Cyklotymia to rzadkie, przewlekłe zaburzenie afektywne występujące u około 1% populacji. Choroba ta niegdyś była zaliczana do zaburzeń osobowości, obecnie jest stanem chorobowym należącym do grupy zaburzeń nastroju. Czym więc objawia się cyklotymia i czy można ją skutecznie wyleczyć?
Co to jest cyklotymia?
Cyklotymię zaliczamy do uporczywych zaburzeń nastroju (czyli zaburzeń afektywnych). Według definicji cyklotymii jest to zaburzenie z wahaniami nastroju, które utrzymują się przez długi czas, a konkretnie powyżej dwóch lat. Wahania te obejmują liczne epizody depresji i hipomanii, jednak żaden z nich nie jest na tyle ciężki ani nie trwa wystarczająco długo, aby lekarz psychiatra mógł postawić rozpoznanie choroby afektywnej dwubiegunowej czy też zaburzeń depresyjnych nawracających.
Przyczyny cyklotymii
Nie są znane przyczyny wystąpienia cyklotymii, pewną rolę odgrywa obciążenie genetyczne, ponieważ zaburzenia nastroju do których zaliczamy cyklotymię występują częściej w niektórych rodzinach. Szacuje się że cyklotymia występuje z podobną częstością zarówno u kobiet, jak i mężczyzn.
Objawy cyklotymii
Cyklotymia ma wiele podobieństw do choroby afektywnej dwubiegunowej, ponieważ w jej przebiegu również mamy do czynienia z epizodami podwyższonego jak i obniżonego nastroju, które są charakterystyczne dla choroby afektywnej dwubiegunowej. Jednak ani czas trwania ani nasilenie objawów nie są wystarczające do stwierdzenia manii lub zaburzeń depresyjnych, charakterystycznych dla choroby afektywnej dwubiegunowej. Pacjent z cyklotymią zazwyczaj doświadcza odmiennych nastrojów takich jak:
- obniżenie nastroju,
- poddenerwowanie,
- drażliwość aż do radości,
- wesołości z okresami relatywnej normalności która może trwać tygodnie, czy miesiące.
Czy wiesz że: nawet u 1/3 osób z cyklotymią może w przyszłości dojść do rozwoju pełnoobjawowej choroby afektywnej dwubiegunowej?
Aby rozpoznać cyklotymię trzeba stwierdzić co najmniej 2 lata występowania niestabilnego nastroju, jednak żaden z przejawów depresji lub hipomanii (czyli podwyższonego nastroju) nie spełnia kryteriów potrzebnych do rozpoznania epizodu manii lub depresji. Rozumiemy przez to, że nasilenie objawów np. w przypadku pełnoobjawowej manii jest znacznie silniejsze i znacząco zaburza życie chorej osoby na wielu płaszczyznach. Natomiast w cyklotymii mimo zaburzeń nastroju, pacjent może relatywnie dobrze funkcjonować i spełniać swoje role w społeczeństwie.
Podczas okresów obniżonego nastroju mogą występować następujące objawy:
- zmniejszenie energii lub aktywności,
- bezsenność,
- utrata zaufania do samego siebie lub poczucie niedostosowania,
- trudności w koncentracji,
- społeczne wycofanie się,
- utrata zainteresowania seksem lub radości z niego,
- zmniejszona rozmowność,
- pesymizm w ocenie przyszłości lub rozpamiętywanie przeszłości.
Natomiast w trakcie epizodów wzmożonego nastroju osoba z cyklotymią może doświadczyć:
- zwiększenia energii i aktywności,
- zmniejszonej potrzeby snu,
- zawyżonej samooceny,
- poczucia wyostrzonego lub niezwykle twórczego myślenia,
- wzmożonej towarzyskości,
- nadmiernej rozmowności i żartowania,
- wzmożonego zainteresowania seksem i innymi przyjemnościami,
- nadmiernego optymizmu czy też wyolbrzymiania przeszłych osiągnięć.
Leczenie cyklotymii i rokowanie
Jako że nasilenie objawów relatywnie rzadko osiąga poziom na tyle poważny, że pacjenci zgłaszają się po pomoc, sama cyklotymia również rzadko jest leczona. Leczenie polega na stosowaniu leczenia farmakologicznego dobranego przez lekarza psychiatrę m.in. za pomocą leków stabilizujących nastrój takich jak sole litu, karbamazepina czy kwas walproinowy. Przydatna może się okazać również pomoc psychologiczna pod postacią psychoterapii.
Zapamiętaj: Okresy hipomanii.czyli podwyższonego nastroju w przebiegu cyklotymii są odbierane przez chorego jako stan bardzo dobrego zdrowia, a najbliżsi zazwyczaj nie dostrzegają problemów zdrowotnych, a wręcz podziwiają dużą energię, jaką cechują się osoby z podwyższonym nastrojem.
Należy jednak ostrożnie używać leków przeciwdepresyjnych, ponieważ u części pacjentów może rozwinąć się pełnoobjawowy epizod maniakalny. Przebieg cyklotymii jest przewlekły, początkowo choroba przebiega skrycie. Zazwyczaj zaczyna się w okresie dorastania lub wczesnej dorosłości. Rokowanie co do wyleczenia nie jest pewne.
Na zakończenie warto zdać sobie sprawę, że cyklotymię jako zaburzenie zdrowia psychicznego można i należy leczyć. Pacjenci z cyklotymią powinni szukać pomocy u lekarza specjalisty psychiatry w celu diagnozy oraz wdrożenia leczenia. Szczególnie epizody obniżonego nastroju w przebiegu cyklotymii mogą być dotkliwe i nieprzyjemne dla osoby chorej.