Zęby mądrości – czyli ostatnie, ósme zęby w łuku większości kojarzą się z dyskomfortem, bólem, czy też nieprzyjemny wspomnieniem z zabiegu ekstrakcji… Są też jednak wyjątki, które tak traumatycznych wspomnień nie mają, a obecność ósemek w jamie ustnej jest dla nich tak oczywista, jak obecność każdego innego zęba. Skąd ta dysproporcja? Po prostu szczęście lub pech? I czy aby na pewno, każdy z nas posiada ósme zęby?
Czym są zęby mądrości, czyli dlaczego ósemki to zęby mądrości?
Zęby mądrości są trzecimi zębami trzonowymi. W pełnym łuku zębowym są 4 ósme zęby, 2 w szczęce i 2 w żuchwie. Zlokalizowane są one, jak sama nazwa wskazuje, za 2 trzonowcami. Ich budowa jest niezwykle różnorodna – zdarzają się ósemki, które kształtem przypominają 2 trzonowce, ósemki, które są znacznie mniejsze, czy też takie, których wielkość przyprawia o dreszcze nawet lekarzy dentystów. Mimo że nazwa „zęby mądrości” wskazuje na dodatkowe profity intelektualne z racji obecności zębów, to jest to tylko mit. Ósemki nie dodają intelektu, nie poprawiają myślenia, nie wpływają na logiczne myślenie. Żartobliwie można powiedzieć, że rozumu nam one nie dadzą. Skąd więc ta nazwa? Przyjęło się ją, z racji okresu, w jakim zaczynają one rosnąć, czyli czasu kiedy człowiek jest już bardziej dojrzały, posiada już większą mądrość życiową.
Kiedy rosną zęby mądrości?
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Większość literatury podaje, że zęby mądrości zaczynają rosnąć między 17, a 25 rokiem życia. W praktyce jednak sprawa ma się zupełnie inaczej. Oczywiście, znaczna większość pacjentów mieści się w tych oficjalnych ramach. Zdarzają się jednak przypadki, że okres wzrostu 3 zębów trzonowych zaczyna się już ok. 14-15 roku życia. Bywają też takie, że ósemki zaczynają rosnąć dopiero w 4 czy nawet 5 dekadzie! Część pacjentów jest w grupie szczęśliwców, której zęby te nigdy nie wyrosną…- dlaczego? W toku ewolucji dochodzi do utraty zawiązków ostatnich zębów łuków. Ponieważ zmieniają się nawyki żywieniowe, ludziom przestaje być już potrzebna taka ilość zębów. Organizm również przystosowuje się do tych zmian – w tym przypadku redukując ilość zębów.
Jak długo rosną zęby mądrości?
Niestety – na to pytanie również nie da się udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Jest to wyjątkowo osobnicza kwestia. Proces wzrostu ósemek jest uzależniony przede wszystkim od skłonności genetycznych. U jednych wzrost ósemek potrwa kilka miesięcy, nie sprawiając przy tym większych kłopotów. U innych będzie on znacznie rozciągnięty w czasie i trwać ok 2-3 lata. Zazwyczaj tak długi wzrost ma charakter skokowy – fazy wzrostu występują naprzemiennie z fazami zahamowania.
Objawy zatrzymania zębów mądrości
Zatrzymane zęby mądrości są zwykle bardzo bolesne dla pacjentów. Do typowych objawów zatrzymania zębów mądrości należą:
- ból,
- opuchlizna,
- krwawienie dziąseł,
- halitoza (nieprzyjemny zapach z ust),
- ból głowy,
- ból w okolicy szczęki lub żuchwy.
Jednym z bardziej charakterystycznych objawów dla zatrzymania ósemek jest również pericoronitis. W momencie gdy ząb nie może się wyrznąć, pojawia się wokół niego fałd dziąsła. Z racji dalekiej lokalizacji, jest to miejsce wyjątkowo trudne dla oczyszczania. W efekcie tego dochodzi do zbierania się w jego okolicy resztek pokarmowych, co prowadzi do znacznego rozwoju bakterii. Na skutek tego algorytmu, fałd ten często ulega stanom zapalnym, co nosi ogólną nazwę pericoronitis (zapalenie tkanek miękkich wokół wyrzynającego się zęba).
