Co to jest chłoniak? Przyczyny, objawy, rodzaje i sposoby leczenia chłoniaka

Chłoniaki to zróżnicowana grupa nowotworów złośliwych wywodzących się z tkanki limfatycznej. Mogą przebiegać mniej lub bardziej agresywnie. Są rozpoznawane zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych. W ich leczeniu stosuje się przede wszystkim chemioterapię i radioterapię. Jakie są przyczyny powstawania chłoniaków oraz czy rokowania są pomyślne?

Co to jest chłoniak?

Produkt medyczny, który chroni delikatną skórę Twojego dziecka oraz wspomaga leczenieDowiedz się więcej >

Chłoniaki to nowotwory złośliwe układu chłonnego, odpowiadającego za odporność na infekcje. Charakteryzują się one nieprawidłowym rozrostem limfocytów, komórek, które tworzą i odpowiadają za działanie układu odpornościowego. Rozwijają się w węzłach chłonnych lub w postaci guza w innych narządach, czyli wszędzie tam gdzie są skupiska tkanki limfatycznej. Mogą także zajmować szpik kostny. Częstość zachorowań na chłoniaki na świecie zmienia się zależnie od stref geograficznych.  W Polsce są siódmym najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet i szóstym u mężczyzn.

Przyczyny chłoniaka

Zakłamane jedzenie. Obalamy mity zdrowego odżywianiaDowiedz się więcej >

Przyczyny powstawania chłoniaków nie zostały jak dotąd jednoznacznie wyjaśnione. Istnieje jednak wiele czynników ryzyka o udokumentowanym wpływie na rozwój tych nowotworów. Wyróżniamy wśród nich:

• Infekcje wirusowe – wirus Epsteina-Barr (EBV), ludzki wirus limfocytotropowy typu 1 (HTLV-1), wirus zapalenia wątroby typu C (HCV), wirus herpes typ 8 (HHV-8);
• Infekcje bakteryjne – Helicobacter pylori;
• Czynniki środowiskowe – narażenie na substancje chemiczne, herbicydy i pestycydy, benzen, promieniowanie jonizujące;
• Wcześniejsze leczenie chorób nowotworowych – chemioterapia, zwłaszcza w skojarzeniu z radioterapią;
• Niedobory odporności – wrodzone (zespół Wiskotta-Aldricha, ataksja-teleangiektazja) lub nabyte (biorcy przeszczepów, zakażeni wirusem HIV);
• Choroby autoimmunologiczne – zespół Sjogrena, reumatoidalne zapalenie stawów, zapalenie tarczycy typu Hashimoto, toczeń trzewny układowy, celiakia;
• Predyspozycje genetyczne – krewni chorych na te nowotwory mają większe ryzyko zachorowania na chłoniaka.

Wymienione czynniki mogą prowadzić do zmian w obrębie prawidłowych limfocytów. W ich genach powstają mutacje prowadzące do niekontrolowanych podziałów komórki i znacznego wydłużenia jej żywotności. W ten sposób powstają komórki nowotworowe.

Jakie objawy daje chłoniak?

ABC zdrowego stylu życia i odpornościDowiedz się więcej >

Najczęstszym objawem chłoniaka jest niebolesne powiększenie węzłów chłonnych np. na szyi, nad obojczykami, w obrębie dołów pachowych, pachwin. Skóra nad nimi nie jest zmieniona, a ich średnica najczęściej przekracza 2 cm. Zazwyczaj powiększają się powoli i mogą się także okresowo zmniejszać. Szybkie powiększanie się węzłów chłonnych jest alarmującym objawem, ponieważ sugeruje chorobę o przebiegu agresywnym (np. chłoniaka Burkitta).

U chorych na chłoniaki mogą pojawić się następujące dolegliwości:

• Ból brzucha – w przypadku znacznego powiększenia się śledziony lub wątroby.
• Żółtaczka –  wskutek zajęcia wątroby.
• Krwawienia z przewodu pokarmowego, objawy niedrożności, zespoły upośledzonego wchłaniania – sugeruje zajęcie przewodu pokarmowego.
• Osłabienie, bladość skóry, krwawienia bez istotnej przyczyny lub o zwiększonym nasileniu – mogą świadczyć o zajęciu przez chłoniaka szpiku kostnego.
• Bóle głowy i kręgosłupa – wskazują na rozwój nowotworu w obrębie mózgu i kręgosłupa.
• Obrzęki kończyn – gdy rosnące węzły chłonne utrudniają przepływ krwi przez naczynia krwionośne.
• Duszność, kaszel, trudności z przełykaniem – gdy dochodzi do zajęcia struktur w obrębie klatki piersiowej.
• Gorączka bez uchwytnej przyczyny, np. infekcji, nocne poty, utrata masy ciała – to tzw. objawy ogólne, które świadczą o aktywności procesu nowotworowego.

Warto pamiętać, że węzły chłonne powiększają się także podczas przeziębienia.  Mogą być wówczas bolesne. Pojawiają się inne objawy, jak katar, czy kaszel. Świadczy to o zwalczaniu zakażenia przez organizm. Należy rozważyć konsultację u lekarza onkologa, jeśli niepokojące objawy utrzymują się mimo leczenia powyżej 2 – 3 tygodni.

