Łokieć tenisisty należy do grupy tzw. entezopatii, czyli zespołów bólowych związanych ze zwyrodnieniem i stanem zapalnym przyczepów ścięgien mięśni do kości. Nie jest to poważna kontuzja, ale bardzo uciążliwa. Do pełnego wyleczenia potrzeba kilku tygodni intensywnej i systematycznej rehabilitacji.
Co to jest łokieć tenisisty?
Jest to popularna nazwa kontuzji dotycząca bliższego przyczepu mięśnia prostownika promieniowego nadgarstka i prostownika palców. Mięśnie te odpowiadają głównie za ruchy odwracania przedramienia i zginania grzbietowego nadgarstka oraz prostowania palców ręki.
Proces chorobowy powstaje w wyniku przeciążania i nagromadzenia się mikrourazów, które z czasem prowadzą do odrywania się pojedynczych włókien od kości. W przypadku długo nieleczonej kontuzji w obrębie ścięgien mogą powstawać ośrodki kościotwórcze tzw. entezofity, które osłabiają i uszkadzają ich strukturę.
Łokieć tenisisty – objawy
Podstawowym objawem jest ostry ból zlokalizowany w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej, czyli miejsca przyczepu przeciążonych mięśni przedramienia. Ból ten nasila się przy wykonywaniu takich czynności jak posługiwanie się śrubokrętem, otwieranie drzwi czy odbijanie piłki z bekhendu przy zgiętym łokciu (stąd nazwa kontuzji).
Prostym testem potwierdzającym diagnozę jest test Thomsona polegający na próbie pokonania oporu poprzez prostowanie obciążonego nadgarstka przy kończynie wyprostowanej w stawie łokciowym.
Ryc. 1. Kości kończyny górnej prawej. Zaznaczono nadkłykieć boczny kości ramiennej – miejsce występowania bólu. [Netter F. H. Atlas anatomii człowieka. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011]
Przyczyny łokcia tenisisty
Przypadłość ta należy do grupy chorób zawodowych, lecz jej nazwa jest mylna, bowiem większość przypadków nie dotyczy tenisistów, a przyczyną bólu nie jest łokieć. Kontuzji tej bardzo często ulegają pracownicy biurowi, mechanicy, szwaczki, muzycy oraz sportowcy, a więc osoby które przez długi czas wykonują powtarzające się ruchy odwracania przedramienia i prostowania nadgarstka. Dolegliwość może być także następstwem noszenia ciężkich przedmiotów przy wyprostowanych łokciach. Najczęściej dotyczy mężczyzn w wieku od 35 do 50 lat.
Leczenie łokcia tenisisty
Pierwszym i kluczowym zaleceniem jest odpoczynek i zaprzestanie wykonywania ruchów mogących pogłębić uraz. Takie odciążenie kończyny pozwoli zregenerować się uszkodzonym tkankom.
Leczenie takie należy uzupełnić fizykoterapią. Za najlepsze metody w przypadku łokcia tenisisty uznaje się napromieniowanie falami Roentgena oraz leczenie ultradźwiękowe. Obie te metody zostały uznane za wysoce skuteczne i przynoszące długotrwałe rezultaty w badaniach prowadzonych w 2017 roku[2].
Coraz więcej badań natomiast wykazuje, że zastosowanie wstrzyknięć steroidów przynosi o wiele więcej skutków ubocznych niż korzyści. Dlatego coraz częściej odstępuje się od tego typu zabiegów.
W przypadku długo nieustępujących dolegliwości zaleca się ostrzyknięcia osoczem bogatopłytkowym– PRP. Niejednokrotnie udowodniono że wpływa korzystnie i przyspiesza regenerację uszkodzonych struktur. Z rozwiązania tego bardzo chętnie korzystają sportowcy, którym zależy na szybkim powrocie do pełnej sprawności.
W razie braku poprawy po wykorzystaniu wszystkich metod leczenia zachowawczego stosuje się metodę operacyjną z następczym unieruchomieniem łokcia opatrunkiem gipsowym na okres od 3 do 6 tygodni, po czym wprowadza się rehabilitację.
Ćwiczenia na łokieć tenisisty
Wszelkie ćwiczenia na wzmacnianie gorsetu mięśniowego przedramienia należy wykonywać tylko po wcześniejszym uzgodnieniu z prowadzącym lekarzem ortopedą lub fizjoterapeutą. Wyjątkiem są sytuacje kiedy wykonujemy ćwiczenia samodzielnie w celu prewencji łokcia tenisisty.
Do ćwiczeń tych należy rozciąganie mięśni zarówno po wewnętrznej i zewnętrznej stronie przedramienia, a także szereg ćwiczeń wzmacniających. Wzmacniać przedramiona możemy poprzez zginanie dłoniowe i grzbietowe nadgarstka z obciążeniem lub wykorzystaniem gum oporowych. Należy trenować mięśnie w fazie koncentrycznej jak i ekscentrycznej tzn. zarówno w skurczu jak i rozciągnięciu. Trening w fazie koncentrycznej to typowa praca zgodnie z kierunkiem działania siły mięśnia, czyli w przypadku prostownika nadgarstka np. poprzez odwracanie ręki z obciążeniem. Aby trenować fazę ekscentryczną należy spowolnić ruch powrotny. Warto również zadbać o wzmocnienie kompleksu barkowego w celu odciążenia pracy łokcia oraz nadgarstka.
Do podstawowych technik należy również masaż poprzeczny mięśnia prostownika promieniowego nadgarstka, rolowanie z użyciem wałka, czy ściskanie piankowej piłeczki.
Opaska na łokieć tenisisty
Badania kliniczne na dużych grupach pacjentów cierpiących na łokieć tenisisty wykazały że zastosowanie specjalnej opaski uciskowej na górną część przedramienia zmniejsza obciążenie narażonych grup mięśniowych a także łagodzi dolegliwości bólowe[3]. Wnioski takie skłaniają by tego rodzaju kontuzje leczyć zarówno z pomocą fizykoterapii jak i z użyciem opasek (ortez) na przedramię.