Czym jest prokalcytonina? Normy i wyniki badania. Prokalcytonina u noworodka i u dzieci. Prokalcytonina a CRP

Prokalcytonina to parametr odgrywający istotne znaczenie w diagnostyce ciężkich stanów zapalnych. Z uwagi na jego znaczenie, nie jest oznaczany przesiewowo u każdego pacjenta. W jakim celu wykonuje się badanie prokalcytoniny (PCT) i o czym może świadczyć jej zwiększone stężenie we krwi u niemowląt, dzieci i dorosłych?

Co to jest prokalcytonina?

Prokalcytonina (PCT) to białko, które jednocześnie jest prekursorem hormonu produkowanego głównie przez komórki tarczycy – kalcytoniny. Prawidłowo prawie całkowita ilość syntetyzowanej prokalcytoniny ulega przekształceniu do kalcytoniny, stąd u zdrowych osób jej stężenie we krwi osiąga minimalne wartości, często poniżej progu wykrywalności stosowanych metod diagnostycznych. Zakażenia bakteryjne organizmu skutkują rozwojem stanu zapalnego, który stanowi reakcję obronną organizmu na zaistniałe zagrożenie. W wyniku szeregu zmian zachodzących w układzie odpornościowym związanych ze zwalczaniem zakażenia, dochodzi do pobudzenia syntezy prokalcytoniny w wielu komórkach organizmu, stąd obserwowany jest jego wzrost stężenia we krwi.

Czy wiesz że: u noworodków w pierwszych dwóch dobach życia obserwowane jest fizjologicznie podwyższone stężenie prokalcytoniny we krwi?

Mimo, że nie do końca wiadomo jaką rolę może odgrywać prokalcytonina krążąca we krwi w przebiegu ciężkich stanów zapalnych organizmu, zaobserwowano jej bardzo szybki wzrost stężenia w przebiegu infekcji bakteryjnych szczególnie tych dynamicznych, uogólnionych, o ciężkim przebiegu – związanych z systemową reakcja zapalną organizmu, a nawet sepsą. Miejscowe zakażenia oraz niewielkie infekcje bakteryjne zwykle związane są z minimalnym wzrostem stężenia prokalcytoniny (lub brakiem wzrostu).

Szybki wzrost stężenia prokalcytoniny (wzrost stężenia już po 3 godzinach od infekcji, maksymalna wartość po ok. 6-12 godzinach) od rozpoczęcia ciężkiej uogólnionej infekcji bakteryjnej, adekwatny do zaawansowania choroby sprawił, że cząsteczka ta stała się istotnym markerem infekcji bakteryjnych związanych z ciężką odpowiedzią zapalną organizmu na zakażenie (np. sepsa, wstrząs septyczny).

Prokalcytonina u noworodka

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

U noworodków w pierwszych dwóch dobach życia obserwowane jest fizjologicznie podwyższone stężenie prokalcytoniny we krwi, stąd nie należy posiłkować się wartościami referencyjnymi określonymi dla osób dorosłych w przypadku wcześniaków i noworodków (wartości te można stosować minimum od 3 doby narodzin donoszonego noworodka).

Jednakże jak w każdym organizmie, tak samo u nowonarodzonych dzieci w przebiegu ciężkich infekcji bakteryjnych, wystąpienia sepsy, następuje istotny wzrost stężenia prokalcytoniny, proporcjonalnie do ciężkości choroby. W przypadku podejrzenia tych stanów oznaczenie prokalcytoniny stanowi najszybszą metodę wstępnego rozpoznania przyczyny (potwierdzenie lub wykluczenie uogólnionego zakażenia bakteryjnego organizmu) oraz pozwala podjęcie decyzji o zastosowaniu leczenia.

Prokalcytonina u dzieci

Podobnie jak w przypadku dorosłych pacjentów, w szczególności u dzieci poniżej 3 roku życia oznaczenie prokalcytoniny stanowi istotny parametr wspomagający diagnostykę oraz monitorowanie  poważnych infekcji o podłożu bakteryjnym (w tym sepsy). Z uwagi na bardzo dynamiczny przebieg ciężkich zakażeń u dzieci, oznaczenie prokalcytoniny pozwala na szybkie wstępne rozpoznanie przyczyny zaistniałych objawów oraz natychmiastowe wdrożenie leczenia. Niskie stężenie prokalcytoniny pozwala wykluczyć bakteryjne podłoże infekcji.

