Pląsawica jest tłumaczeniem greckiego słowa “khoreia”, oznaczającego taniec. Jest to zaburzenie ruchowe charakteryzujące się płynnymi, lecz nieregularnymi, nieprzewidywalnymi ruchami. Jest spowodowana uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego przez chorobę układu nerwowego, uraz bądź toksyny. W zależności od przyczyny wyróżniamy różne pląsawice. W tym artykule przyjrzymy się bliżej pląsawicy Sydenhama.
Co to jest pląsawica Sydenhama?
Pląsawica Sydenhama jest najczęstszą pląsawicą nabytą u dzieci. Za jej rozwój odpowiedzialne są bakterie, dokładnie paciorkowce β-hemolizujące z grupy A. Wszystko zaczyna się od niepozornej infekcji paciorkowcowej gardła, czyli anginy. Późnym powikłaniem takiej infekcji może być tzw. gorączka reumatyczna. Jest wynikiem zapalnej, autoimmunologicznej reakcji układu odpornościowego na poprzedzające zakażenie. Oznacza to że nasz układ immunologiczny niszczy własne komórki. Istnieją kryteria duże służące do rozpoznania gorączki reumatycznej:
- zapalenie serca,
- zapalenie wielostawowe,
- pląsawica Sydenhama,
- rumień brzeżny,
- guzki podskórne.
Od 10 do 20% pacjentów z gorączką reumatyczną cierpi na pląsawicę. Jej objawy pojawiają się zwykle później niż zapalenie serca i stawów, nawet po pół roku. Ośrodkowy układ nerwowy zostaje objęty zapaleniem i pojawiają się objawy neurologiczne.
Przyczyny pląsawicy Sydenhama
W patogenezie pląsawicy Sydenhama rolę odgrywa nasz układ opornościowy, który wytwarzana specjalne białka przeciwko bakteriom – paciorkowcom. Następnie reagują one z antygenami komórek nerwowych niektórych okolic mózgu (antygeny to pewnego rodzaju znaczniki komórek umożliwiające ich rozpoznanie przez układ odpornościowy). Powoduje to stan zapalny w układzie nerwowym oraz charakterystyczne objawy opisane poniżej.
Objawy pląsawicy Sydenhama
Objawy pląsawicy można umownie podzielić na ogólne, ruchowe i psychiczne. Warto dodać, że nie muszą one występować wszystkie.
Ogólne:
- osłabienie,
- bóle głowy,
- gorączka.
Ruchowe:
- ruchy pląsawicze – są niespodziewane, szybkie, krótkotrwałe, bezcelowe, nie zależą od woli i nasilają się pod wpływem emocji lub wysiłku,
- grymasy,
- zaburzenia mowy,
- upuszczanie, rozrzucanie przedmiotów,
- zmiany charakteru pisma,
- zaburzenia chodu,
- spadek napięcia mięśniowego.
Objawy ruchowe mogą być symetryczne lub jednostronne.
Psychiczne:
- zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – występowanie natrętnych, nawracających myśli/czynności utrudniających funkcjonowanie,
- lęk,
- chwiejność emocjonalna – skłonność do częstych zmian nastroju, wybuchów emocji,
- objawy psychotyczne – np. halucynacje, urojenia (rzadko).
Jak przebiega pląsawica Sydenhama?
Pląsawica Sydenhama ma często podstępny początek i samoograniczający się przebieg.
Czy wiesz że: w przypadku kobiet, które w dzieciństwie chorowały na pląsawicę Sydenhama, ryzyko wystąpienia pląsawicy ciężarnych jest większe? Objawia się ona w trakcie ciąży występowaniem mimowolnych ruchów, których nasilenie zmniejsza się po porodzie lub które ustępują całkowicie.
Objawy ruchowe pojawiają się w ostry, nagły sposób lub podstępnie. Pląsawicy towarzyszą (zwykle począwszy od 2-4 tygodnia) lub czasem ją poprzedzają zaburzenia psychiatryczne i zaburzenia zachowania. Typowo objawy trwają ok. 6 mies. (1,5–36 mies.). Niestety choroba ma skłonności do nawrotów. Około 20% pacjentów tego doświadcza. Może nawracać nawet po kilku latach, dlatego podczas każdej infekcji należy obserwować, czy nie pojawiają się zaburzenia ruchowe. Według niektórych autorów za nawrót uważa się pojawienie się pląsawicy po trwającym 4 mies. okresie wolnym od objawów. Łagodnych ruchów pląsawiczych bez funkcjonalnej niepełnosprawności można doszukać się u niewielkiego odsetka pacjentów w okresie do 10 lat od zachorowania.
Mogą występować powikłania takie jak :
- wady zastawkowe serca,
- nawroty pląsawicy, np. w ciąży,
- zaburzenia psychiatryczne określane jako PANDAS (pediatric autoimmune neuropsychiatric disorder associated with streptococcal infections): grupa ta obejmuje rozpoczynające się przed okresem dojrzewania zaburzenia obsesyjno-kompulsywne i tiki, będące następstwem zakażenia paciorkowcem β-hemolizującym z grupy A.
Leczenie pląsawicy Sydenhama
Przede wszystkim należy zająć się leczeniem gorączki reumatycznej. Przez 10 dni stosuje się penicyliny. udowodniono także, że stosowanie profilaktyki antybiotykowej po epizodzie choroby, zmniejsza częstość nawrotów.
Zapamiętaj: Głównym objawem choroby są ruchy pląsawicze.
Jeżeli chodzi o leczenie samych objawów pląsawicy, skuteczne są leki przeciwpadaczkowe – karbamazepina, kwas walproinowy oraz neuroleptyki, czasem również glikokortykosteroidy.
Podsumowując, pląsawica Sydenhama w większości przypadków nie jest groźna, ponieważ ustępuje samoistnie. Jeśli jednak nawraca, może stać się uporczywa i utrudniać funkcjonowanie w codziennym życiu. Pamiętajmy, że jest ona zawsze powikłaniem zakażenia paciorkowcowego i zarazem jedną z klinicznych manifestacji gorączki reumatycznej.