Pasty do zębów od lat stanowią standard dbania o higienę jamy ustnej. Obecny rynek oferuje szereg produktów – poczynając od tych, które mają złagodzić wszelkie dolegliwości w obrębie jamy ustnej, po te które mają wybielić nasze zęby i sprawić, że uśmiech będzie prezentował się w zupełnie nowej, lepszej odsłonie. Czy rzeczywiście pasty do zębów mogą wybielić nasze zęby? Pomogą pozbyć się dolegliwości bólowych? Poprawić jakość naszego uśmiechu?
Pasty do zębów i ich skład
Podstawową funkcją jaką mają spełniać pasty do zębów jest zapobieganie próchnicy. Preparaty te posiadają bardzo dokładnie dobraną gamę składników, których działanie ma na celu zwiększenie odporności na szkodliwe działanie bakterii w jamie ustnej.
Przy wyborze pasty, powinniśmy kierować się przede wszystkim kilkoma kryteriami, które są niezbędne do tego, by była ona skuteczna :
- zawartość fluoru na poziomie 1400 ppm,
- zasadowe pH,
- wykazywać działanie oczyszczające,
- wykazywać działanie korzystne dla kondycji dziąseł, przeciwdziałające ich stanom zapalnym.
Mimo tego, że obecnie wybór pasty może przysporzyć sporego kłopotu – bo naprawdę jest w czym przebierać, to większość produktów w swoim składzie zawiera kilka podstawowych substancji :
- środki ścierne,
- środki pieniące,
- zagęszczacze,
- środki zapobiegające wysychaniu,
- substancje smakowo-zapachowe,
- substancje biologicznie czynne,
- środki wybielające,
- substancje wypełniające,
- fluor,
- składniki dodatkowe.
Środki ścierne stanowią wagowo podstawowy składnik past do zębów. Od ich rodzaju, kształtu oraz wielkości zależą właściwości polerujące past. Do podstawowych środków ściernych należą: żele krzemionkowe, krzemiany sodowo-glinowe, uwodniony fosforan wapnia czy rozpuszczalny pirofosforan.
Środki pieniące, czyli tzw. detergenty stanowią ok. 1-2% masy pasty. Dzięki temu, że ich działanie opiera się na zmniejszaniu napięcia powierzchniowego, ułatwiają one oczyszczanie powierzchni zębów. Podstawowymi środkami pieniącymi jest laurylosiarczan oraz N-lauroilosarkozynian sodowy
Zagęszczacze, inaczej zwane substancjami żelującymi, są odpowiedzialne za utrzymanie pasty w półpłynnej konsystencji. Najczęściej używane zagęstniki to skrobia, alginat czy pochodne celulozy.
Środki zapobiegające wysychaniu, czyli inaczej humektanty, stanowią ok. 10-30% masy pasty. Jak sama nazwa wskazuje, ich obecność ma zapewniać odpowiednią konsystencję preparatu. Środki te wykazują dużą higroskopijność – czyli zdolność do chłonięcia wody z powietrza, dzięki czemu pasta nie ulega nadmiernemu wysychaniu. Najczęściej stosowana jest gliceryna oraz sorbitol.
Środki smakowo-zapachowe są stosowane głównie w celu złagodzenia smaku pasty, poprawy jakości jej odbioru przez pacjentów, dodaniu świeżości czy też charakterystycznego posmaku. Mogą być to substancje naturalne lub też syntetyczne. Najbardziej popularne są kompozycje miętowe, które wywołują znane wszystkim poczucie “orzeźwienia”. Wykorzystuje się też modyfikacje mięty z anyżem, czy z goździkami. Aby osłodzić smak pasty, często dodaje się do niech sorbitol, aspartam czy cyklamat.
Substancje biologiczne, takie jak wyciągi z ziół oraz sole. Mają one działanie przeciwzapalne i ściągające. Ogromne zastosowanie tu znalazł rumianek, tymianek, szałwia czy tanina. Sole mają głównie za zadanie wzmocnienie tkanek przyzębia. Wykorzystuje się głównie sól iwonicką, ciechocińską czy bocheńską.