Prokalcytonina a CRP

Białko C-reaktywne (CRP) stanowi jeden z najpowszechniej oznaczanych parametrów u pacjentów z podejrzeniem rozwoju stanu zapalnego w organizmie (więcej na temat CRP możesz się dowiedzieć czytając artykuł:

 https://medovita.pl/bialko-c-reaktywne-badanie-norma-co-oznacza-podwyzszone-bialko-c-reaktywne/).

W porównaniu do CRP, wzrost stężenia prokalcytoniny jest ściśle związany ze stanem zapalnym organizmu, którego podłożem jest ciężka, uogólniona infekcja bakteryjna. Ponadto stężenie prokalcytoniny narasta szybciej w porównaniu do CRP, oraz jego stężenie koreluje z ciężkością choroby.  PCT może mieć również zastosowanie w monitorowaniu leczenia ciężkich infekcji bakteryjnych, gdyż jego stężenie szybciej spada wraz ustąpieniem infekcji (pozwala to skrócić czas antybiotykoterapii) w porównaniu do CRP.

Zapamiętaj: Prokalcytonina jest markerem ciężkich infekcji bakteryjnych zwłaszcza u niemowląt, ale także starszych dzieci i osób dorosłych.

Zatem prokalcytonina jest wysokoczułym (wzrost stężenia następuje głównie w skutek uogólnionego zakażenia bakteryjnego, już we wczesnym etapie, gdy brak widocznych objawów klinicznych) oraz swoistym markerem infekcji o podłożu bakteryjnym. Należy jednak pamiętać, że niska wartość PCT, może być wynikiem wykonania oznaczenia w bardzo wczesnym stadium zakażenia, stąd warto powtórzyć oznaczenie przy podejrzeniu infekcji o charakterze bakteryjnym, w szczególności gdy towarzyszą temu objawy kliniczne.

Ma to istotne znaczenie szczególnie w przypadku podejrzenia sepsy (czyli niewłaściwej reakcji ustroju na zakażenie spowodowane drobnoustrojem), którą jest trudno rozróżnić od innych nieinfekcyjnych stanów na podstawie towarzyszących objawów klinicznych. Tylko szybkie rozpoznanie i zatrzymanie postępującego zakażenia (wprowadzenie antybiotykoterapii) daje jakiekolwiek szanse pacjentowi z sepsą na przeżycie.

Jakie są normy prokalcytoniny?

Zakres wartości referencyjnych dla prokalcytoniny – zdrowe noworodki w pierwszych 48 h życia:

  • 0 – 6h – 2 ng/ml
  • 6 – 12h – 8 ng/ml
  • 12 – 18h – 15 ng/ml
  • 18 – 30h – 21 ng/ml
  • 30 – 36h – 15 ng/ml
  • 36 – 42h – 8 ng/ml
  • 42 – 48h – 2ng/ml.

U zdrowych dzieci oraz osób dorosłych stężenie prokalcytoniny we krwi powinno wynosić poniżej 0,05 – 0,1 ng/ml.

Badanie prokalcytoniny

Wskazaniem do wykonania oznaczenia stężenie prokalcytoniny jest:

  • diagnostyka różnicowa ciężkich układowych zapalnych organizmu o podłożu bakteryjnym i/lub sepsy z innymi reakcjami zapalnymi,
  • monitorowanie procesu oraz postępu leczenia.

Oznaczenie stężenia prokalcytoniny wykonywane jest w próbce krwi pobranej z żyły łokciowej pacjenta. Z uwagi na znaczenie wyniku, badanie to zwykle wykonywane jest na zlecenia lekarza u ciężko chorych pacjentów z podejrzeniem ciężkiej infekcji bakteryjnej. W zależności od stosowanej metody oznaczenia, wynik badania można otrzymać w ciągu kilku godzin od pobrania. Badanie to nie wchodzi w zakres pakietu badań, które może zlecić lekarz POZ w ramach kontraktu z NFZ (stąd na zlecenie lekarza POZ badanie trzeba wykonać na własny koszt). Wykonanie badania w ramach leczenia szpitalnego jest refundowane.

Prokalcytonina stała się coraz powszechniej stosowanym parametrem w diagnostyce ciężkich ogólnoustrojowych  zakażeń bakteryjnych, z uwagi na jej wysoką czułość i swoistość, łatwość oznaczenia oraz korelację z ciężkością choroby. Oznaczenie jej stężenia pozwala na szybkie uzyskanie odpowiednich informacji, które mają istotne znaczenie w doborze odpowiedniej terapii leczniczej. Niestety jak każdy parametr diagnostyczny, również i prokalcytonina ma swoje ograniczenia, stąd interpretacja wyniku powinna być równocześnie oparta o stan kliniczny pacjenta, a także inne badania diagnostyczne.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *