Co to jest cholesterol HDL oraz jego normy. Niski i wysoki cholesterol HDL

Cholesterol należy do podstawowych składników lipidowych obecnych w organizmie. Stanowi niezbędny składnik budulcowy organizmu oraz uczestniczy w syntezie m. in. hormonów. Ze względu na jego hydrofobowy charakter (cholesterol jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie), transport we krwi do tkanek i narządów odbywa się w postaci lipoprotein, czyli kompleksów białkowo-lipidowych, do których należą:

  • chylomikrony,
  • lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL),
  • lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL),
  • lipoproteiny o małej gęstości (LDL),
  • lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL).

Co to jest cholesterol HDL?

Lipoproteina o wysokiej gęstości – HDL to najmniejsza cząsteczka spośród lipoprotein, w której zawarta jest najmniejsza ilość lipidów (45%) oraz największa ilość białek (55%). Cząsteczki HDL syntetyzowane są w wątrobie i jelitach. Mogą również powstawać we krwi w skutek rozpadu innych lipoprotein. W krwioobiegu przyjmują wolny cholesterol z tkanek obwodowych, następnie transportują go do wątroby (tzw. transport zwrotny cholesterolu), dla której stanowi on substrat do syntezy kwasów żółciowych. W ten sposób nadmiar cholesterolu usuwany jest organizmu, co skutkuje zmniejszeniem ryzyka powstawania blaszek miażdżycowych.

Poza udziałem w transporcie lipidów, cząsteczki HDL hamują proces powstawania zmian miażdżycowych poprzez inne mechanizmy:

  • działanie anytoksydacyjne,
  • działanie przeciwzapalne,
  • działanie przeciwzakrzepowe i fibrynolityczne,
  • działanie przeciwbakteryjne.

Niestety w przebiegu niektórych chorób przewlekłych (cukrzyca, choroba niedokrwienna serca, niewydolność nerek) czy procesów zapalnych, dochodzi do wielu zmian w strukturze lipoprotein HDL, co skutkuje zaburzeniem ich funkcji.

Stężenie lipoprotein w organizmie podlega regulacji:

  • genetycznej,
  • hormonalnej,
  • środowiskowej.

Wyższy poziom stężenia cholesterolu HDL obserwowany jest u kobiet. Do czynników zwiększających stężenie należą także:

  • niska masa ciała,
  • ruch, aktywność fizyczna,
  • dieta bogata w tłuszcze nienasycone.

Natomiast otyłość, mała aktywność fizyczna, dieta bogata w węglowodany może prowadzić do obniżenia stężenia lipoprotein HDL, co w konsekwencji zwiększa ryzyko powstawania blaszek miażdżycowych.

Norma cholesterolu HDL

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

W podstawowej diagnostyce zaburzeń gospodarki lipidowej główne znaczenie ma określenie stężenia cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, HDL oraz triglicerydów. Otrzymane w badaniach wartości stężeń porównywane są do wartości pożądanych, które zostały ustalone na podstawie wyników wielu badań klinicznych, w których oceniana była zależność między stężeniem lipidów a ryzykiem sercowo-naczyniowym.

Wartości docelowe dla cholesterolu frakcji HDL wynoszą:

  • Kobiety: > 1,2 mmol/l (45 mg/dl)
  • Mężczyźni: > 1,0 mmol/l (40 mg/dl).

Niski cholesterol HDL

Niska wartość stężenia cholesterolu frakcji HDL często traktowana jest jako czynnik ryzyka choroby niedokrwiennej serca, jednakże wzrost jego stężenia po zastosowaniu farmakoterapii nie skutkował redukcją ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Zatem wartość cholesterolu HDL poniżej wartości docelowych nie jest celem terapii leczniczej w praktyce klinicznej.

Niskie stężenie cholesterolu HDL może świadczyć o:

  • pierwotnej hipoalfalipoproteinemi – zmniejszone wytwarzanie lipoproteiny wysokiej gęstości (HDL) z powodu wrodzonych mutacji genetycznych (np. rodzinny niedobór cholesterolu frakcji HDL, choroba Norum, choroba tangierska);
  • wtórnej hipoalfalipoproteinemi – zmniejszone wytwarzanie HDL w przebiegu chorób przewlekłych (otyłość, cukrzyca, insulinooporność).

Wysoki cholesterol HDL

Im wyższa wartość cholesterolu HDL, tym niższe ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Czasami bardzo wysokie wartości mogą świadczyć o obecności wrodzonej mutacji genetycznej prowadzącej do hiperalfalipoproteinemi (choroba nie daje żadnych objawów klinicznych, nie wymaga leczenia). Również nadmierny wysiłek fizyczny, alkoholizm, estrogeny mogą być przyczyną wysokiego stężenia HDL.

Działanie lipoprotein frakcji HDL uznawane są za korzystne, ze względu na ich udział w eliminacji cholesterolu w organizmie. Wiele czynników takich jak stan zdrowia, aktywność fizyczna czy dieta wywiera wpływ ilość cząsteczek HDL w organizmie. Aby ocenić profil lipidowy oraz ryzyko sercowo-naczyniowe warto wykonać podstawową diagnostykę, która oprócz oceny stężenia cholesterolu frakcji HDL obejmuje stężenie cholesterolu całkowitego, LDL i triglicerydów. Otrzymane wyniki badań należy skonsultować z lekarzem.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *