Prawie co trzeci z nas jest nosicielem gronkowca złocistego. Choć samo nosicielstwo nie jest równoznaczne z wystąpieniem zakażenia, obniżona odporność może przyczynić się do jego rozwoju. Jak można zarazić się gronkowcem złocistym i jakie metody jego leczenia są najskuteczniejsze?
Co to jest gronkowiec złocisty?
Gronkowiec złocisty – Staphylococcus auerus, jak sama nazwa wskazuję to bakteria, która swym wyglądem przypomina groniaste skupiska. Z pośród całego rodzaju gronkowców gatunek ten odpowiedzialny jest za występowanie większości zakażeń, które wywołują te bakterie wśród ludzi. Nawet 30 % zdrowych osób może być bezobjawowym nosicielem gronkowca złocistego (dotyczy to również personelu medycznego).
Bakteria ta bytuje na powierzchni skóry (głównie pod pachami, pachwinami, ale także na powierzchni dłoni) oraz błon śluzowych (np. w jamie nosowo – gardłowej). Mogą one przebywać na powierzchni przedmiotów, w powietrzu lub kurzu przez wiele dni, stąd gronkowiec może zakażać środowisko, np. szpitalne, gdzie najczęściej dochodzi do zarażenia.
Szczególnie niebezpieczne dla naszego organizmu są toksyny wytwarzane przez poszczególne szczepu gronkowca złocistego:
Enterotoksyna – oporna na działanie enzymów trawiennych, odpowiedzialna za zatrucia pokarmowe,
Toksyna -1 zespołu wstrząsu toksycznego – może powodować niewydolność wielonarządową, a nawet wstrząs,
Toksyna eksfoliatywna – może rozszczepiać warstwę ziarnistą skóry.
Jak można zarazić się gronkowcem złocistym?
Do zarażenia gronkowcem złocistym może dojść w wyniku kontaktu z drugą osobą, będącą nosicielem tej bakterii. Samo zarażenie poprzez kontakt z nosicielem nie jest groźne dla organizmu pod warunkiem, że bakterie nie dostaną się do wnętrza organizmu (np. poprzez zranienia skóry). Spożycie skażonego pokarmu przygotowanego przez personel będący nosicielami szczepu baterii, który wytwarza enterotoksynę (enzym odporny na działanie enzymów trawiennych), może skutkować rozwojem gronkowcowego zatrucia pokarmowego.
Szczególnie niebezpieczny może być kontakt bakterii z osobami o obniżonej odporności (np. noworodki, chorzy przebywający długo w warunkach szpitalnych), co może prowadzić do rozwoju zakażenia. Prawidłowo funkcjonujący układ odpornościowy zazwyczaj chroni organizm przed rozwojem zakażenia (chociaż do zakażenia może dojść również u osób ze sprawnym układem odpornościowym). Jednak zaburzenie jego funkcji może przyczynić się do rozwoju zakażenia endogennego, gdzie źródłem bakterii jest własny organizm, w którym bytują bakterie gronkowca złocistego.
Objawy zakażenia gronkowcem złocistym?
Objawy zakażenia wywołanego przez gronkowca złocistego, a także jego przebieg zależą od lokalizacji bakterii w organizmie.
Rodzaje zakażenia wywołane przez gronkowca złocistego w poszczególnych lokalizacjach (najczęstsze postaci zakażenia wywołane przez S.aureus.):
Skóra
– liszajec (pęcherze zawierające żółtawy lub przejrzysty płyn, z czasem pokrywające się strupami)
– czyraki, czyraki mnogie
– jęczmienie (ropne zmiany zlokalizowane na powiece)
– zapalenie mieszków włosowych
– złuszczające zapalenie skóry
Kości
– zapalenie kości i szpiku kości (często u dzieci)
Stawy
– zapalenie stawów
Płuca
– zapalenie płuca (z tworzeniem ropni, występuje często jako powikłanie grypy)
Krew
– posocznica, bakteriemia
Serce
– ostre zapalenie wsierdzia (miejscowy wzrost bakterii zlokalizowany na zastawkach serca, często po wszczepieniu sztucznych zastawek)
Jelita
– gronkowcowe zatrucie pokarmowe (gwałtowne wymioty i biegunki w czasie 1 – 5 godzin od spożycia skażonego pokarmu)
Jak wykryć gronkowca złocistego?
Diagnostyka zakażenia wywołanego przez gronkowca złocistego obejmuje badanie mikrobiologiczne, w którym materiał badany pobrany jest bezpośrednio z miejsca infekcji. Badanie mikrobiologicznie można wykonać prywatnie lub w ramach skierowania otrzymanego od lekarza. Należy jednak pamiętać o prawidłowym pobraniu materiału do badania – najczęściej materiał pobierany jest w punkcie pobrań zlokalizowanym przy laboratorium mikrobiologicznym lub przez lekarza, który zleca nam wykonanie badania. Materiałem badanym może być:
-wymaz z nosa
-płyn lub ropa z rany
-krew
-plwocina
-płyn stawowy
-mleko karmiącej matki.
Już w badaniu mikroskopowym można zaobserwować charakterystyczne skupiska groniaste, tworzone przez bakterie z rodzaju gronkowców. Jednakże identyfikacja gatunku bakterii wymaga ich hodowli oraz wykonania testów identyfikacyjnych (stąd na wynik trzeba czekać nawet kilka dni). Otrzymany wynik (szczególnie dodatni) należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem.
Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym
Leczenie zakażenia zarówno powierzchniowego jak i zlokalizowanego w tkankach głębokich, wywołanego przez gronkowca złocistego wymaga zastosowania antybiotykoterapii, jednakże nie należy ono do najprostszych. Bakteria ta posiada zdolność do tworzenia szczepów opornych na różnego rodzaju antybiotyki (np. na penicylinę, gdzie początkowo to właśnie nią leczono pacjentów). Stąd w przypadku wykrycia tego gatunku bakterii zawsze wykonywany jest antybiogram, którego wynik wskaże na które antybiotyki bakteria ta jest lub nie jest wrażliwa.
Szczególny ogromny problem w doborze odpowiedniego leczenia stanowią zakażenia wywołane w środowisku szpitalnym, z uwagi na obecność w tym środowisku wielolekoopornych szczepów gronkowca. Często w ciężkich, zagrażających życiu pacjenta postaciach zakażenia stosuje się leczenie oparte na kombinacji kilku antybiotyków.
Choć zarażenie gronkowcem złocistym jest powszechne wśród ludzi, w szczególności w trakcie długotrwałego leczenia szpitalnego, każdy z nas może zapobiec rozprzestrzenianiu się tej bakterii poprzez częste i dokładne mycie rąk. Jeżeli podejrzewamy zakażenie gronkowcem złocistym, warto jak najszybciej udać się do lekarze, by rozpocząć diagnostykę i wdrożyć szybko odpowiednie leczenie.