażenia w miejscu wniknięcia świdrowców z odchodami pluskwiaka przez uszkodzoną skórę lub w wyniku ukąszenia może powstać niewielki obrzęk zapalny. Ponadto, w fazie ostrej, mogą wystąpić symptomy takie jak:
- gorączka,
- powiększenie wątroby,
- powiększenie śledziony,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- zaburzenia rytmu serca lub ból w klatce piersiowej w wyniku zapalenia mięśnia sercowego.
Czy wiesz że: choroba Chagasa wywoływana jest przez świdrowca - Trypanosoma cruzi, przenoszonego do krwi człowieka za pośrednictwem pluskwiaków?
Następnie symptomy mogą samoczynnie ustąpić. Jest to bezobjawowe, przewlekłe stadium trypanosomozy. U około 10-30% chorych z taką postacią choroby trwa ona latami dopóki pierwotniaki bytujące w organizmie osoby zakażonej nie uszkodzą włókien nerwowych zaopatrujących narządy wewnętrzne. Pojawiają się wtedy objawy ze strony serca, przewodu pokarmowego lub mózgu. Nieleczona trypanosomoza może doprowadzić do uszkodzenia mięśnia sercowego, czego następstwem są zaburzenia rytmu serca oraz niewydolność tego narządu. Uszkodzeniu ulega też przewód pokarmowy. Wiąże się to z problemami w przełykaniu pokarmu, ulewaniem treści pokarmowej, zaparciami, patologicznym rozszerzeniem jelita grubego. Osoby chore cierpią również na demencję, która wynika z uszkodzenia mózgu.
Choroba Chagasa – przyczyny
Chorobę Chagasa wywołuje należący do rodziny pasożytniczych pierwotniaków świdrowiec o łacińskiej nazwie Trypanosoma cruzi. Do namnażania się tego pasożyta potrzebni są dwaj żywiciele: zwierzę należące do rodziny kręgowców oraz bezkręgowiec. W przypadku Trypanosoma cruzi pierwszym z nich mogą być oposy, gryzonie, małpy oraz zwierzęta domowe. Drugim żywicielem jest pluskwiak żywiący się krwią ssaków. Do zakażenia człowieka może dojść w przypadku przedostania się na uszkodzoną skórę i błony śluzowe wydalin pluskwiaka lub przez bezpośrednie ukąszenie. Tego typu zakażenie dotyczy zazwyczaj ludzi żyjących w siedzibach o niskim stopniu sanitarnym oraz nie utrzymujących należytej higieny osobistej. Istnieje możliwość przeniknięcia świdrowców z organizmu matki do krwioobiegu nienarodzonego dziecka. Karmienie piersią również niesie ryzyko zarażenia dziecka. Pierwotniaki mogą dostać się do organizmu osoby zdrowej wraz z przetaczaną krwią pochodzącą od nosiciela oraz narządami przeznaczonymi do zabiegu transplantacji. W literaturze wymienia się także przeniesienie Trypanosoma cruzi poprzez spożycie pokarmu zanieczyszczonego odchodami pluskwiaków oraz niedogotowanego mięsa zwierząt.
Choroba Chagasa – diagnostyka
Osoby z objawami mogącymi przemawiać za zapadnięciem na chorobę Chagasa powinny poddać się badaniom diagnostycznym. W ostrej fazie trypanosomozy amerykańskiej we krwi chorego w powiększeniu mikroskopowym mogą być widoczne świdrowce. Rozpoznanie choroby w fazie przewlekłej wymaga bardziej skomplikowanych badań. Polegają one na wykryciu przeciwciał skierowanych przeciwko pasożytowi metodą ELISA. Kolejną z metod wykorzystywanych do postawienia diagnozy jest wyizolowanie materiału genetycznego Trypanosoma cruzi z materiału biologicznego pobranego od osoby zakażonej.
Choroba Chagasa – leczenie
Leczenie ostrej fazy trypanosomozy polega na podawaniu leku przeciwpasożytniczego o nazwie benznidazol. Ważnym aspektem jest postępowanie w przypadku powikłań choroby Chagasa, które występują w fazie przewlekłej. Należą do nich objawy ze strony układu krwionośnego w postaci zaburzeń rytmu serca czy niewydolności serca. Przy takim charakterze symptomów przydatna bywa diagnostyka kardiologiczna i wdrożenie odpowiedniego leczenie antyarytmicznego, elektrostymulującego lub nawet przeszczepu serca. Powikłaniem trypanosomozy bywa również zajęcie przewodu pokarmowego. Nasilone dolegliwości ze strony układu trawiennego wymagają czasem postępowania chirurgicznego.
Zapamiętaj: Choroba Chagasa występuje głównie w krajach Ameryki Południowej i Środkowej.
Pojawienie się objawów sugerujących zakażenie Trypanosoma cruzi u osoby, która powróciła z Ameryki Południowej powinno skłonić ją do wizyty u lekarza i wykonania badań diagnostycznych. Osoby, które planują podróż do krajów Ameryki Południowej powinny pamiętać o możliwości zakażenia świdrowcami. Ważne jest wybranie miejsca zakwaterowania o odpowiednio wysokim poziomie sanitarnym. Miejsca wypoczynku powinny być wyposażone w środki chemiczne odstraszające pluskwiaki oraz moskitiery. Wybierając się na spacer po okolicy powinniśmy pamiętać o ubraniu się w spodnie, koszule lub bluzy z długimi rękawami. Ma to zapobiec przedostaniu się pluskwiaków na skórę.
Choroba Chagasa w odróżnieniu od większości chorób zakaźnych może dawać objawy dopiero po wielu latach bezobjawowego przebiegu. Jest to schorzenie występujące bardzo rzadko w strefie klimatycznej, do której należy Polska. Nie zmienia to faktu, że może zostać zawleczona w czasach intensywnych podróży zagranicznych.