Nurkowanie staje się coraz popularniejszym sposobem spędzania wolnego czasu. Jakie zagrożenia niesie za sobą nieumiejętne uprawianie tego sportu. Czym jest choroba dekompresyjna? W jakich sytuacjach może dojść do rozwoju tego schorzenia?
Co to jest choroba dekompresyjna?
Choroba dekompresyjna to zespół objawów powstałych w wyniku szybkiego zmniejszenia ciśnienia w otaczającym środowisku. Do takiej sytuacji może dojść u osób nurkujących na dużych głębokościach, gdzie ciśnienie wywierana na ciało człowieka jest wysokie i w wyniku szybkiego wynurzania nurka, ciśnienie to zostanie gwałtownie obniżone. Choroba dekompresyjna była nazywana chorobą kesonową, gdyż pierwsze opisy tego schorzenia dotyczyły ludzi pracujących w kesonach, czyli szczelnych konstrukcjach służących do pracy na dużych głębokościach (w kopalniach lub przy budowie mostów).
Czy wiesz że: pierwszy przypadek choroby dekompresyjnej został udokumentowany u dwóch górników w 1841 roku?
Zaobserwowano, że pracownicy w momencie powrotu na powierzchnię doświadczali objawów choroby, odnotowano także przypadki śmiertelne. Oprócz gwałtownego wynurzania, do sytuacji związanych z ryzykiem rozwoju choroby dekompresyjnej należą również stany nagłego zwiększania wysokości, jak podczas lotu samolotem. Należy jednak pamiętać, że obecnie wykorzystywane w celach komercyjnych statki powietrzne są wyposażone w systemy, które regulują ciśnienie panujące wewnątrz samolotu, chroniąc pasażerów przed owym schorzeniem.
Przyczyny choroby dekompresyjnej
Dlaczego nagła zmiana ciśnienia tak negatywnie wpływa na organizm człowieka? Zgodnie z prawami fizyki rozpuszczalność gazów w płynach jest zależna od ciśnienia otoczenia. Im wyższe ciśnienie, tym rozpuszczalność gazu jest większa. Zjawisko to można zaobserwować podczas otwierania gazowanych napojów, kiedy podczas odkręcania butelki widzimy uwalniający się gaz, w tym wypadku dwutlenek węgla. Ciśnienie panujące w butelce przed odkręceniem było wyższe, więc więcej gazu pozostawało rozpuszczone w cieczy, jednak w momencie otwarcia butelki spadek ciśnienia doprowadził do zmniejszenia rozpuszczalności gazu i uwolnienia go w postaci pęcherzyków. Podobne zjawisko zachodzi w ciele człowieka, gdy podczas nurkowania na dużych głębokościach, w związku ze wzrostem rozpuszczalności gazów, azot (obecny w dużej ilości w atmosferze) kumuluje się w organizmie człowieka. Stan ten nie stanowi zagrożenia aż do momentu, gdy nurek nie rozpocznie szybkiego wynurzania. Gwałtowny spadek ciśnienia powoduje uwolnienie azotu z tkanek człowieka w postaci pęcherzyków, które blokując przepływ przez naczynia krwionośne, prowadzą do rozwoju choroby dekompresyjnej.
Objawy choroby dekompresyjnej
Osoby z rozwiniętą chorobą kesonową doświadczają objawów dotyczących różnych narządów i układów. Najczęściej występujące objawy to:
- bóle stawów;
- zawroty głowy;
- bóle głowy;
- zaburzenia widzenia;
- problemy z utrzymaniem równowagi;
- problemy z koncentracją;
- wysypka na skórze;
- duszność.
Najczęściej chorzy doświadczają objawów stawowych, a zaburzenia neurologiczne występują z częstością 10- 15%. Choroba dekompresyjna powinna być podejrzewana, gdy powyższe objawy wystąpią w ciągu 24 godzin od nurkowania.
Leczenie choroby dekompresyjnej
W leczeniu choroby dekompresyjnej stosuje się rekompresję leczniczą. W tym celu wykorzystuje się komorę ciśnieniową. W Polsce większość wypadków u nurków jest leczona w Krajowym Ośrodku Medycyny Hiperbarycznej w Gdyni. Celem leczenia jest zmniejszenie uszkadzającego wpływu pęcherzyków gazu poprzez zmniejszenie ich rozmiaru, a także stworzenie warunków wspomagających eliminację nadmiaru rozpuszczonego gazu z organizmu. Dodatkowo, w czasie transportu do wyspecjalizowanego ośrodka chory powinien otrzymywać 100% tlen do oddychania.
Zapamiętaj: Choroba dekompresyjna to zespół objawów powstałych w wyniku szybkiego zmniejszenia ciśnienia w otaczającym środowisku.
W przypadku choroby kesonowej bardzo ważne jest minimalizowanie ryzyka jej wystąpienia poprzez stosowanie się do zasad bezpiecznego nurkowania. Zabronione jest spożywanie alkoholu, a osoba nurkująca powinna być dobrze nawodniona i wypoczęta przed nurkowaniem. Dodatkowo, należy unikać lotów samolotem w ciągu 24 godzin po nurkowaniu, a także zachować odpowiednie tempo zanurzania oraz wynurzania, aby uniknąć nadmiernego gromadzenia i gwałtownego uwalniania azotu w czasie zmian ciśnienia otoczenia.
Choroba dekompresyjna to schorzenie wynikające z nagłej zmiany ciśnienia w otoczeniu i uwolnienia skumulowanego w tkankach gazu, w postaci pęcherzyków. Objawy choroby kesonowej dotyczą wielu układów i narządów, jednak dominują zaburzenia mięśniowo-stawowe. Leczenie schorzenia polega na tlenoterapii i rekompresji leczniczej w komorze ciśnieniowej.