Widzisz nieostro zarówno z bliska, jak i daleka? Możliwe, że cierpisz na astygmatyzm. Ten rodzaj wady wzroku najczęściej spowodowany jest nieprawidłową krzywizną rogówki i może doprowadzić do pogorszenia codziennego funkcjonowania. Szczęśliwie istnieją skuteczne metody korygowania astygmatyzmu. W tym celu wykorzystać można zarówno różnorodne soczewki, jak i zdecydować się na zabiegowe leczenie astygmatyzmu.
Zmysł wzroku
Oko teoretycznie wydawać się może nieskomplikowanym narządem. Wbrew pozorom jednak struktura ta cechuje się dość złożoną budową. Proces odbierania bodźców wzrokowych rozpoczyna się w gałce ocznej, z niej informacje docierają do specyficznych rejonów kory mózgowej (do tzw. kory wzrokowej) – właściwa czynność wszystkich ośrodków związanych ze wzrokiem zapewnia prawidłowe widzenie. Sama gałka oczna i wchodzące w jej skład elementy tzw. układu optycznego cechują się złożoną budową. Pierwszym miejscem, przez które przechodzą promienie świetlne, jest rogówka. Kolejną ważną w procesie widzenia strukturą jest soczewka oka – dzięki modyfikacjom jej kształtu jesteśmy w stanie widzieć zarówno blisko, jak i daleko położone obiekty. Ostatecznym miejscem, do którego docierają promienie świetlne jest siatkówka. To właśnie tam znajdują się komórki bezpośrednio odpowiedzialne za widzenie – pręciki i czopki. Z tychże właśnie struktur wysyłane są impulsy nerwowe do kory wzrokowej mózgu.
Zapamiętaj: Astygmatyzm to wada wzroku, która określana jest również terminem: niezborność rogówkowa.
Docierające do oka impulsy świetlne podlegają kilku różnym zjawiskom fizycznym, m.in. załamaniu fali światła czy jej odbiciu. Oko jest jednak tak skonstruowane, że fizjologicznie trafiające do gałki ocznej fale świetlne są skupiane w jednym punkcie siatkówki i wtedy właśnie powstaje prawidłowe, ostre widzenie. Nieprawidłowe skupianie impulsów świetlnych prowadzi do różnych wad refrakcji (jako refrakcję definiuje się załamywanie promieni świetlnych, które przechodzą przez elementy układu optycznego oka – zaburzenia dotyczące tych procesów określane są więc jako wady refrakcji). W sytuacji, kiedy promienie świetlne skupiane są przed siatkówką, u pacjenta rozwija się krótkowzroczność. W odwrotnym przypadku – kiedy impulsy świetlne ogniskowane są za siatkówką – rozwija się wada wzroku określana jako nadwzroczność. Jeszcze inną, dotychczas niewymienioną wadą refrakcji, jest astygmatyzm.
Co to jest astygmatyzm?
Astygmatyzm (inaczej niezborność) to dość złożona wada wzroku – w jej przebiegu pacjent nie widzi bowiem dobrze ani blisko, ani daleko położonych obiektów. Istotą astygmatyzmu jest to, że w gałce ocznej promienie świetlne załamywane są nierównomiernie i przez to właśnie dochodzi do występowania u pacjenta wady wzroku.
W prawidłowych warunkach elementy gałki ocznej są sferyczne. Dzięki temu promienie świetlne padające w płaszczyźnie pionowej i poziomej są podobnie załamywane w układzie optycznym oka. W przebiegu astygmatyzmu procesy te są zaburzone – we wspomnianych dwóch płaszczyznach promienie ulegają odmiennemu załamywaniu. Dochodzić do tego może na skutek różnych problemów – typową przyczyną astygmatyzmu jest nieprawidłowa krzywizna rogówki, rzadziej niezborność jest spowodowana zaburzeniami krzywizny soczewki oka.
