Bakteryjne schorzenia skóry są częstą przyczyną wizyt w gabinecie lekarza dermatologa. Jednym z takich schorzeń jest różyca – choroba związana z kontaktem z zakażonym materiałem zwierzęcym. Jak objawia się różyca i jakie są możliwości jej leczenia?
Co to jest różyca?
Różyca (Erysipeloid) to choroba bakteryjna skóry, która jest wywołana zakażeniem włosowcem różycy (Erysipelothrix rhusiopathiae). Okres wylęgania, czyli czas od zakażenia do pojawienia się pierwszych objawów wynosi od 2 do 7 dni. Choroba nie zostawia po sobie odporności – można więc zachorować kilkukrotnie, mimo przechorowania różycy. Choroba ta występuje na całym świecie, według najbardziej aktualnych danych, w Polsce w latach 1966–2008 zarejestrowano prawie 11 tys. przypadków różycy.
Przyczyny różycy
Przyczyną choroby jest zakażenie bakterią – włosowcem różycy. Do zakażenia dochodzi podczas kontaktu bezpośredniego uszkodzonej skóry z zakażonym mięsem lub rybami. Najczęściej choroba ta dotyczy weterynarzy, kucharzy i rzeźników, czyli osób, które mają na co dzień kontakt z surowymi produktami mięsnymi. Schorzenie to dotyczy nie tylko ludzi, ale i zwierząt: świń, bydła, owiec, ptactwa domowego, ryb, a co więcej – bakterie odpowiedzialne za różycę znajdują się w wydzielinie dróg oddechowych, moczu i kale zwierząt.
Objawy różycy
Zmiany skórne dotyczą głównie rąk, a więc miejsca, które miało kontakt z zakażonym mięsem. Są to przede wszystkim wyraźnie odgraniczone od otoczenia zmiany rumieniowo-obrzękowe.
Czy wiesz że: innym określeniem dla różycy jest “palec tranowy”? Nazwa ta wynika z rodzaju ekspozycji - do zakażenia włosowcem różycy dochodzi w tym przypadku podczas obróbki tłuszczu wielorybów i pozyskiwania z nich tranu.
Typowo dotyczą one grzbietowej powierzchni jednego lub kilku palców i mogą się rozszerzać na grzbiet ręki. Zmianom rumieniowym skóry może towarzyszyć niewielki świąd i pieczenie. Typowo nie obserwuje się objawów ogólnych, takich jak gorączka. Zmiany skórne utrzymują się kilka tygodni, nawet w przypadku braku leczenia. Warto mieć świadomość, że różyca może przyjąć także postać choroby narządowej, choć dzieje się to rzadko. Może dojść do zapalenia wsierdzia (warstwy wyściełającej od wewnątrz jamy serca), co objawia się nawracającą gorączką, kołataniem serca oraz pogorszeniem tolerancji wysiłku.
Ryc.1 Zmiany skórne w przebiegu różycy skóry.
Źródło obrazu: Kimberly Werner, Brett David Gartrell, Scott A Norton, Erysipeloid (Erysipelothrix rhusiopathiae Infection) Acquired From a Dead Kakapo, December 2011, Archives of dermatology, 147(12):1456-8, DOI: 10.1001/archderm.147.12.1456-b
Source PubMed.
Diagnostyka różycy
Rozpoznanie różycy skóry stawia się na podstawie objawów klinicznych, czyli występujących na skórze rąk zmian zapalno-obrzękowych. Ważne podczas rozpoznania jest niewystępowanie gorączki oraz charakterystyczny wywiad pacjenta – czyli potwierdzony przez niego kontakt z mięsem, czy rybami. Różycę można różnicować ze schorzeniem o podobnej nazwie, czyli z różą – w jej przypadku mamy do czynienia z obecnością silnie wyrażonych objawów ogólnych, takich jak wysoka gorączka i dreszcze. W przypadku różycy skóry, nie występują tego rodzaju objawy.
Leczenie różycy
Typowo w leczeniu różycy stosuje się antybiotyki – gdyż jest to choroba spowodowana zakażeniem bakteryjnym.
Zapamiętaj: Przyczyną choroby jest zakażenie bakterią - włosowcem różycy. Do zakażenia dochodzi podczas kontaktu bezpośredniego uszkodzonej skóry z zakażonym mięsem lub rybami.
Zastosowanie znajduje tutaj penicylina prokainowa (antybiotyk z grupy beta-laktamów) oraz erytromycyna (antybiotyk z grupy makrolidów). Leczenie trwa około tygodnia. Miejscowo stosuje się okłady z 2% roztworu ichtiolu – czyli substancji, która posiada właściwości bakteriostatyczne (hamujące rozwój bakterii) i przeciwzapalne, co przyspiesza ustępowanie zmian skórnych.
Osoby pracujące z surowym mięsem, powinny odpowiednio chronić swoje dłonie przed uszkodzeniami, które mogą stać się wrotami zakażenia. Nie istnieje szczepionka chroniąca człowieka przed zachorowaniem na różycę. W przypadku wystąpienia objawów różycy warto skonsultować się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą dermatologiem, który po rozpoznaniu choroby zaleci odpowiednią terapią.