Test pochyleniowy (ang. tilt table test) stanowi jedną z metod diagnostycznych, która pozwala na wykrycie przyczyny pojawiających się omdleń. Adresowany jest głównie do osób, u których wykluczono szereg zaburzeń, określanych organicznymi, mogących je spowodować. Sprawdź, na czym polega test pochyleniowy, w jakich sytuacjach jest zalecany i co w praktyce oznacza jego dodatni wynik.
Co to jest test pochyleniowy?
Test pochyleniowy to proste, nieinwazyjne badanie, umożliwiające ocenę reakcji układu sercowo-naczyniowego na zmiany położenia ciała pacjenta. W warunkach prawidłowych, przyjęcie pionowej pozycji wiąże się z przejściowym obniżeniem ciśnienia tętniczego, które szybko wyrównywane jest poprzez odruchowy skurcz naczyń krwionośnych i zwiększenie częstości akcji serca. Celem tilt testu jest identyfikacja ewentualnych zaburzeń tej regulacji.
Badanie przeprowadza się z wykorzystaniem specjalnego łóżka, do którego przywiązuje się pacjenta zabezpieczającymi pasami, aby uniknąć upadku. Przed rozpoczęciem, lekarz montuje na klatce piersiowej pacjenta elektrody EKG oraz zakłada na ramię mankiet ciśnieniomierza, co umożliwi monitorowanie parametrów układu krążenia. W przebiegu tilt testu wyróżnia się kilka faz:
- Faza wstępna:
– Pacjent leży spokojnie przez 5-20 min. Celem fazy wstępnej jest stabilizacja ciśnienia tętniczego i tętna.
- Faza bierna:
– Łóżko, na którym znajduje się pacjent pochylane jest pod kątem 60-70 stopni względem podłoża. Lekarz przeprowadzający badanie ocenia zmiany częstotliwości rytmu serca oraz ciśnienia tętniczego. Czas tej fazy wynosi 15-20 min, jeśli podjęto decyzję o przeprowadzeniu fazy aktywnej lub 45 min, gdy faza bierna kończy badanie.
- Faza aktywna:
– Polega na podaniu 400 ug nitrogliceryny podjęzykowo, celem zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia omdlenia. Postępowanie to jest wdrażane wyłącznie, gdy w fazie biernej nie doszło do omdlenia. Czas obserwacji pacjenta w fazie aktywnej to 15-20 min.
- Powrót do pozycji leżącej i 15-minutowy odpoczynek, w celu ustabilizowania pacjenta.
Badanie kończy się w momencie wystąpienia omdlenia lub przejścia przez wszystkie wyżej wymienione fazy. Omdlenie jest równoznaczne z pozytywnym jego wynikiem (wykryciem nieprawidłowości).
Kiedy wykonać test pochyleniowy?
Głównymi wskazaniami do przeprowadzenia testu pochyleniowego jest wystąpienie pojedynczego epizodu omdlenia, szczególnie gdy ewentualny ponowny epizod może prowadzić do poważnych konsekwencji (urazu, wypadku w miejscu pracy). Tilt test ma również zastosowanie w diagnostyce przyczyn nawracających omdleń u pacjentów z wykluczoną organiczną chorobą serca, tzn. bez zmian strukturalnych, które mogłyby doprowadzić do omdleń.
Co wykrywa test pochyleniowy?
Paradoksalnie dodatni wynik testu ppochyleniowego powinien stanowić dla pacjenta dobrą informację, gdyż oznacza, że występujące omdlenia nie są związane z poważną chorobą.
Czy wiesz że: podczas zmiany pozycji z leżącej na stojącą dochodzi do przemieszczenia 0,5-1 l krwi do dolnych części ciała?
Wykrycie nieprawidłowości podczas badania uprawnia do rozpoznania zespołu wazowagalnego, czyli omdlenia będącego następstwem odruchowego obniżenia ciśnienia tętniczego i spadku akcji serca podczas przyjmowania pozycji stojącej. Jednocześnie wyklucza jako przyczynę utraty przytomności poważne stany zdrowotne, takie jak udar niedokrwienny, chorobę niedokrwienną czy zaawansowana niewydolność serca.
Metody leczenia chorób wykrytych testem pochyleniowym
Leczenie chorób opiera się głównie na metodach niefarmakologicznych. Zaleca się przede wszystkim:
- unikanie sytuacji zwiększających ryzyko wystąpienia omdleń wazowagalnych, np. dłuższego przebywania w pozycji stojącej;
- dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu, poprzez zwiększenie ilości wypijanej wody do ok. 3 litrów na dobę. Jest to szczególnie istotne w okresach oddziaływania wysokich temperatur czy podczas wysiłku fizycznego;
- trening ortostatyczny – powtarzanie ćwiczenia polegającego na przyjęciu przez 20-30 min pozycji stojącej, opierając się o ścianę, w celu zwiększenia możliwości adaptacyjnych organizmu do sytuacji wywołującej omdlenie;
- w przypadku pojawienia się objawów zwiastunowych (poprzedzających bezpośrednio omdlenie) przyjmowanie pozycji leżącej lub siedzącej.
Zapamiętaj: Test pochyleniowy stosowany jest w diagnostyce omdleń.
Test pochyleniowy stanowi przydatną metodę służącą do wykrycia przyczyny pojawiających się omdleń. Głównym jego zadaniem jest potwierdzenie występowania zespołu wazowagalnego u pacjentów, których obraz kliniczny sugeruje jego rozpoznanie. Dodatni wynik wiąże się z koniecznością wdrożenia działań zapobiegających ponownemu wystąpieniu utraty przytomności.