Substancje wybielające mają na celu poprawę estetyki zębów. Są to m.in. nadtlenki, nadborany czy chlorany.
Substancje wypełniające stanowią podstawową składową past. Są to m.in. woda, gliceryna, glikol propylenowy.
Fluor ma działanie przeciwbakteryjne, zapobiega rozwojowi próchnicy zębów. Zwiększa on twardość szkliwa zębów. Hamuje on też przemianę cukrów do kwasów(kwasy wywołują szkodliwe działanie na tkanki zęba), która ma miejsce przy udziale bakterii.
Pasty bez fluoru skierowane są głównie do osób, które zmagają się z alergią na ten pierwiastek. Uczulenie na fluor może objawiać się charakterystycznymi wykwitami skórnymi wokół ust, oraz wywierać bardzo toksyczne działanie dla całego organizmu.
Czy wiesz że: już w starożytnym Rzymie zaczęto przykładać wagę do dbania o higienę uzębienia? Rzymianie do czyszczenia zębów stosowali proszek, w skład którego wchodziło między innymi poroże zwierząt czy muszle ślimaków. Niektóre informacje donoszą, że proszek ten czasami bywał mieszany… z ludzkim moczem. Taka mieszanina miała działać na zęby wybielająco.
Wiele osób świadomie decyduje się na eliminację past z fluorem i zamianę ich na preparaty zawierające wyłącznie naturalne składniki. Często kierują się przy tym informacjami o szkodliwym działaniu pierwiastka, jak np. skłonność do fluorozy przy jego nadmiernym stosowaniu. Stosowność tych teorii warto pozostawić indywidualnym przemyśleniom.
Należy zaznaczyć, że pasty pozbawione fluoru nie są preparatami rekomendowanymi przez lekarzy dentystów.
Jaka pasta do wybielania zębów?
Pasty przenzaczone do wybielania zębów są na chwile obecną jednymy z najbardziej popularnych preparatów. Należy jednak zadać sobie podstawowe pytanie – czy taka pasta rzeczywiście istnieje? Działanie past wybielających opiera się na bardzo różnych mechanizmach. Część z nich zawiera w swoim składzie środki ścierne, takie jak krzemionka czy węgiel aktywny. Wówczas działają one w sposób mechaniczny na tkanki zęba – usuwają one przebarwienia i naloty z powierzchni szkliwa, dzięki czemu zęby wydają się być bielsze. Jednak w żaden sposób nie wpływają one na zmianę naturalnej barwy zęba. Mogą one pomóc w eliminacji nalotów powstałych w skutek spożywania kawy czy herbaty, czasem też nawet tych spowodowanych paleniem wyrobów tytoniowych.
Co w takim razie z pacjentami, którzy mimo bardzo dobrej higieny jamy ustnej zdecydują się na skorzystanie z takiej pasty? Czy ich zęby rzeczywiście staną się bielsze? Niestety nie. Oczywiście od każdej reguły, jest wyjątek, o czym należy pamiętać szczególnie przy omawianiu medycznych kwestii. U większości jednak nie będzie zadowalającego efektu. Dzięki temu, że dbają oni regularnie o higienę zębów, regularnie je myją, nitkują, systematycznie usuwają płytkę, taka pasta okaże się niezadowalająca – skoro nie ma osadów, pasta nie ma czego eliminować!
Należy też zaznaczyć, że pasty zawierające w składzie środki ścierne nie mogą być stosowane przez wszystkich. Są one przeciwwskazane z chorobami dziąseł, nadwrażliwymi zębów czy zmagających się z problemem odsłoniętych szyjek. Składniki pasty mogą spotęgować stan zapalny dziąseł, ich tkliwości i bolesność. Podobnie jest w przypadku zębów – zwiększa się ich wrażliwość, co prowadzi do olbrzymiego dyskomfortu pacjenta.
