Osób z histrionicznym zaburzeniem osobowości nie sposób nie zauważyć – to one gromadzą wokół siebie wianuszek znajomych, a przychodząc na przyjęcie “kradną całe show”. Ich opowieści są niezwykle barwne i dowcipne, wzbogacone energiczną gestykulacją. Osoby te są atrakcyjne i zadbane, a ich czar przyciąga licznych adoratorów. Czują się dobrze, gdy jest o nich głośno, promienieją będąc w centrum uwagi. Z pewnością każdy z nas zna co najmniej jedną taką osobę – kiedy zatem możemy stwierdzić, że mamy do czynienia z zaburzeniem osobowości, a nie po prostu z osobą otwartą i towarzyską? Jak wygląda życie osób cierpiących na histrioniczne zaburzenie osobowości?
Co to jest osobowość histrioniczna?
Jest to zaburzenie osobowości, charakteryzujące się przesadną emocjonalnością, teatralnością zachowań i staraniami o zwrócenie na siebie uwagi. Osoby z tego typu zaburzeniami wkładają duży wysiłek, aby absorbować uwagę innych. Mają silną potrzebę szukania potwierdzenia bycia ważnym i zauważonym w otoczeniu.
Czy wiesz że: nazwa tego zaburzenia osobowości pochodzi od łacińskiego słowa histrio oznaczającego aktora? W przeszłości tego typu zaburzenie było określane jako “osobowość histeryczna”.
Poprzez zaburzenia osobowości rozumiemy obecność trwałych cech charakteru danej osoby i utrwalonych wzorców postępowania, myślenia, relacji z innymi ludźmi. Powyższe cechy, ze względu na swoje nasilenie, utrudniają danej osobie prawidłowe funkcjonowanie społeczne, rodzinne, zawodowe oraz są związane z przeżywanym przez tę osobę cierpieniem. Stąd też osoba z histrionicznym zaburzeniem osobowości, nie czuje się dobrze w społeczeństwie, ciągle musi nakładać nowe “maski”, aby zdobyć uwagę. Jej zachowanie nie wynika z tego, że jest towarzyska, lecz po prostu bezwiednie realizuje przymus takiego postępowania. Tylko czując się adorowana i zauważona, myśli, że coś znaczy. Podejmowanie przez nią różnych ról jest niezbędne, by mogła poczuć choć namiastkę indywidualności. Początek objawów ma zwykle miejsce w wieku młodzieńczym, a przebieg zaburzenia jest przewlekły. Histrioniczne zaburzenie osobowości częściej diagnozowane jest u kobiet, a w populacji ogólnej cierpi na nie około 2% osób. Osobowość histrioniczna często współwystępuje z osobowością narcystyczną, a także z ADHD – zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi.
Osobowość histrioniczna – objawy
Pacjenci z histrionicznym zaburzeniem osobowości przejawiają wysoki poziom lęku, a do wszystkich przeżyć podchodzą bardzo emocjonalnie, co szczególnie widoczne jest w relacjach międzyludzkich. Szybko wpadają w złość, zazdrość, a nawet stany depresyjne, gdy czują się niezauważone i pominięte.
Zapamiętaj: Osobowość histrioniczna to zaburzenie osobowości charakteryzujące się przesadną emocjonalnością, teatralnością zachowań i staraniami o zwrócenie na siebie uwagi.
W relacjach z innymi często wykazują przesadną kokieterię, a ich zachowania można określić jako teatralne, przesadne. W istocie wszystkie te zabiegi mają na celu zaspokojenie potrzeby akceptacji, przynależności i zainteresowania, jednakże przez otoczenie często odbierani są, jako osoby powierzchowne oraz sztuczne. Chorzy są bardzo podatni na wpływy i sugestie innych, a ich nastrój jest bardzo zmienny. Często postrzegają znajomości, jako dużo bardziej bliskie, intymne, niż ma to miejsce w rzeczywistości, co prowadzi do niezręcznych sytuacji i nieporozumień. Należy pamiętać, że prezentowane przez pacjenta zachowania nie są celowe – proces ten odbywa się w podświadomości, a chorzy nie zdają sobie sprawy z tego mechanizmu. Dlatego też, z reguły przez dłuższy czas nie widzą istnienia problemu i nie czują potrzeby zgłoszenia się do specjalisty, a swoje zachowanie uważają za normalne.