Czy wiesz że: zęby mądrości wcale nie muszą wyrzynać się w optymalnych dla niego ramach wiekowych? W niemieckiej bibliografii możemy znaleźć przykład kobiety, u której ósemki wyrznęły się w wieku 92 lat! Tak więc...nigdy nie wiadomo, jakie medyczne niespodzianki przyniesie nam przyszłość.
Zęby mądrości, które są zatrzymane przez dłuższy czas, mogą powodować nieco poważniejsze dolegliwości. Jednym z nich jest szczękościsk i trudność w otwieraniu jamy ustnej. Czasami też dochodzi do rozwoju próchnicy i chorób dziąseł. Zdarza się też, że położenie ósmego zęba może niszczyć tkanki zęba sąsiedniego, czyli siódemki. Mogą też one prowadzić do stłoczeń zębów w łuku – i to właśnie stłoczenia są 2 po bólu bodźcem, który skłania pacjentów do wizyty w gabinecie stomatologicznym – dotychczas proste zęby zaczęły się wykrzywiać – chyba dla każdego z nas byłby to powód do przemyśleń!
Czy usuwanie ósemek jest groźne?
Usuwanie ósemek jest zabiegiem chirurgicznym. Każdy chirurgiczny zabieg obarczony jest możliwością wystąpienia powikłań. Jednak nie ma czego się obawiać – w przypadku ekstrakcji ósemek, powikłania te są stosunkowo rzadkie, niegroźne i zwykle krótkotrwałe. W sieci można znaleźć wiele historii, które opowiadają, jak traumatycznym i bolesnym zabiegiem było usunięcie zębów mądrości. Czy warto się nimi sugerować? Oczywiście, że nie! Jedyną osobą, której odpowiedź powinna mieć wpływ na nasze przekonania, jest lekarz dentysta. Potrafi on poprawnie ocenić ryzyko zabiegu, udzielić informacji o możliwości wystąpienia powikłań, a przede wszystkim otoczyć pacjenta opieką i zrozumieniem, co jest niezwykle ważne.
Czy ząb mądrości łatwo się psuje?
Niestety tak. Jest to związane z nietypową lokalizację zęba – jest on umiejscowiony na ostatnim miejscu w łuku zębowym. To dość odległe miejsce, trudne do oczyszczania, ciężko w nim o zachowanie higieny na optymalnym poziomie. Stanowi też ono idealny obszar dla odkładania się resztek pożywienia, co z kolei niesie ze sobą wielkie ryzyko choroby próchnicowej. Pacjenci niejednokrotnie są świadomi, że nie są w stanie domywać zębów mądrości. Odczuwają przy tym ból, czasem zmagają się z odruchem wymiotnym – co prowadzi do tego, że zęby nie są umyte, a zaledwie muśnięte szczotką i pastą.
Czy ósemki trzeba wyrywać?
Nie. Ósemki nie muszą być wyrywane, jeśli nie ma ku temu wskazań. Zabieg ekstrakcji jak już wspomniano – jest zabiegiem chirurgicznym, więc zawsze będzie niósł ze sobą ryzyko wystąpienia powikłań. Jeśli w łuku zębowym znajduje się odpowiednia ilość miejsca, tor wzrostu nie ma negatywnego wpływu na sąsiednie zęby, zęby są prawidłowo wyrznięte, dzięki czemu można je dostatecznie oczyszczać, lekarz jest je w stanie opracować w momencie wystąpienia choroby próchnicowej – wskazań do ekstrakcji nie ma. Dlatego mimo obecnie panującej mody na usuwanie III trzonowców, warto dwa razy przemyśleć, czy rzeczywiście życie z ósemką jest dla nas tak bardzo uciążliwe.
