Czy wiesz, że niewinny spacer po lesie połączony ze zbieraniem pysznych owoców takich jak jagody, jeżyny czy poziomki może okazać się niebezpieczny dla naszego zdrowia? Jeśli ulegniemy pokusie zjedzenia nieumytych darów lasu, możemy zarazić się groźnym pasożytem – tasiemcem bąblowcowym. Jak tego uniknąć, jakie są objawy bąblownicy?
Co to jest bąblowica?
Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, czyli tzw. zoonozą spowodowaną przez larwy tasiemca Echinococcus granulosus lub Echinococcus multilocularis. Człowiek jest żywicielem przypadkowym (czyli takim, w którym danego pasożyta spotyka się wyjątkowo) i pośrednim tego pasożyta, co oznacza że w naszym organizmie nie dochodzi do jego pełnego rozwoju. Żywicielem ostatecznym, w którym tasiemiec osiąga swoją dorosłą postać są najczęściej psy, lisy, wilki, jenoty czy koty. Bąblowica stosunkowo rzadko występuje u ludzi, rocznie odnotowuje się kilkadziesiąt zachorowań.
Objawy bąblowicy
Choroba postępuje bardzo powoli, okres bezobjawowy może trwać do kilkunastu lat. Objawy są zależne, od tego które narządy zaatakował tasiemiec. Pasożyt może drogą krwi przedostać się praktycznie każdego narządu, najczęściej do wątroby (ok.60%), rzadziej płuc (20%), narządu wzroku, narządów płciowych i kości. Tworzą się zazwyczaj pojedyncze, powiększające się torbiele w przypadku E. granulosus albo wolno rosnące skupiska małych torbieli w przypadku E. multilocularis. Torbiele te rosnąc, mogą uciskać okoliczne tkanki, narządy, czy naczynia wywołując nieprzyjemne dolegliwości.
Objawy dotyczące zajęcia wątroby:
- ból w prawym podżebrzu,
- wzdęcia,
- uczucie rozpierania w nadbrzuszu,
- nudności,
- żółtaczka (przez ucisk na drogi żółciowe),
- nadciśnienie (przez ucisk na naczynia).
Zapamiętaj: Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, czyli tzw. zoonozą spowodowaną przez larwy tasiemca Echinococcus granulosus lub Echinococcus multilocularis.
W badaniu fizykalnym czasem stwierdza się powiększoną wątrobę. Może również dojść do nadkażenia bakteryjnego torbieli wywołując zapalenie, co przypomina ropnia wątroby. Gdy torbiel pęknie, a jej zawartość dostanie się do krążenia, dochodzi do rozsiewu pasożyta i wstrząsu anafilaktycznego, czyli poważnej reakcji alergicznej, zagrażającej życiu.
Torbiele w płucach manifestują się niekiedy bólami w klatce piersiowej, przewlekłym kaszlem, czasami z krwiopluciem. W przypadkach zajęcia mózgu, dość szybko pojawiają się objawy neurologiczne: bóle głowy, nudności, wymioty.
Przyczyny bąblowicy
Człowiek zaraża się tym pasożytem, kiedy np. nie umyje rąk po zabawie z psem chorującym na bąblowicę i poprzez nieprzestrzeganie zasad higieny przeniesie niewidoczne jaja tasiemca z sierści, czy z pyska zwierzęcia (które mogą być zanieczyszczone resztkami odchodów) do własnego układu pokarmowego. Innym sposobem zarażenia jest zjedzenie nieumytych owoców, zebranych w lesie, na których mogły znajdować się odchody dzikich zwierząt. W ostatnim czasie szczególnie zwiększyła się populacja chorych lisów, ze względu na stosowanie szczepień przeciwko wściekliźnie. Z połkniętych jaj tasiemca, wykluwają się w jelicie cienkim larwy, które przebijają ściany jelita, dostając się drogą krwi do różnych narządów.
Jakie badanie na bąblowicę?
Diagnostyka bąblowicy obejmuje badania obrazowe takie jak USG, rezonans magnetyczny czy badanie rentgenowskie, gdzie możemy zobaczyć torbiele.
Czy wiesz że: jaja wszystkich bąblowców są bardzo odporne na niekorzystne warunki środowiska - zachowują inwazyjność w temperaturze od -30°C do +60°C?
Ze względu na długi okres bezobjawowy często takie badanie, wykonywane z zupełnie innych wskazań, pozwala nam przypadkowo wykryć takie znalezisko. Bywa, że zmiana może zostać pomylona z guzem nowotworowym. Przypadki wątpliwe rozwiewa badanie histopatologiczne z tkanek pobranych z zajętych narządów. Bardzo pomocne i nieinwazyjne są badania z krwi, gdzie wykrywane są przeciwciała (czyli białka układu odpornościowego) przeciwko pasożytom. Służą do tego specjalistyczne testy – ELISA oraz western blot.
Leczenie bąblowicy
Choroba wymaga leczenia w specjalistycznych ośrodkach. Jeśli można, usuwa się torbiele operacyjnie, z marginesem zdrowych tkanek. Dodatkowo stosuje się farmakoterapię lekiem przeciwpasożytniczym – albendazolem. Gdy torbiele są małe, mnogie bądź sa nieoperacyjne stosuje się tylko leczenie farmakologiczne. Przed erą leków przeciwpasożytniczych większość pacjentów umierała w ciągu 10 lat.
Bąblowica to groźna choroba, dlatego najlepiej przestrzegać zasad higieny, nie spożywać nieumytych owoców oraz dbać, by nasze pupile były regularnie badane i odrobaczane. Osoby z grupy ryzyka zachorowania, np. leśnicy powinni okresowo wykonywać badanie USG i badania z krwi.