Jak powszechnie wiadomo palenie tytoniu jest bardzo szkodliwe dla zdrowia, ponieważ zawiera wiele karcynogenów, czyli substancji wywołujących chorobę nowotworową. Jednakże papierosy mogą wywoływać znacznie więcej niepożądanych efektów w organizmie człowieka. Jednym z nich jest bardzo groźna choroba Buergera.
Co to jest choroba Buergera?
Choroba Buergera jest zapaleniem małych i średnich tętnic i żył kończyn człowieka. Indukowana jest paleniem papierosów, ale także żuciem tytoniu, czy wdychaniem tabaki. Choroba ta rozpoczyna się najczęściej u palaczy przed 40 rokiem życia i dotyczy zarówno rąk, jak i nóg. Stan zapalny w naczyniach krwionośnych prowadzi do zwężenia ich światła i niedokrwienia kończyn, co ogranicza wydolność organizmu. Zmiany wywołują ból, a w zaawansowanych przypadkach mogą prowadzić nawet do amputacji [1].
Objawy choroby Buergera
Choroba najczęściej rozpoczyna się bólem kończyn wywołanym zakrzepicą żył powierzchownych. Następnie, ze względu na postępujące zwężenie światła tętnic, występuje niedokrwienie nóg lub/i rąk, które nie musi być symetryczne. Wywołuje ono zblednięcie i ochłodzenie kończyn, a także ograniczenie ich sprawności i pojawienie się tzw. chromania wysiłkowego. W przypadku nóg objawia się ono bólem stóp/stopy w wyniku wysiłku fizycznego, które ustępuje po odpoczynku. Jeśli dojdzie do niedokrwienia nerwów może pojawić się ból stały lub napadowy, piekący, kłujący, charakterystyczny dla bólu neuropatycznego. W wyniku niedokrwienia na kończynach pojawiają się z czasem charakterystyczne zmiany, takie jak: ścieńczenie i wygładzenie skóry (w zasadzie jej zanik), brak wzrostu włosów, powstanie sinawych plam i owrzodzeń, które ciężko się leczy. Choroba Buergera występuje w postaci zaostrzeń i remisji [1].
Przyczyny choroby Buergera
Dokładny mechanizm rozwoju choroby nie jest poznany, ale związek z tytoniem jest niezaprzeczalny. Najprawdopodobniej indukuje on system immunologiczny do niszczenia składników ścian naczyń krwionośnych, co powoduje ich uszkodzenie, stan zapalny i obrzęk, a także powstawanie zakrzepów. Z tego wnioskuje się, że choroba Buergera jest chorobą autoimmunologiczną, czyli przyczyną jest agresja układu odpornościowego.
Choroba Buergera, a e-papierosy
Nie ma jeszcze danych łączących palenie e-papierosów z chorobą Buergera, prawdopodobnie ze względu na zbyt krótki okres ich stosowania. Należy jednak taki związek brać pod uwagę, ze względu na fakt, że samo żucie tytoniu lub palenie tabaki może ją wywoływać, a sama nikotyna (nawet w postaci tabletek, czy plastrów) może podtrzymywać chorobę. Ponadto e-papierosy często skłaniają młodzież do sięgania bo klasyczne wyroby tytoniowe, a osoby poniżej 40 roku życia są najbardziej zagrożone chorobą Buergera.
Choroba Buergera – diagnostyka
W diagnostyce kluczowa jest historia korzystania z wyrobów tytoniowych i klasyczny obraz kliniczny, z zakrzepicą w żyłach, niedokrwieniem zarówno rąk, jak i nóg oraz powstawaniem owrzodzeń i innych zmian na skórze.
Czy wiesz że: powrót do palenia papierosów wywołuje ponowny napad choroby?
Przeprowadza się także pomiar wskaźnika kostka-ramię, który wskazuje na zwężenie tętnic w nodze. Charakterystyczne jest, że chromanie przestankowe, czyli ból w kończynie dolnej w wyniku wysiłku fizycznego spowodowany jej niedokrwieniem, jest inny niż w przypadku zwężeń miażdżycowych tętnic. Mianowicie nie dotyczy łydki, ale stopy. Przydatne w diagnostyce są badania obrazowe, takie jak arteriografia, czy angiografia tomografii komputerowej (angio-CT), polegające na uwidocznieniu naczyń krwionośnych (w pierwszym przypadku tylko tętnic) za pomocą promieniowania rentgenowskiego. Warto wykonać także badanie ultrasonograficzne z wykorzystaniem USG Dopplera [1].
Leczenie choroby Buergera
Podstawą leczenia jest bezwzględne zaprzestanie palenia tytoniu. W celu zwalczania bólu stosuje się standardowe środki, takie jak paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy, ale także opioidy w razie konieczności.
Zapamiętaj: Choroba Buergera jest zapaleniem małych i średnich tętnic i żył kończyn człowieka. Indukowana jest paleniem papierosów, ale także żuciem tytoniu, czy wdychaniem tabaki.
Na zmiany skórne, np. owrzodzenia stosuje się odpowiednie opatrunki. Poprawę stanu pacjenta uzyskuje się za pomocą terapii zwiększających ukrwienie kończyn, takich jak terapia zmiennym uciskiem i leki przeciwkrzepliwe oraz prostanoidy. Należy pamiętać, że w chorobie Buergera często dochodzi do amputacji palców, czy całych kończyn. Opisane leczenie ma na celu spowolnienie postępu schorzenia i ograniczenie objawów, ale wyzdrowienie jest mało prawdopodobne. Obiecujące są wprowadzane terapie immunomodulujące, czyli modyfikujące układ odpornościowy w celu zatrzymania choroby i jej wyleczenia, ale potrzeba na ten temat więcej badań [1][2].
Choroba Buergera jest wywoływana paleniem papierosów i prowadzi do zamknięcia światła tętnic i żył rąk i nóg. Jest to choroba postępująca i w zasadzie niewyleczalna i często prowadzi do amputacji kończyn. Choroba Buergera jest kolejnym przykładem szkodliwości wyrobów tytoniowych.