Kiedy należy rozważyć ekstrakcję?
Przede wszystkim wtedy, gdy wyrzynanie ósmego zęba wiąże się z bólem, nawracającymi stanami zapalnymi, czy też ułożeniem zęba w sposób, który uniemożliwia prawidłową higienę. Taki stan jest przede wszystkim niezwykle uciążliwy dla pacjentów. Ciągłe uczucie dyskomfortu w jamie ustnej, a w gorszych przypadkach ból, który potrafi być niezwykle uciążliwy i znacząco utrudnia ich codzienne funkcjonowanie.
Zapamiętaj: Zęby mądrości, które są zatrzymane przez dłuższy czas mogą powodować nieco poważniejsze dolegliwości.
Innym wskazaniem jest nieprawidłowy tor wyrzynania – w takiej sytuacji ząb może uszkodzić inne zęby z nim sąsiadujące. Jak to możliwe? Jeśli ząb, nie wyrzyna się torem prostym, na przykład kieruje się w stronę powierzchni II trzonowca, prowadzi to do jego uszkodzenia. Jeśli stan ten nie zostanie w porę rozpoznany, może dojść do poważnych powikłań w obrębie zębów sąsiadujących, które niekiedy mogą wymagać nawet ich ekstrakcji.
Usunięcie powinno być też rozważone, kiedy w łuku zębowym nie ma dostatecznego miejsca – wyrznięcie się III trzonowca może spowodować, że zęby które dotychczas były proste, zaczną się rotować (kolokwialnie mówiąc – obracać, zmieniać swoje dotychczasowe położenie). Wyobraźmy sobie, że dotychczas łuk dolny zawierał 14 zębów. W momencie gdy pojawią się dwa nowe, zęby muszą się „ścisnąć”, aby wystarczyło miejsca dla wszystkich. Takie stany są niezwykle uciążliwe dla pacjentów, przede wszystkim przez względy estetyczne. Szczególnie dotyka to osoby, które przeszły leczenie ortodontyczne, ponieważ można by rzec – cała praca poszła na marne.
Dlatego w takich sytuacjach, zawsze należy wziąć pod uwagę profity, jakie przyniesie ekstrakcja – przy wyżej wymienionych sytuacjach zazwyczaj znacząco przewyższają one jej negatywne skutki.
Jak dbać o zęby mądrości?
O zęby mądrości dbamy w taki sam sposób jak o pozostałe. Regularne szczotkowanie, stosowanie szczoteczek międzyzębowych oraz nitki dentystycznej jest oczywiście podstawą do utrzymania w nich optymalnej higieny. Niezwykle przydatne są także płyny do płukania jamy ustnej. W przypadku, gdy zmagamy się ze stanami zapalnymi, możemy skonsultować się z lekarzem dentystą, który doradzi zmianę sposobu szczotkowania, zmianę pasty do zębów, czy też pomoże nam uporać się z kłopotem w obrębie gabinetu stomatologicznego.
Niezwykle ważne jest to, aby w miarę możliwości kontrolować, czy ząb jest dobrze oczyszczany. Jego dalekie położenie sprawia – tak jak już wcześniej wspomniano – że mimo pozornie skrupulatnego szczotkowania, zasięg szczoteczki nie obejmie zęba. Wtedy należy rozważyć zmianę szczoteczki manualnej na szczoteczkę elektryczną, która ułatwi szczotkowanie i będzie zmniejszać ryzyko pojawienia się odruchu wymiotnego.
Reasumując, zęby mądrości mimo swojej nazwy mogą przysporzyć nam nie “intelektualnego kopa”, ale nie lada problemu. Warto jednak pamiętać, że tak jak z większością chorób, i z nimi można się uporać! Miejmy jednak na uwadze to, aby podchodzić do tematu rozsądnie, i zamiast wybierać drogę ekstrakcji, rozważyć czy ten dodatkowy ząb w przyszłości nam się jeszcze nie przyda.