Barszcz Sosnowskiego przed kilkoma laty zdominował nagłówki polskich portali informacyjnych w kontekście zagrożenia jakie powoduje. Do naszej części Europy został sprowadzony w latach 50 i 60 XX wieku, cieszył się popularnością zwłaszcza w krajach bloku komunistycznego. Czy Barszcz Sosnowskiego jest niebezpieczny? Jak radzić sobie w przypadku kontaktu?
Co to jest barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego pochodzi z Kaukazu. W latach 50-tych. do 70-tych. XX wieku w różnych krajach bloku wschodniego, także Polsce, wprowadzano go do upraw jako roślinę pastewną. Pomysł uprawy został szybko zarzucony ze względu na zagrożenie dla zdrowia, które powoduje roślina. Niestety roślina jest gatunkiem inwazyjnym, trudnym do zwalczenia, powoduje degradację środowiska przyrodniczego i ogranicza dostęp do terenu. Jest blisko spokrewniona z występującym w Europie zachodniej barszczem Mantegazziego. Na chwilę obecną w Polsce obowiązuje prawny zakaz uprawy, rozmnażania oraz sprzedaży barszczu Sosnowskiego.
Gdzie występuje barszcz Sosnowskiego?
Naturalny obszar występowania obejmuje obszar Kaukazu oraz północno-wschodnią część Turcji. Jak już wspomniano, do Europy Wschodniej gatunek został sprowadzony w połowie XX wieku. Obecnie barszcz Sosnowskiego stanowi narastający problem w europejskiej części Rosji oraz na Białorusi. Występuje także w Polsce, szczególnie licznie na Podhalu w dolinach rzek. Jest uznawany za najgroźniejszy gatunek inwazyjny. Precyzyjne określenie jego zasięgu bywa utrudnione ze względu na duże podobieństwo do barszczu Mantegazziego oraz fakt, że przez pewien czas uznawano te dwie nazwy za synonimy. Występowanie gatunku Barszczu Sosnowskiego notowane jest głównie w Europie Wschodniej. Nie występuje na Półwyspie Skandynawskim.
Objawy poparzenia barszczem Sosnowskiego
We wszystkich częściach barszczu Sosnowskiego znajduje się olejek eteryczny. Jego ilość oraz skład różni się w zależności od rośliny, a także sezonu wegetacyjnego. Część zawartych w nim związków, fitokumaryny, stanowią zagrożenie dla zdrowia. Objawy pojawiają się już po kilkunastu minutach od ekspozycji na światło słoneczne.
Zapamiętaj: Barszcz Sosnowskiego nazywany jest też potocznie "zemstą Stalina".
Olejki eteryczne znajdują się we wszystkich częściach rośliny, pełnią funkcje ochronne i są wydzielane przez włoski gruczołowe na liściach i łodygach roślin. Do kontaktu ze skórą może dojść nawet w przypadku dotknięcia nieuszkodzonej rośliny. Dochodzi do silnego zaczerwienienia skóry, często pojawiają się pęcherze wypełnione płynem surowiczym. W późniejszym okresie zmiany skórne ciemnieją i ustępują, mogą pozostawiać ciemniejsze przebarwienia. Nadwrażliwość na promienie słoneczne utrzymuje się nawet do kilku lat.
Czy barszcz Sosnowskiego jest toksyczny?
Przez toksyczność rozumiemy cechy danego związku chemicznego, które sprawiają zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu lub nawet śmierć. Fitokumaryny mają wysokie powinowactwo do DNA, łącząc się z DNA komórek skóry powodują ich obumieranie. Proces ten jest łatwiejszy pod wpływem światła słonecznego. Na ciężkość reakcji wpływ mają długość ekspozycji na światło słoneczne, ilość olejku i długość kontaktu z nim jak również indywidualna podatność.
Czy wiesz że: sok rośliny w kontakcie z ludzką skórą pod wpływem promieniowania UV powoduje uczulenie na światło słoneczne, które przebiega pod postacią oparzeń?
Sok barszczu Sosnowskiego jest najbardziej toksyczny dla skóry, równocześnie do kontaktu ze skórą dochodzi bardzo łatwo. Tym niemniej, możliwe jest także podrażnienie dróg oddechowych w przypadku wdychania oparów soku, zwłaszcza w upalne i wilgotne dni, związki mogą unosić się w powietrzu. Kontakt z twarzą, poza poparzeniami skóry grozi także obrażeniami oczu. Spożycie rośliny może spowodować stany zapalne jelit, biegunkę, a czasami doprowadzić do krwawienia z przewodu pokarmowego. Notowano także przypadki nudności oraz ból głowy.
Barszcz Sosnowskiego a pierwsza pomoc
W przypadku kontaktu z barszczem Sosnowskiego, gdy nie wystąpiły jeszcze objawy poparzenia, zaleca się jak najszybsze umycie skóry letnią wodą z mydłem. Skórę należy chronić przed nasłonecznieniem przez okres co najmniej dwóch dni, zarówno w przypadku wystąpienia objawów oparzenia jak i ich braku. W przypadku wystąpienia objawów poparzenia zalecana jest konsultacja lekarska. Nie należy przebijać pęcherzy wypełnionych płynem.
Podsumowując, barszcz Sosnowskiego to agresywny i niebezpieczny gatunek rośliny. Występuje w Polsce oraz Europie Wschodniej, natomiast w Europie Zachodniej bardzo podobny gatunek barszczu Matenazziego co utrudnia określenie realnego zasięgu występowania obu roślin. Sok rośliny jest toksyczny, zwłaszcza dla skóry i pod wpływem światła słonecznego powoduje poważne oparzenia. W przypadku napotkania rośliny nie należy do niej pochodzić i powiadomić odpowiednie służby porządkowe.