Ospa – objawy, leczenie powikłania. Przebieg ospy u dzieci

Do częstych chorób zakaźnych wieku dziecięcego można zaliczyć ospę wietrzną, wywoływaną przez wirusa Varicella z grupy Herpesvirus (VZV). Zakażenie może również przebiegać pod postacią półpaśca, ale jest to reaktywacja utajonego zakażenia wirusowego wywołanego wcześniej przez VZV – uczynniającego się w warunkach obniżonej odporności.

Co to jest ospa wietrzna?

Źródło zakażenia wirusem ospy i półpaśca stanowi inna osoba chora na ospę wietrzną lub półpasiec. Choroba jest wysoce zakaźna, przyjmuje się, że po bezpośrednim kontakcie ryzyko zachorowania wynosi ok. 90%. Najczęściej chorują dzieci w wieku od 2. do 6. lat. Do zakażenia może dochodzić poprzez bezpośredni kontakt z chora osobą, drogą kropelkową lub przez łożysko. Chory zakaża już ok. 2 dni przed wystąpieniem wysypki aż do przyschnięcia wszystkich wykwitów.  Wrotami zakażenia są górne drogi oddechowe lub spojówki. Po przedostaniu się do organizmu wirus przenika do węzłów chłonnych a następnie do wątroby i śledziony, namnaża się i z krwią przenosi do błony śluzowej w obrębie skóry i dróg oddechowych wywołując charakterystyczne objawy. Następnie drogą nerwową trafia do zwojów przykręgowych, gdzie może przebywać latami i w warunkach sprzyjających ulec reaktywacji pod postacią półpaśca.

Objawy ospy

W okresie poprzedzającym pojawienie się osutki (łac. exanthema – wysypka) najczęściej występują objawy grypopodobne. Są to: gorączka, bóle głowy i mięśni, spadek apetytu, nieżyt górnych dróg oddechowych, ogólne złe samopoczucie.

W okresie osutkowym na całym ciele występują początkowo rumieniowe plamki, które następnie morfologicznie przechodzą w postać grudek, a potem pęcherzyków wypełnionych płynem. Po ok. 2–3 dniach formują się krostki, a po kolejnych 3–4 strupki. Po odpadnięciu strupków, przejściowo na skórze mogą pozostać drobne blizny i przebarwienia. Zmiany na skórze pojawiają się rzutami, dlatego w danym momencie są obserwowane różne formy morfologiczne. Wykwity obecne są również na skórze owłosionej głowy i tam też najczęściej pojawiają się jako pierwsze.

Jak wygląda ospa u dzieci?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

U dzieci początek choroby najczęściej objawia się gorączką i pojawieniem się zmian na skórze, bez poprzedzających objawów grypopodobnych. Ospa może mieć ciężki i powikłany przebieg u noworodków i dzieci z niedoborami odporności. Postać wrodzona występuje, gdy do zakażenia dochodzi w czasie ciąży. Najbardziej niebezpieczne jest zachorowanie w I i II trymestrze ciąży, ponieważ może doprowadzić do obumarcia płodu lub wystąpienia zmian u dziecka w postaci: zniekształcenia kończyn, małogłowia, wodogłowia, zapalenia siatkówki i naczyniówki, zaćmy. Zachorowanie u matki przed samym porodem (ok. 5 dni) lub w ciągu 48h po porodzie jest ryzykiem wystąpienia u dziecka ospy o bardzo ciężkim przebiegu. Wynika to z tego, że ochronne przeciwciała nie zdążą przejść z organizmu matki do organizmu dziecka.

Ile trwa ospa u dzieci?

Okres od kontaktu z osobą chorą do wystąpienia pierwszych objawów choroby, czyli tzw. okres wylęgania może trwać ok. 14 dni. 2 dni przed wystąpieniem osutki najczęściej pojawiają się objawy przypominające grypę. Następnie pojawiają się swędzące pęcherzyki, a okres do ich zaschnięcia trwa ok. 7 dni. Strupki mogą utrzymywać się równie długo, a w postacie powikłanych blizn i przebarwień mogą pozostać już na stałe. Za sam okres zakaźny przyjmuje się 2 dni przed wystąpieniem osutki do pokrycia się strupem ostatnich pęcherzyków.

Leczenie ospy

Wszystkie przypadki o łagodnym przebiegu powinny być leczone jedynie objawowo. W razie potrzeby przeciwgorączkowo i przeciwbólowo można stosować paracetamol lub ibuprofen. Na uporczywy świąd polecane są leki antyhistaminowe podawane doustnie. Nie zaleca się smarowania wykwitów pudrami oraz papkami, ponieważ ułatwia to namnażanie się bakterii w obrębie zmian i tym samym ryzyko wtórnego zakażenia. Ważna jest codzienna kąpiel i bardzo delikatne wysuszenie skóry czystym ręcznikiem. Aby zmniejszyć ryzyko pozostania na skórze trwałych zmian po przebyciu ospy, należy przede wszystkim pamiętać o nierozdrapywaniu zmian. Drapanie może prowadzić do nadkażenia bakteryjnego i tym samym powstania blizn i przebarwień, które na skórze pozostają już na zawsze.

Osoby z dużym ryzykiem wystąpienia powikłań, często z niedoborami odporności, u których choroba ma ciężki przebieg, powinny być leczone przyczynowo. W tym przypadku zalecany jest acyklowir. Lek powinien zostać włączony w ciągu 24h od wystąpienia osutki. Nie jest on jednak obojętny dla organizmu – może powodować zaburzenia czynności nerek, dlatego bardzo ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów w trakcie terapii.

Ospa – powikłania

Do najczęstszych powikłań ospy należy wtórne zakażenie wykwitów skórnych, dlatego nie zaleca się smarowania zmian pudrami i maściami. Bakterie znajdujące się na skórze mają wtedy korzystne warunki do rozwoju i są to głównie zakażenia gronkowcowe i paciorkowcowe. U dorosłych, szczególnie u kobiet w II i III trymestrze ciąży może dojść do zapalenia płuc. Jest ono spowodowane wirusem ospy lub wtórnym nadkażeniem bakteryjnym. Do powikłań neurologicznych występujących rzadziej należą: zapalenie móżdżku, mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego, zespół Guillaina-Barrego, porażenie nerwów czaszkowych, zapalenie siatkówki.

Podsumowując ospa jest głównie chorobą wieku dziecięcego, ale bardzo wysoce zakaźną. Przede wszystkim należy stosować profilaktykę zachorowania w postaci szczepień ochronnych. Szczególnie zanim dziecko pójdzie do żłobka, przedszkola czy szkoły. Szczepienie nie należy do obowiązkowych, ale jest zalecane i chroni przed zachorowaniem w ok. 95%. Jeżeli dojdzie do zakażenia mimo szczepienia, to przebieg choroby jest łagodny i nie dochodzi do wystąpienia powikłań. Zalecane jest , aby szczepienie rozpocząć od 12. miesiąca życia, do ok. 18. miesiąca życia dziecka. Składa się ono z 2 dawek podawanych w odstępie 6 tygodni.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *