Przyczyn podwyższonego stężenie białka C-reaktywnego będącego białkiem ostrej fazy może być wiele. Zatem jakie są powody wzrostu CRP? Kiedy należy wykonać oznaczenie stężenia białka C-reaktywnego?
Białko C-reaktywne
CRP czyli białko C-reaktywne należy do występujących w osoczu krwi białek ostrej fazy. Parametr ten stanowi niespecyficzny marker obecności oraz monitorowania przebiegu stanu zapalnego w organizmie, gdyż jego stężenie istotnie wzrasta w przebiegu stanów patologicznych mających charakter ostrych stanów zapalnych, np.:
- zakażeń bakteryjnych, wirusowych,
- nowotworów,
- urazów mechanicznych, termicznych,
- niedokrwieniu, martwicy tkanek.
Białko C-reaktywne podobnie jak inne białka ostrej fazy produkowane jest w wątrobie pod wpływem działania interleukiny- 6 (IL-6 – cytokina wytwarzana przez pobudzone wskutek reakcji zapalnej monocyty oraz makrofagi). Białko to stanowi istotny element nieswoistej odpowiedzi układu immunologicznego na toczące się procesy zapalne w organizmie.
Jego wzrost stężenia następuję już po kilku godzinach od zadziałania pierwszych bodźców, jeszcze przed pojawieniem się widocznych objawów choroby, a maksymalne stężenie osiąga po ok. 48 godzinach. Długotrwałe działanie bodźca odpowiedzialnego za toczący się stan zapalny w organizmie skutkuje utrzymywaniem się wysokiego stężenia CRP aż do momentu usunięcia tej przyczyny. Spadek jego stężenia oznacza wygaszanie stanu zapalnego w organizmie.
Białko C-reaktywne – badanie
Wskazaniem do wykonania oznaczenia stężenia białka C-reaktywnego w surowicy krwi jest:
- podejrzenie ostrego stanu zapalnego,
- rozpoznanie oraz różnicowanie infekcji wirusowych i bakteryjnych,
- kontrola przewlekle chorych, którym może zagrażać ostra infekcja,
- monitorowanie pacjentów po rozległych operacjach, jako profilaktyka powikłań pooperacyjnych,
- kontrola podczas antybiotykoterapii lub leczenia przeciwzapalnego.
Aby wykonać oznaczenie stężenia CRP należy pobrać od pacjenta krew z żyły łokciowej. Zalecane jest aby pacjent był na czczo, jednak z uwagi na znaczenie kliniczne tego oznaczenia dopuszczalne jest pobranie materiału od pacjenta bez względu na jego przygotowanie do badania.
Białko C-reaktywne – zakres wartości referencyjnych
W surowicy krwi zdrowej osoby dorosłej stężenie CRP nie powinno wynosić > 10 mg/l.
U zdrowych dzieci wartość białka C-reaktywnego powinna być poniżej 5 mg/l.
Białko C-reaktywne – podwyższone
W przebiegu ostrych stanów zapalnych obserwowany jest wzrost stężenia białka C-reaktywnego w przedziale 20 – 200 mg/l.
Podwyższone wartości obserwowane są w przebiegu:
- infekcji o podłożu bakteryjnym lub wirusowym (wyższe wartości w przypadku zakażeń bakteryjnych),
- infekcji, posocznicy u noworodków,
- ostrych stanów zapalnych (np. ostre zapalenie trzustki),
- chorób nowotworowych, reumatycznych,
- ostrego zawału serca.
Stężenie CRP nie zawsze jest adekwatne do stanu klinicznego pacjenta, co szczególnie widoczne jest w przebiegu przewlekłych stanów zapalnych (np. w toczniu rumieniowatym). Wzrost stężenia CRP w przebiegu infekcji wirusowych jest znacznie niższy w stosunku do chorób o podłożu bakteryjnych.
Należy pamiętać, że samo podwyższenie wartości CRP nie stanowi podstawy do postawienia rozpoznania. Aby znaleźć przyczynę wzrostu stężenia CRP należy zestawić występujące objawy kliniczne u pacjenta, a także poszerzyć zakres badań diagnostycznych.
Białko C-reaktywne w ciąży
W przebiegu fizjologicznej ciąży obserwowane jest niewielkie podwyższenie stężenia białka C-reaktywnego (szczególnie w trzecim trymestrze ciąży). Tak samo jak w przypadku innych pacjentów, oznaczenie CRP u ciężarnych wykonywane jest przy podejrzeniu infekcji bakteryjnych, w przebiegu stanów gorączkowych czy chorób autoimmunologicznych. Istotne znaczenie ma podwyższone stężenie CRP przy podejrzeniu przedwczesnego odejścia wód płodowych.
Każdy nieprawidłowy wynik stężenia białka C-reaktywnego należy skonsultować z lekarzem.