W dzisiejszych czasach, ludzie przemieszczają się w bardzo krótkim czasie na znaczne odległości. Niezwykle ważne jest to, aby mieć świadomość zagrożeń występujących w miejscu, do którego się wybieramy. Turyści mają najczęściej podstawową wiedzę na temat najbardziej popularnych chorób, przenoszonych przez komary, takich jak malaria, czy denga. Nie wiedzą jednak, że insekty te odpowiedzialne są za transmisję znacznie większej ilości patogenów. Jednym z nich jest wirus chikungunya.
Co to jest chikungunya?
Chikungunya jest chorobą tropikalną o etiologii wirusowej. Występuje na terenie Afryki, Azji, Oceanii, Ameryki Północnej i Południowej oraz w Europie. Wirus wywołujący gorączkę chikungunya jest przenoszony przez azjatyckie komary tygrysie. Ze względu na zmiany klimatu insekty te występują już w krajach Europy Południowej. W 2007 roku odnotowano pierwszą epidemię choroby we Włoszech.
Chikungunya – objawy
Symptomy choroby pojawiają się około 1-3 dni od momentu ukłucia przez komara. Początkowo są to nieswoiste objawy grypopodobne: stan podgorączkowy lub gorączka, ból głowy, bóle mięśni i stawów, uczucie rozbicia, zmęczenie. Mogą się również pojawić biegunka oraz wymioty. U około 50% pacjentów po kilku dniach od zachorowania na skórze tułowia oraz kończyn pojawia się plamista wysypka. Plamy mają charakter krwawych wybroczyn. U części chorych występują też wywołujące silny świąd krosty. Choroba manifestuje się również obrzękiem węzłów chłonnych, zapaleniem spojówek, czy skłonnością do krwawień. Objawy ustępują najczęściej w ciągu 10 dni. Choroba może jednak przyjąć przewlekły przebieg. Wówczas pacjenci przez miesiące lub lata odczuwają silne bóle mięśni i stawów, którym towarzyszy nadwrażliwość na dotyk.
Chikungunya – przyczyny
Wirus chikungunya jest przenoszony przez komary tygrysie. Insekty te początkowo występowały tylko na terenie Azji, ale ze względu na ruch międzykontynentalny zostały zawleczone przez człowieka w inne części świata. Aktualnie komar tygrysi występuje w krajach basenu morza Śródziemnego, ale też na terenie Niemiec, czy Czech. W Polsce stwierdzono obecność pojedynczych osobników. Wśród zwierząt głównymi żywicielami wirusa są małpy i gryzonie. Do zarażenia człowieka dochodzi na drodze dwóch cykli: miejskiego i leśnego. W przypadku pierwszego komar przenosi wirusa między ludźmi. W cyklu leśnym insekt przenosi patogen ze zwierzęcia na człowieka. Choroba rozwija się około 1-3 dni od momentu zakażenia.
Chikungunya – rozpoznanie
Objawy gorączki chikungunya są nieswoiste. Chorobę należy wziąć pod uwagę w diagnostyce różnicowej w przypadku każdego objawowego pacjenta, który podróżował do krajów występowania wirusa.
Czy wiesz że: w języku Makonde termin chikungunya oznacza „pacjenta o krzywym chodzie”? Ma to związek z silnym bólem mięśni i stawów u osób zainfekowanych wirusem.
Komary tygrysie przenoszą również inne choroby tropikalne: dengę, żółtą gorączkę, czy gorączkę Zachodniego Nilu. Lekarz zawsze powinien zebrać szczegółowy wywiad z pacjentem i przeprowadzić szeroką diagnostykę różnicową. Pewne rozpoznanie można postawić po wykonaniu odpowiednich badań dodatkowych. Dzięki metodzie PCR (wykrycie we krwi pacjenta obecności materiału genetycznego wirusa) zakażenie wirusem chikungunya można potwierdzić w ciągu pierwszej doby od momentu zakażenia. Przeciwciała, będące odpowiedzią układu odpornościowego chorego na obecność obcego patogenu można natomiast wykryć po około 8 dniach.
Chikungunya – leczenie
Dotychczas nie odkryto leczenia przyczynowego wirusa chikungunya. Pozostaje jedynie łagodzenie objawów choroby.
Zapamiętaj: Symptomy choroby pojawiają się około 1-3 dni od momentu ukłucia przez komara. Początkowo są to nieswoiste objawy grypopodobne: stan podgorączkowy lub gorączka, ból głowy, bóle mięśni i stawów, uczucie rozbicia, zmęczenie
W przypadku gorączki, czy bólów mięśni i stawów zaleca się niesteroidowe leki przeciwzapalne (np. ibuprofen), czy paracetamol. Ze względu na zwiększone ryzyko krwawień nie powinno się przyjmować kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). W przypadku nie zdiagnozowania choroby może dojść do rozwoju poważnych powikłań, takich jak: zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, czy zapalenie wątroby. Wówczas niezbędna jest hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii.
Chikungunya jest chorobą, która może mieć bardzo poważny przebieg. Dlatego, tak ważne jest, aby zapobiegać zachorowaniu. Do tego niezbędna jest odpowiednia profilaktyka, która ma nas uchronić przed ukłuciami przez komary. Przede wszystkim należy nosić ubrania z długimi rękawami, stosować repelenty oraz moskitiery. W każdym przypadku występowania objawów choroby, po powrocie ze strefy tropikalnej należy zgłosić się do lekarza, który przeprowadzi odpowiednią diagnostykę.