Wiele chorób w naszym społeczeństwie wydaje się już nieistniejącą przeszłością. Jednakże wiele państw o gorszym statusie ekonomicznym, innym klimacie czy z mniej rozwiniętą higieną i medycyną nadal boryka się z wieloma, dla nas już zapomnianymi chorobami. Jedną z takich jednostek chorobowych jest trąd, który niestety nadal bywa powszechny w krajach takich jak np. Indie, a rocznie na świecie pojawia się nawet 200 000 nowych przypadków zakażeń.
Co to jest trąd?
Trąd jest to choroba zakaźna wywołana prątkiem bakterii Mycobacterium leprae. Infekcja ta wylęga się zwykle latami, a jej przebieg jest przewlekły. Zachorowanie może przebiegać rozmaicie, w zależności od stanu układu odpornościowego pacjenta, jego odżywienia, a także od ilości bakterii w organizmie. Trąd występuje w Azji, Afryce i Ameryce Południowej, jednak większość zachorowań na świecie pojawia się w Indiach (nawet połowa z nich). Chorobę dzielimy na trąd guzowaty, tuberkulinowy oraz graniczny w zależności od tego jak przebiega infekcja i jakie objawy się pojawiają.
Trąd – choroba wirusowa czy bakteryjna?
Trąd jest zdecydowanie chorobą bakteryjną, bowiem prątki wywołujące tę chorobę to jeden z rodzajów bakterii. Przez podobne baterie, także należące do prątków, wywołana jest np. gruźlica. Prątki są specyficzne w kwestii ich wykrywania, bowiem ze względu na specyficzną budowę ściany komórkowej, nie wybarwiają się z użyciem typowych substancji. W laboratoriach, by rozpoznać daną bakterię, trzeba ją rozmnożyć, aby łatwiej dostrzec ją w dużej ilości. Następnie używa się różnego rodzaju barwników i preparatów, ułatwiających rozpoznanie danego patogenu. Prątki, również te wywołujące trąd, potrzebują specjalnego wybarwiania oraz odpowiedniego podłoża do hodowli.
Trąd – przyczyny
Przyczyną choroby jaką jest trąd jest zakażenie bakterią Mycobacterium leprae do którego dochodzi drogą kropelkową (po kontakcie z wydzieliną osoby zainfekowanej, która kicha bądź kaszle) lub rzadziej poprzez kontakt z uszkodzoną skórą, przez którą przenikają prątki. Bakteria ta rozwija się przez kilka lat w zainfekowanym organizmie, aż dochodzi do ujawnienia się objawów. Ich nasilenie i zmienność uzależniona jest od ilości prątków w ciele chorego oraz stanu jego odporności.
Czy wiesz że: podobne zmiany guzowate jak na skórze, u chorych na trąd pojawiają się w narządach wewnętrznych, co może doprowadzić do poważnych konsekwencji i uszkodzenia organu?
Trąd – objawy
Objawy trądu mogą być niezwykle zróżnicowane i zajmować rozmaite układy, głównie atakuje on jednak skórę, błony śluzowe i nerwy. Pojawiają się zmiany skórne o zmienionej barwie, narośla skórne, jej pogrubienie, łuszczenie i suchość. Często dochodzi też do uszkodzenia wytworów skóry – wypadania włosów, rzęs, brwi. Może dojść do zaburzeń czucia, bólu, a nawet problemów z mięśniami i paraliżu. Trąd może zaatakować oczy, co skończyć może się nawet ślepotą. Nerwy stają się pogrubiałe i pojawiają się objawy bólowe. Czasem uszkodzone zostają także chrząstki, zapada się nos, dochodzi do krwawień. Charakterystyczne są zmiany na chłodniejszych częściach ciała, rzadko występują zatem w pachwinach, pachach czy na owłosionej skórze głowy. Odmiana tuberkulinowa jest skąpoobjawowa i nie jest zaraźliwa, w postaci guzowatej mamy do czynienia z całą gamą ciężkich objawów, a w wypadku wystąpienia trądu granicznego może on przekształcić się zarówno w tę łagodną, jak i poważną wersję choroby.
Trąd – leczenie
Niestety trąd nie jest chorobą, której możemy zapobiegać poprzez szczepienia. Nie jest to też choroba bardzo zakaźna. Co jednak zrobić w przypadku infekcji? Podawane leki są stosowane w schematach, które uwzględniają antybiotyki i leczenie objawowe. Leki, które są podawane to ryfampicyna, dapson czy klofazymina. Do leczenia dołącza się sterydy i leki przeciwbólowe. Farmakoterapia trwa zwykle od 6 miesięcy do dwóch lat. Czasami konieczny jest także zabieg chirurgiczny, by przywrócić funkcjonowanie uszkodzonych chorobą nerwów czy poprawić widzenie.
Czy trąd jest uleczalny?
Możliwe jest całkowite wyleczenie trądu. Jest to choroba poważna, jednak rzadko sama w sobie śmiertelna. Prowadzi jednak do licznych powikłań i wywołuje rozmaite uszkodzenia ciała. Często zatem kończy się ona niepełnosprawnością chorego. Po skutecznym leczeniu nie należy zupełnie bagatelizować takiej historii medycznej, a pacjent powinien pozostawać w kontroli, gdyż niestety zdarzają się przypadki nawrotu potencjalnie wyleczonej infekcji.
Zapamiętaj: Trąd jest zdecydowanie chorobą bakteryjną, bowiem prątki wywołujące tę chorobę to jeden z rodzajów bakterii. Przez podobne baterie, także należące do prątków, wywołana jest np. gruźlica.
Zdiagnozowanie trądu może być trudne, zwłaszcza, że w naszym klimacie jest to niespotykana choroba, a jej symptomy rozwijają się długo, a pacjent już nie wiąże podróży tropikalnej sprzed lat z nowymi objawami. Dlatego tak ważny jest dobry wywiad lekarski, a dopiero w drugiej kolejności wykonanie specjalistycznych badań takich jak wymaz z błon śluzowych czy pobranie wycinka skóry z miejsca, w którym pojawiły się zmiany. Po takiej diagnostyce włączane jest leczenie, które ma zahamować chorobę i doprowadzić do wyleczenia.