Arytmie serca po cichu stają się jednym z głównych problemów kardiologicznych wśród polskiego społeczeństwa w XXI wieku. Najczęściej występującym zaburzeniem rytmu jest migotanie przedsionków, które występuje u kilku procent populacji. Polega ono na nieuporządkowanej pracy przedsionków serca, czego konsekwencją jest zmniejszenie wydolności mięśnia sercowego jako pompy wypychającej krew do krążenia obwodowego. Arytmie serca, w tym migotanie przedsionków, dotychczas leczyło się głównie lekami antyarytmicznymi. Terapia taka niestety miała niezbyt skuteczne działanie. Zdobycze współczesnej medycyny pozwalają jednak na zaradzenie niektórym problemom zaburzonego rytmu serca w znacznie skuteczniejszy sposób, jakim jest ablacja arytmii. Jak wygląda taki zabieg? Czy pozostawia jakieś skutki uboczne?
Co to jest ablacja serca?
Ablacja jest zabiegiem polegającym na wprowadzeniu elektrod do serca poprzez dostęp naczyniowy, zlokalizowaniu tkanki, która odpowiada za powstanie zaburzenia oraz zlikwidowanie jej najczęściej poprzez użycie prądu zmiennego o częstotliwości radiowej. Taką ablację nazywamy tzw. ablacją RF. Prąd powoduje rozgrzanie chorej tkanki do ok. 60 stopni Celsjusza, co pozwala na usunięcie ogniska arytmogennego. Uszkodzone tkanki tracą swoje właściwości elektryczne, a na ich miejscu powstaje niewielka blizna, która jest pozbawiona czynności bodźcotwórczej, czyli umiejętności wywoływania nieprawidłowych pobudzeń elektrycznych.
Kiedy wykonujemy ablację serca?
Ablację wykonuje się najczęściej u pacjentów chorujących na migotanie przedsionków. Arytmia ta nieskutecznie leczona jest bardzo niebezpieczna dla chorego ze względu na występujące ryzyko powstania udaru niedokrwiennego mózgu. Ablacja jest najskuteczniejszym sposobem leczenia migotania przedsionków, pozwalającym w wielu przypadkach na pełny powrót do zdrowia pacjenta.
Ablację wykonuje się również w innych arytmiach serca, w których odsetek skutecznych ustąpień arytmii jest także bardzo wysoki. Zabieg ten wykorzystywany jest ponadto u pacjentów z częstoskurczami nadkomorowymi, takimi jak częstoskurcz przedsionkowy lub trzepotanie przedsionków lub z częstoskurczami komorowymi.
Przygotowanie do ablacji
Pacjent przed zabiegiem powinien ogolić okolicę pachwinową, tak aby umożliwić uzyskanie dostępu do naczyń. Na kilka godzin przed samym zabiegiem nie należy spożywać posiłków. Pić można jedynie wodę w małych ilościach. W przypadku pacjentów, którzy wykazują duży lęk przed interwencją naczyniową możliwe jest podanie leków uspokajających i przeciwbólowych.
Jak wygląda zabieg ablacji?
Poprzez dojście naczyniowe w okolicy pachwinowej wprowadza się tzw. koszulkę naczyniową (rodzaj plastikowej rurki), przez którą wprowadzane są cewniki drogą naczyń do serca. Początkowo wykonywane jest badanie elektrofizjologiczne, dzięki któremu możliwe jest zobrazowanie elektrycznej funkcji serca i ujawnienie ognisk arytmii. Następnie, już po zlokalizowaniu chorej tkanki, wprowadzane są cewniki, które dzięki działaniu prądu elektrycznego, który rozgrzewa daną lokalizację lub niskiej temperatury w przypadku krioablacji, uszkadzają daną lokalizację. Uszkodzone miejsce traci swoje właściwości wywoływania arytmii, a w tym miejscu powstaje w perspektywie czasu blizna niewykazująca możliwości powstawania pobudzenia.
Zalecenia oraz rekonwalescencja po ablacji
Po wykonanej ablacji należy przez kilka godzin leżeć oraz nie poruszać kończynami dolnymi, tak aby nie zwiększać ryzyka wystąpienia zmian okolic wkłucia naczynia. Zalecane są również okresowe kontrole kardiologiczne, aby ocenić odległą skuteczność arytmii.
Czy wiesz że: w niektórych przypadkach lekarz może zadecydować o wykonaniu tzw. krioablacji, czyli ablacji, podczas której wykorzystuje się niską temperaturę w obrębie cewnika do usunięcia wadliwej tkanki?
Po niektórych zabiegach pomimo prawidłowego wykonania ablacji możliwy jest nawrót arytmii. W takich przypadkach wymagane jest wykonanie powtórnego zabiegu, tak aby ponownie usunąć dodatkowe ognisko zaburzenia serca ujawniające się w okolicy już wcześniej usuniętej wadliwej tkanki. U kilku procent pacjentów arytmicznych całkowitą skuteczność zabiegu inwazyjnego uzyskuje się dopiero po wykonanych 3-4 ablacjach. Pomimo krotności wykonanych procedur u takich pacjentów wciąż jest to preferowana metoda leczenia arytmii, ponieważ pozwala ona usunąć arytmię w sposób całkowity. Taki efekt bardzo rzadko może wywołać leczenie farmakologiczne.
Skutki uboczne ablacji
Ablacja jest zabiegiem bardzo skutecznym, obarczonym niskim odsetkiem powikłań pooperacyjnych. Odsetek zgonów okołozabiegowych jest bardzo niski, oscylujący w zależności od ośrodka, w którym wykonywany jest zabieg w okolicy 0,1-0,2%. Najczęstszymi powikłaniami są krwiaki okolicy wkłucia do naczynia.
Zapamiętaj: Ablacja to obecnie najlepsza metoda leczenia zaburzeń rytmu serca.
Czasami zdarza się powstanie całkowitego bloku przedsionkowo-komorowego. U takich pacjentów niezbędne jest wówczas wszczepienie stymulatora serca, który umożliwi utrzymanie prawidłowej funkcji elektrycznej serca pomiędzy przedsionkami a komorami. Znacznie rzadziej u pacjenta może wystąpić udar mózgu w związku z organizowaniem się skrzepliny w obrębie naczyń w okolicy wprowadzonego cewnika. U niektórych pacjentów, szczególnie tych obarczonych poważnymi chorobami serca w przeszłości, może dojść do wystąpienia tamponady serca lub przebicia mięśnia serca. Powikłania te są bardzo rzadkie, graniczące wręcz z kazuistyką, aczkolwiek pacjent powinien być świadomy możliwości wystąpienia takich skutków niepożądanych zabiegu podpisując zgodę na ablację.
Ablacja arytmii jest zdobyczą współczesnej medycyny, dzięki której doszło do przełomu w leczeniu problemów zaburzeń rytmu serca. W chwili obecnej duży odsetek pacjentów po wykonanej ablacji może w pełni cieszyć się życiem bez niebezpiecznej i upszykrzającej codzienne funkcjonowanie arytmii.