Zapamiętaj: Stosowanie past wybielających enzymatycznych powinno mieć charakter wyłącznie tymczasowy - nie powinny być one stosowane na stałe.
Druga grupa past wybielających opiera się na działaniu enzymatycznym. W swoim składzie posiadają one enzymy roślinne lub opatentowane formuły. Dzięki temu mogą one oczyszczać powierzchnię zęba w sposób chemiczny, rozpuszczając uciążliwe przebarwienia. Zyskały one bardzo dużą popularność, dzięki temu że są one bezpieczne dla dziąseł pacjenta. Dzięki temu mogą być one stosowane także przez osoby zmagające się z problemami dziąseł czy nadwrażliwością. Niestety, podobnie jak w przypadku poprzedniej grupy, nie sprawdzą się one u osób które mają zadbaną jamę ustną, a ich zęby pozbawione są wszelkich przebarwień. Jej działanie ogranicza się wyłącznie do powierzchni zewnętrznej zęba, przez co nie ma możliwości zmiany koloru tkanek, które są położone głębiej.
Ostatnia grupa past wybielających opiera swoje działanie na nadtlenku. Ta grupa jako jedyna nie ogranicza swojego działania wyłącznie do przebarwień znajdujących się na szkliwie zęba – jej zasięg obejmuje głębiej położone tkanki, dzięki czemu może wpłynąć na zmianę barwy zęba. Składnikiem aktywnym tych past jest nadtlenek mocznika lub karbamidu. Posiadają one zdolność do aktywnego utleniania przebarwień znajdujących się nie tylko w szkliwie, ale też w zębinie. Dlatego właśnie przynoszą one tak dobre efekty, a kolor zęba może się rozjaśnić nawet o kilka odcieni. Mimo tego, że efekt jaki przynoszą jest bardzo zadowalający (porównywalny jest nawet z efektem uzyskanym przez profesjonalne wybielanie w gabinecie stomatologicznym za pomocą żelu), pasta ta nie jest skierowana dla wszystkich.
Bardzo silne działanie substancji aktywnych może powodować znaczną nadwrażliwość zębów i ich osłabienie oraz podrażnienia i krwawienie dziąseł. Dlatego w przypadku pacjentów zmagających się czy to z nadwrażliwością, czy też z problemami w obrębie dziąseł, nie zaleca się ich stosowania. Przed podjęciem decyzji o stosowaniu tego typu preparatów najlepiej jest skonsultować się z lekarzem dentystą, który będzie w stanie określić, czy kondycja naszej jamy ustnej jest na tyle dobra, aby preparat nie przyniósł niepożądanych efektów. Należy podkreślić, że stosowanie past wybielających enzymatycznych powinno mieć charakter wyłącznie tymczasowy – nie powinny być one stosowane na stałe.
Problem krwawiących dziąseł. Pasty na krwawiące dziąsła
Problem krwawiących dziąseł powinien być zawsze sygnałem do wizyty w gabinecie stomatologicznym. Należy pamiętać, że może on zwiastować poważne choroby w obrębie jamy ustnej, dlatego tak istotne jest zdiagnozowanie problemu przez lekarza dentystę, a nie nas samych w domowym zaciszu. Co jednak gdy na wizytę trzeba zaczekać, a dziąsła wciąż krwawią? W takim przypadku jak najbardziej możemy się wspomóc środkami dostępnymi na rynku. Należy znaleźć produkt, który przede wszystkim będzie miał działanie przeciwzapalne, skierowane na eliminację płytki bakteryjnej.
Nadwrażliwość zębów. Jaka pasta na wrażliwe zęby?
Nadwrażliwość zębów jest bardzo powszechnym problemem. Osoby, które są dotknięte tą przypadłością odczuwają duży dyskomfort podczas spożywania ciepłych, zimnych, słonych lub słodkich pokarmów. Jest to spowodowane odsłonięciem kanalików zębinowych – otworów znajdujących się na powierzchni zębiny, które są w bezpośrednim kontakcie z zakończeniami nerwowymi. W prawidłowych warunkach powinny być one przesłonięte szkliwem lub dziąsłem. Jednak czasami w efekcie zaniechania higieny zębów, czy też niepoprawnego szczotkowania, dochodzi do ich odsłonięciach, co skutkuje ogromnym dyskomfortem.