Rodzaje chłoniaków

Produkty medycyny naturalnej - preparaty, zioła, herbaty leczniczeAtrakcyjne ceny >

Wśród chłoniaków wyróżniamy dwie kategorie:

• chłoniaka Hodgkina (dawniej nazywany ziarnicą złośliwą) – cechuje się obecnością charakterystycznych nowotworowych komórek Reed-Sternberga oraz komórek Hodgkina. Przyciągają one prawidłowe komórki układu chłonnego, takie jak  limfocyty, monocyty, histiocyty i makrofagi. Tworzą one naciek zapalny i stanowią główną masę guza. Samych komórek nowotworowych jest niewiele. Chłoniak Hodgkina występuje dość często u dzieci i młodych dorosłych.
• chłoniaki nieziarnicze – wywodzą się one z limfocytów B, T lub NK. Są znacznie liczniejszą grupą i występują najczęściej. Częściej występują u ludzi starszych.

Chłoniaki dzielimy w zależności od przebiegu na:

• powolne (indolentne; chorzy bez leczenia przeżywają od kilku do kilkunastu lat);
• agresywne (chorzy przeżywają bez leczenia od kilku do kilkunastu miesięcy);
• bardzo agresywne (chorzy przeżywają bez leczenia od kilku do kilkunastu tygodni).

Sposoby leczenia chłoniaka

Co to znaczy zdrowo się odżywiać? Jak unikać chemicznych dodatków?Dowiedz się więcej >

Wybór sposobu leczenia zależy od:

• rozpoznania typu chłoniaka – ustala się je na podstawie badania histopatologicznego, czyli oceny mikroskopowej materiału pobranego z powiększonego węzła chłonnego lub fragmentu zmienionego chorobowo narządu. Dodatkowo w pobranych tkankach wykonuje się specjalistyczne badania (immunohistochemiczne, immunofenotypowe, cytogenetyczne, molekularne) co pozwala na wdrożenie optymalnej terapii;
• stopnia zaawansowania choroby – w tym celu wykonuje się badania obrazowe (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, PET), biopsję szpiku kostnego;
• występowania określonych czynników rokowniczych na początku choroby;
• stanu sprawności chorego i obecności chorób współistniejących.

Podstawowym sposobem leczenia chłoniaków jest chemioterapia. Polega ona na zastosowaniu środków farmakologicznych, cytostatyków, do zniszczenia lub zahamowania rozwoju komórek nowotworowych. W różnych chorobach nowotworowych oraz stadiach ich zaawansowania wykorzystuje się odpowiednie schematy terapii. W chłoniakach stosuje się ją zwykle równocześnie z glikokortykosteroidami, które uzupełniają jej działanie.

Radioterapia to sposób leczenia przez naświetlanie określonych partii ciała promieniowaniem jonizującym, które niszczy komórki nowotworowe. Stosuje się ją często w skojarzeniu z chemioterapią, a w przypadkach chłoniaków o niskim stopniu zaawansowania może być jedyną metodą terapii.

W chłoniakach indolentnych, w początkowych stadiach, co  kilka miesięcy monitoruje się stan zdrowia chorych lub ogranicza leczenie do radioterapii albo zabiegu operacyjnego. W sytuacji gdy choroba postępuje, czyli pojawiają się objawy ogólne (np. gorączka, chudnięcie) lub powiększenie węzłów chłonnych czy narządów wewnętrznych, wprowadza się chemioterapię jednym lekiem lub nawet kilkoma, zależnie od schematu. W przypadku chłoniaków agresywnych wykorzystuje się terapie wielolekowe od początku choroby. W szczególnych przypadkach dołącza się terapię preparatami nowej generacji, przeciwciałami monoklonalnymi, które wyszukują komórki nowotworowe i niszczą je. Chłoniaka Hodgkina leczy się chemioterapią, zwykle w połączeniu z radioterapią na pierwotnie zmienioną okolicę lub na pozostałości nowotworu. Przeszczepienie szpiku kostnego jest stosowane rzadko i najczęściej jest zarezerwowane dla agresywnych nowotworów lub jako leczenie wznowy choroby.

Niektóre chłoniaki żołądka, których przyczyną jest zakażenie Helicobacter pylori, można leczyć antybiotykami. W przypadku chłoniaków skóry stosuje się napromienianie światłem ultrafioletowym i fotochemioterapię PUVA. Polegają one na naświetleniu wiązką specyficznego promieniowania obszarów skóry zmienionych nowotworowo. Zabiegi operacyjne rzadko wykorzystuje się w leczeniu chłoniaków. Mogą one okazać się skuteczne gdy nowotwór jest ograniczony do np. śledziony, z ewentualną radioterapią.

Leczenie wspomagające obejmuje ochronę przed infekcjami oraz leczenie niedokrwistości. Niezbędne mogą okazać się szczepienia ochronne, np. przeciwko grypie. Stosuje się również leki przeciwwymiotne i przeciwbólowe. Istotne jest zachowanie zdrowej i urozmaiconej diety, żeby nie dopuścić do nadmiernej utraty wagi chorego.

Rokowania pacjentów z chłoniakiem

Jak żyć dłużej i czuć się lepiej - terapia witaminami i składnikami odżywczymiDowiedz się więcej >

Rokowanie zależy od typu chłoniaka. W chłoniakach nieziarniczych  powolnych choroba ma kilkunastoletni przebieg, jednak wyleczenia, czyli zupełne pozbycie się choroby, są sporadyczne. W chłoniakach agresywnych rozwój nowotworu udaje się powstrzymać u ponad 60% leczonych, a wyleczenie jest możliwe u 40–50%. W przypadku chłoniaka Hodgkina przy stosowaniu współczesnych strategii leczenia 80–90% chorych zostaje trwale wyleczonych.

Podsumowując, chłoniaki to dość częste nowotwory. Są spotykane w różnych grupach wiekowych. Ich przebieg może być powolny lub agresywny. Nowoczesne metody leczenia dają szanse na zatrzymanie postępu choroby oraz, co najważniejsze, w wielu przypadkach zapewniają całkowite wyleczenie.