Astygmatyzm bywa wrodzoną wadą wzroku, może on jednak rozwijać się również już w trakcie życia człowieka. Ta wada refrakcji bywa powiązana z różnymi schorzeniami okulistycznymi, takimi jak np. stożek rogówki czy zaćma. Do astygmatyzmu doprowadzić mogą również inne problemy, może on bowiem wystąpić np. przy ucisku gałki ocznej przez rozwijający się w oczodole guz nowotworowy czy też w sytuacji, kiedy dochodzi do zaburzeń czynności mięśni gałkoruchowych w przebiegu choroby Gravesa-Basedowa. Pacjenci z astygmatyzmem mogą doświadczać trudności w codziennym funkcjonowaniu – ich przyczyną są rozmaite problemy, które są związane z tą wadą wzroku. Wśród możliwych objawów astygmatyzmu wymienia się bowiem:
- nieostre widzenie zarówno bliży, jak i dali,
- częste mrużenie oczu (ma to na celu poprawę widzenia),
- pojawienie się bólów głowy,
- pieczenie, łzawienie,
- stosunkowo szybkie pojawienie się zmęczenia podczas wysiłku wzrokowego.
Osoba dorosła, która nagle zaczyna doświadczać zaburzeń widzenia, zazwyczaj jest świadoma tego faktu i sama udaje się do okulisty. Inaczej bywa w przypadku dzieci, które mogą nie być świadome tego, że z ich wzrokiem dzieje się coś złego. To właśnie z tego względu rodzice powinni bacznie obserwować swoje pociechy i przy najmniejszym nawet podejrzeniu, że malec może borykać się z wadą wzroku, powinni udać się z nim do specjalisty. Rozpoznany astygmatyzm można bowiem skorygować – nieleczona wada może zaś doprowadzić do takich problemów ze wzrokiem, że dziecko będzie mogło doświadczać trudności chociażby podczas nauki czytania czy podczas innych szkolnych obowiązków.
Leczenie astygmatyzmu
Współcześnie astygmatyzm można leczyć zarówno zachowawczo, jak i zabiegowo. Zabiegowe metody leczenia astygmatyzmu skupiają się na przyczynie niezborności. Obecnie przeprowadza się przede wszystkim procedury, których celem jest odpowiednie skorygowanie krzywizny rogówki. Czasami – szczególnie u starszych pacjentów, którzy poza astygmatyzmem cierpią na zaćmę – wykorzystywane bywają zabiegi wymiany soczewki gałki ocznej (dzięki takim procedurom za jednym razem możliwe jest wyleczenie pacjenta z obu schorzeń).
Czy wiesz że: dzieci chorujące na astygmatyzm często pocierają oczy i są wrażliwsze na światło?
Zabiegowe leczenie astygmatyzmu może pozwolić pacjentowi odłożyć okulary na półkę, jednakże pojawia się tutaj pewne „ale” – zabiegi te są dość kosztowne (ich cena sięga zwykle kilku tysięcy złotych). To najprawdopodobniej z tego właśnie powodu pacjenci najczęściej wybierają leczenie astygmatyzmu z wykorzystaniem odpowiednich soczewek.
Soczewki dla osób z astygmatyzmem
Przed dobraniem soczewek na astygmatyzm konieczne jest przeprowadzenie dokładnego badania okulistycznego. Podczas niego specjalista ocenia charakter wady i dzięki takim oznaczeniom może on zaproponować pacjentowi indywidualne, dobrane do jego problemu, soczewki.
Osoby z astygmatyzmem mogą korygować swoją wadę wzroku zarówno z wykorzystaniem okularów, jak i poprzez stosowanie soczewek kontaktowych. W przypadku niezborności najczęściej wykorzystywane są soczewki cylindryczne, czyli takie, które w różnych swoich miejscach odmiennie załamują promienie świetlne. Właściwy dobór tych soczewek sprawia, że pacjent odzyskuje prawidłową ostrość wzroku.
Pacjent, który miał raz dobrane soczewki na astygmatyzm, niekoniecznie będzie mógł z nich korzystać już do końca życia. Niestety jest bowiem tak, że stopień istniejącej wady wzroku może ulegać zmianie, przez co może zaistnieć potrzeba wymiany wcześniej dobranych soczewek. To właśnie z tego względu osoby cierpiące na astygmatyzm muszą pamiętać o tym, aby regularnie odwiedzać swojego okulistę.