Aby zniwelować nieprzyjemne uczucie, możemy sięgnąć między innymi po pasty, które zawierają w swoim składzie hydroksyapatyt i fluor. Dzięki temu, miejsce które zostało odkryte, będzie można “zatapetować”. Profesjonalnie, w miejscu tym dojdzie do zasklepienia i uzupełnienia mikroubytków na powierzchni szkliwa. Dodatkowo dzięki obecności fluoru będzie możliwa remineralizacja szkliwa.
Jaka pasta do zębów dla dzieci?
Przy wyborze pasty dla dzieci, należy kierować się przede wszystkim obecnością fluoru. Dzieci są szczególnie narażone na rozwój procesu próchnicowego, dlatego tak ważne jest to, aby stosowana u nich była profilaktyka fluorkowa. Zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez PES, zaleca się stosowanie następujących past u dzieci:
- niemowlęta od pierwszego ząbka + dzieci, które nie potrafią wypluwać – śladowe ilości pasty z fluorem, maksymalne stężenie 1000 ppm F,
- dzieci do 6 roku życia, które potrafią wypluwać – pasta z fluorem o stężeniu 1000 ppm F, wielkość ziarenka grochu,
- dzieci powyżej 6 roku życia – pasta z fluorem o stężeniu 1450 ppm F.
Warto też pamiętać, że pasta dla dzieci powinna je zachęcać do mycia zębów. Dlatego powinna mieć walory smakowe, które będą się dobrze kojarzyć maluchom. Zwykle w składzie pasty odpowiadają za nie ekstrakty słodzące, tj. ksylitol, sorbitol, czy sacharynian sodu.
Jaka pasta do zębów dla niemowlaka?
Kierując się wyborem pasty do niemowlaka, opieramy się tak jak w przypadku dzieci, opinią Polskich Ekspertów Stomatologii. Tuż po wyrżnięciu się pierwszego zęba w buzi dziecka, powinniśmy wybrać pastę zawierającą 1000 ppm Fluoru, i stosować jej śladowe ilości.
Jaka pasta do zębów dla dorosłych?
Kierując się wyborem pasty do zębów dla dorosłych, należy przede wszystkim wziąć pod uwagę indywidualne wskazania i przeciwwskazania, a także oczekiwania. Jeśli chcemy, aby nasze zęby stały się bielsze, warto sięgnąć po jedną z alternatyw past wybielających. W przypadku nadwrażliwości, sięgamy po pasty skierowane głównie na ten problem. Podobnie jest w przypadku krwawiących dziąseł. Co jednak z grupą osób które nie mają ani konkretnych oczekiwać, ani problemu z którym się zmagają? Chcą po prostu utrzymać swoje zęby w prawidłowej kondycji i skutecznie chronić przed chorobą próchnicową?
W takiej sytuacji należy kierować się przede wszystkim – tak jak w przypadku dzieci – optymalną dostępnością fluoru w paście. Ustalona przez Unię Europejską norma określa, że optymalna ilość fluoru w paście dla osoby dorosłej powinna wynosić od 1000 do 1450 ppm. Dawka taka zapewni odpowiednią remineralizację zębów i będzie w stanie zapobiegać rozwojowi próchnicy. Dodatkowo pasta może mieć wzmocnione działanie dzięki obecności nanohydroksyapatytu. One również mają działanie przeciwpróchnicze.
Wybór odpowiedniej pasty do zębów może okazać się z pewnością nie lada wyzwaniem. Należy jednak pamiętać, że przy wyborze “tej odpowiedniej” warto wspomóc się opinią lekarza dentysty. Z pewnością pozwoli nam to wybrać produkt, którego działanie będzie najbardziej skuteczne dla naszych zębów.