Tomografia komputerowa jest powszechnie wykonywanym badaniem, które znalazło zastosowanie w wielu dziedzinach medycyny i przyczyniło się do przyspieszenia i ułatwienia diagnostyki wielu chorób. Polega ona na wykorzystaniu promieni rentgena do obrazowania narządów i struktur całego ciała człowieka. W odróżnieniu od klasycznego RTG, w którym obraz powstaje poprzez wykonanie jednego zdjęcia, podczas tomografii komputerowej badana okolica ciała prześwietlana jest wielokrotnie, pod różnymi kątami, co umożliwia zdecydowanie dokładniejsze zobrazowanie znajdujących się w jej obrębie struktur.
Różnice w pochłanianiu promieniowania przez tkanki sąsiadujące ze sobą umożliwiają ich wizualizację. Dzięki temu możliwe jest wykrycie i zlokalizowanie nieprawidłowości w ich budowie, związane z chorobą.
W czasie badania TK często podawany jest środek kontrastowy (zwykle zawierający jod), który umożliwia uzyskanie pełniejszego obrazu badanego narządu. Najczęściej podaje się go doustnie lub dożylnie, w zależności od tego, na którym narządzie ma być skupiona uwaga lekarza. Jod znacznie obciąża nerki, dlatego konieczne jest sprawdzenie ich stanu przed podaniem kontrastu. Służy do tego badanie poziomu kreatyniny w surowicy krwi, które pokazuje jak sprawnie wykonują one swoją funkcję.
W ramach przygotowania do badania TK należy:
- pamiętać aby ostatni posiłek zjeść co najmniej 6 godzin przed badaniem,
- odpowiednio się nawodnić (wypić ok. 1,5l wody niegazowanej do 3 godzin przed badaniem),
- zabrać ze sobą dowód osobisty, aktualne skierowanie na badanie, poprzednie wyniki badań diagnostycznych oraz aktualny wynik oznaczenia poziomu kreatyniny (w przypadku badania z kontrastem).
Tomografia komputerowa głowy
Jest to badanie pierwszego rzutu w przypadku chorób tej okolicy ciała, gdyż jest w stanie dokładnie zobrazować struktury takie jak tkanka nerwowa, przestrzenie zawierające płyn mózgowo-rdzeniowy czy okolice twarzoczaszki. Tomografia głowy stanowi najczęściej wykonywane badanie osób, u których zachodzi podejrzenie urazu głowy.
Innymi wskazaniami do tego typu badania mogą być między innymi:
- ostry udar niedokrwienny i krwotoczny,
- krwotok wewnątrzczaszkowy,
- guzy mózgu,
- stany zapalne w obrębie czaszki,
- padaczka.
Ponadto po podaniu środka kontrastowego możliwe jest dokładnie zobrazowanie patologii naczyń tętniczych i żylnych w tej okolicy i diagnostyka tętniaków, rozwarstwień, zakrzepicy żylnej czy zmian miażdżycowych.
Tomografia komputerowa zatok
Zatoki przynosowe są powietrznymi przestrzeniami występującymi w twarzoczaszce. Zaliczamy do nich: zatoki szczękowe, zatoki czołowe, zatokę klinową i komórki sitowe.
Czy wiesz że: wynalazcą tomografu jest Godfrey Newbold Hounsfield - naukowiec z Wielkiej Brytanii?
Tomografia komputerowa jest wykonywana w przypadku, gdy podstawowe badanie w diagnostyce stanów chorobowych dotyczących tych struktur – RTG zatok ma wynik niejasny lub nieprawidłowy. Jest ona najczulszym i najdokładniejszym sposobem diagnostyki.
Obrazuje zarówno kości, jak i tkanki miękkie, co pozwala na różnicowanie struktur anatomicznych i zmian patologicznych, w tym uwidocznienie stanu zapalnego w obrębie błony śluzowej zatok.
Dzięki temu badaniu diagnozować można również:
- wady oraz anomalie wrodzone dotyczące zatok,
- guzy nowotworowe i torbiele wraz określeniem ich dokładnej lokalizacji i wielkości.
