Łysienie plackowate (alopecia areata) jest chorobą skóry o nie poznanej jak dotąd etiologii. Polega na wypadnięciu włosów na ostro odgraniczonym obszarze skóry owłosionej. Dotyka najczęściej ludzi młodych, w równym stopniu kobiety i mężczyzn.
Łysienie plackowate – przyczyny
Badacze mają różne hipotezy co do przyczyny łysienia plackowatego. Uwzględnia się między innymi podłoże autoimmunologiczne, gdzie nasz układ odpornościowy rozpoznaje komórki mieszka włosowego jako obce i próbuje je zwalczyć. W konsekwencji dochodzi do zaburzenia jego wzrostu i łysienia na obszarze objętym stanem zapalnym. Argumentem potwierdzającym tę tezę jest fakt, iż często wraz z łysieniem plackowatym występują inne choroby o etiologii autoimmunologicznej, np. cukrzyca typu pierwszego, zapalenie tarczycy Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, bielactwo. Nie bez znaczenie jest też predyspozycja genetyczna. Występowanie rodzinne stwierdza się w 20–60%. Z uwagi na lokalizację genów odpowiedzialnych za łysienie na chromosomie 21-szym chorzy z zespołem Downa częściej chorują na łysienie plackowate.
Czy wiesz że: na łysienie plackowate najczęściej chorują osoby w wieku 20-40 lat?
W części przypadków można doszukać się związku z układem nerwowym, ponieważ nowe ogniska wypadania włosów często pojawiają się po silnym przeżyciu emocjonalnym. Inni za prawdopodobną przyczynę podają zaburzenia ukrwienia skóry lub braki mikroelementów, np. cynku.
Objawy łysienia plackowatego
Do czynienia z łysieniem plackowatym mamy w przypadku występowania jednego lub więcej ognisk wypadania włosów. Typowe ognisko jest okrągłe lub owalne, ma regularne brzegi, a na jego krawędziach możemy dostrzec słabsze, ułamane włosy. Mimo obecności stanu zapalnego, skóra w obrębie ogniska nie jest zmieniona. Rzadko może być zaczerwieniona, a chory może odczuwać świąd tej okolicy.
Choroba najczęściej ujawnia się w wieku 20–30 lat. Początek choroby jest nagły. Nie można go przewidzieć, choć często występuje po sytuacjach silnego stresu. Rokowanie jest różne i nie można go przewidzieć. Choroba może prowadzić do rozszerzania się ogniska pierwotnego, powstawania nowych ognisk lub do samowyleczenia. W większości przypadków włosy odrastają. Dzieje się to w ciągu ok. 6 miesięcy. Najdłużej utrzymują się ogniska na obwodzie skóry owłosionej głowy, w okolicy skroniowej i potylicznej. Odrastające włosy są początkowo jasne, dopiero po upływie 6–8 tygodni przybierają swój naturalny kolor. Należy jednak pamiętać, że choroba może nawrócić, a włosy znowu mogą zacząć wypadać. Nowe ognisko może obejmować ten sam obszar lub wystąpić w innym miejscu. Niekorzystnym czynnikiem rokowniczym jest występowanie łysienia plackowatego w rodzinie oraz choroby alergiczne lub występowanie innych chorób autoimmunologicznych u chorego. U niektórych chorych można także zauważyć zmiany w obrębie płytek paznokciowych. Są one cieńsze i posiadają na swej powierzchni punktowe wgłębienia. Często pomijanym problemem, z którym borykają się chorzy na łysienie plackowate są problemy natury psychologicznej. Osoby te ze względu na swoją aparycję mają problem z zaakceptowaniem siebie, czują się wyobcowani w społeczeństwie.
Wyróżniamy kilka rodzajów łysienia plackowatego. Pod względem obszaru objętego chorobą możemy wyróżnić łysienie plackowate całkowite. Dotyczy ono prawie całej skóry owłosionej głowy. Jeśli wypadają włosy na całym ciele włącznie z włosami okolic płciowych, brwi i rzęs mowa o łysieniu plackowatym uogólnionym. Gdy proces chorobowy obejmuje tylko obwodową część owłosionej skóry głowy okolicy skroniowej i potylicznej mamy do czynienia z łysieniem wężykowatym.
Zapamiętaj: Na łysienie plackowate chorują zarówno dzieci, jak i dorośli, to przewlekła choroba zapalna.
Pod względem przebiegu choroby możemy wyróżnić przewlekłe łysienie. Wtedy włosy wypadają przez cały czas, bez przerw. Gdy choroba cechuje się okresami wznowy i remisji, łysienie nazywamy nawrotowym. Łysienie złośliwe to długotrwałe wypadanie włosów nie reagujące na leczenie. Przy podejrzeniu łysienia plackowatego konieczna jest konsultacja specjalisty w dziedzinie dermatologii.
Łysienie plackowate – leczenie
Leczenie łysienia plackowatego jest trudne i długotrwałe. Skuteczność terapii zależy od wieku chorego i rozległości wyłysienia.
W leczeniu ogólnym stosuje się fotochemioterapię – PUVA. Jest to połączenie fototerapii klasycznej z podaniem psoralenów. Metoda polega na podaniu doustnym środka fotouczulającego, by wzmocnić efekt terapii i następnym naświetlaniu światłem ultrafioletowym w specjalnej kabinie. Należy pamiętać, by bezwzględnie chronić oczy oraz unikać światła słonecznego do ok. 10 godzin po zażyciu psoralenów. Aby taka terapia była skuteczna musi trwać kilka miesięcy oraz należy naświetlać całą skórę, a nie tylko obszary dotknięte łysieniem. PUVA jest przeciwwskazana u dzieci poniżej 15. roku życia.
Miejscowo można stosować minoksydyl. Substancja ta poprzez poprawę ukrwienia skóry i wpływ na podziały mitotyczne wspomaga porost włosów. Preparat z minoksydylem należy stosować dwa razy dziennie na skórę objętą łysieniem.
Skuteczne są też środki immunosupresyjne: cyklosporyna i kortykosteroidy. Pierwszą podaje się doustnie, a sterydy nadają się zarówno do stosowania ogólnego, jak i miejscowego. Systemowe działanie kortykosteroidów niesie za sobą poważne działania niepożądane takie jak migrena, wzrost ciśnienia śródgałkowego (jaskra), osteoporoza, powikłania zakrzepowo-zatorowe, hiperglikemia, hiperlipidemia czy zespół Cushinga. Z tego powodu są one wykorzystywane w krótkotrwałych, najwyżej kilkutygodniowych terapiach.
Inną metodą leczenia jest krioterapia. Należy ją jednak stosować ostrożnie, ponieważ może prowadzić do uszkodzenia mieszków włosowych. Najskuteczniejszą metodą walki z łysieniem plackowatym wydaje się być immunoterapia miejscowa. Polega na wywołaniu nadwrażliwości po miejscowym podaniu alergenu. Leczenie jest długotrwałe, ale w większości przypadków przynosi długotrwałe rezultaty.
Łysienie plackowate jest chorobą skóry o nie do końca zbadanej etiologii. Może dotyczyć każdego, ale najczęściej zapadają na nią osoby w wieku od 20 do 30 lat. Rokowanie jest niepewne. Diagnostyką i leczeniem zajmują się lekarze dermatolodzy.