Podsumowując, histrioniczne zaburzenie osobowości charakteryzują następujące objawy:
- dramatyzowanie siebie, teatralność i przesadność zachowań;
- płytka i chwiejna uczuciowość;
- łatwość ulegania wpływom otoczenia;
- silna potrzeba bycia zauważonym i działania mające na celu zaspokojenie tego pragnienia;
- egocentryzm – tendencja do dbania w pierwszej kolejności o własne potrzeby;
- niestosowna kokieteria w wyglądzie lub zachowaniu;
- nadmierne skupianie się na atrakcyjności fizycznej;
- stosowanie manipulacji do osiągnięcia własnych celów;
- barwny i niekonkretny sposób wyrażania się.
Aby rozpoznać histrioniczne zaburzenie osobowości konieczne jest występowanie co najmniej czterech z powyższych objawów.
Osobowość histrioniczna – przyczyny
Na rozwój histrionicznego zaburzenia osobowości ma wpływ wiele współdziałających ze sobą czynników. Są to czynniki:
- genetyczne;
- osobowościowe (temperament);
- wychowanie – prawdopodobnie w największej mierze decyduje o ukształtowaniu tego rodzaju osobowości.
Skłonności histrioniczne są w dużej mierze efektem określonego wzorca rodzinnego podczas dorastania. Osoby z histrionicznym zaburzeniem osobowości mają zwykle histrioniczną i uwodzicielską matkę oraz surowego i chłodnego uczuciowo ojca, co wywołuje powtarzające się konflikty rodzinne. Sytuacje te wpływają destrukcyjnie na dopiero kształtującą się psychikę młodego człowieka, sprzyjając powtarzaniu przez niego w życiu dorosłym poznanego wzorca.
Osobowość histrioniczna – leczenie
Leczeniem zaburzeń osobowości zajmują się psychiatrzy oraz psychoterapeuci. Powodem zgłaszania się pacjenta na terapię są najczęściej problemy i konflikty w relacjach z innymi ludźmi. W leczeniu zaburzeń osobowości farmakoterapia nie daje zadowalających rezultatów i stosowana jest jedynie uzupełniająco do psychoterapii. Leki pozwalają na wyhamowanie impulsywnych zachowań i stabilizację nastroju, co poprawia samopoczucie pacjenta i daje możliwość podjęcia psychoterapii, która stanowi jedyny przyczynowy sposób leczenia. Głównym narzędziem w terapii jest relacja terapeutyczna oraz rozmowa. Charakterystyczne dla osobowości histrionicznej jest to, że wszystkie wyżej wymienione zachowania pacjentów są prezentowane także w relacji z terapeutą. Pacjenci mają tendencję do kokietowania, uwodzenia terapeuty, dramatyzowania i koloryzowania swoich przeżyć.
Psychoterapia w przypadku histrionicznego zaburzenia osobowości ma na celu:
- nabycie przez pacjenta umiejętności kierowania swoimi impulsami,
- zredukowanie zależności i podatności na wpływy innych osób,
- wykształcenie u chorego asertywności, zamiast emocjonalnej manipulacji,
- naukę tolerowania braku uwagi, przeżywania uczuć bez potrzeby informowania o nich otoczenia,
- nabycie umiejętności ponoszenia konsekwencji własnych czynów, zamiast zrzucania odpowiedzialności na innych.
Najbardziej skuteczna jest terapia długoterminowa, ponieważ pozwala ona na zbudowanie bliskości emocjonalnej i poczucia bezpieczeństwa w relacji z terapeutą.
Histrioniczne zaburzenie osobowości objawia się stałą potrzebą atencji, teatralnym zachowaniem, skłonnością do kokieterii oraz dużą zmiennością nastrojów. Pacjenci z tym zaburzeniem są bardzo podatni na wpływy innych osób, przez co często bywają wykorzystywani. Według nich, o ich wartości stanowi to, że otoczenie skupia na nich swoją uwagę. Osobowość histrioniczna częściej diagnozowana jest u kobiet, a jej początek ma miejsce w wieku młodzieńczym. Podstawową metodę leczenia stanowi psychoterapia, wyjątkowo uzupełniana o leczenie farmakologiczne.