Tomografia komputerowa jamy brzusznej
Jest to bardzo dobra metoda obrazowania narządów i struktur jamy brzusznej takich jak: wątroba, jelita, nerki, nadnercza śledziona, trzustka czy żołądek. Często jest kolejnym po USG etapem diagnostyki, gdyż zdecydowanie dokładniej pokazuje lokalizację i wielkość zmian patologicznych.
Podczas badania podawany jest doustny środek kontrastowy. Pozwala on na oddzielenie jelit od zlokalizowanych w ich sąsiedztwie narządów oraz na ocenę ścian jelit wraz z ewentualnymi zmianami chorobowymi.
Do najczęstszych wskazań należy podejrzenie zmian nowotworowych. Dzięki TK możliwa jest dokładna diagnostyka zmian zarówno złośliwych, jak i łagodnych, jak również pierwotnych i stanowiących przerzuty z innych okolic ciała.
Innymi wskazaniami do tego badania są m.in.:
- zmiany zapalne wyrostka robaczkowego, pęcherzyka żółciowego,
- krwawienie z przewodu pokarmowego,
- uraz jamy brzusznej,
- niedrożność układu pokarmowego,
- przewlekłe bóle brzucha,
- niedokrwistość.
Tomografia komputerowa klatki piersiowej
Badanie TK klatki piersiowej jest bardzo pomocne w diagnozowaniu stanów patologicznych dotyczących struktur znajdujących się w jej obrębie. Stanowi bardzo istotne narzędzie w różnicowaniu chorób płuc, serca, przełyku i patologii dużych naczyń, w tym aorty piersiowej.
Często tomografia klatki piersiowej wymaga podania środka cieniującego. Dzięki temu możliwe jest dokładne zobrazowanie guzów i zmian naciekowych w tej okolicy, jak również diagnozowanie zatorowości płucnej.
Do badań TK klatki piersiowej zaliczamy również HRCT (tomografię komputerową wysokiej rozdzielczości), która jest najdokładniejszym sposobem obrazowania miąższu płucnego. Istnieje wiele wskazań do tego badania, są to m.in.:
- zmiany zapalne płuc i oskrzeli,
- rozsiane zmiany nowotworowe,
- rozedma płuc,
- obrzęk płuc,
- gruźlica,
- pylica.
Tomografia komputerowa kręgosłupa
Dzięki tomografii komputerowej możliwa jest ocena kręgosłupa na całej jego długości. Sporą wadą jest stosunkowo długi czas badania, a co za tym idzie długa ekspozycja na szkodliwe promieniowanie, dlatego tego typu diagnostykę wykonuje się głównie w sytuacji, gdy wcześniej wykonane badania mają nieprawidłowy lub niejasny wynik.
Jedną z najczęstszych przyczyn wykonywania TK kręgosłupa są urazy, które wymagają bardzo dokładnego określenia rozległości i precyzyjnego zlokalizowania uszkodzonych struktur, które w tomografii są doskonale widoczne.
Zapamiętaj: Tomografię komputerową należy wykonać będąc na czczo.
Tomografię tej okolicy wykorzystuje się również do diagnostyki bólów kręgosłupa. Można tą metodą wykryć przepuklinę krążka międzykręgowego, która uciskając na korzenie nerwowe powoduje dolegliwości.
Ponadto pomocna jest również w obrazowaniu:
- wad rozwojowych,
- zwężenia kanału kręgowego,
- zmian nowotworowych,
- choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa.
Tomografia komputerowa jest jednym z podstawowych badań obrazowych pozwalających szybko i dokładnie zlokalizować zmiany patologiczne w organizmie człowieka. Wykorzystywane w niej promieniowanie rentgenowskie może niestety negatywnie wpływać na nasze zdrowie. Kumulacja jego dawek prowadzić może do rozwoju nowotworów, bezpłodności czy zaburzeń funkcji szpiku kostnego. Postęp techniczny prowadzi jednak do szerszego stosowania nowocześniejszych, wielorzędowych skanerów, co umożliwia skrócenie czasu badania i co za tym idzie obniżenia dawki szkodliwego promieniowania.