Osobowość pogranicza – osobowość borderline. Przyczyny, rodzaje i sposoby leczenia

Często możemy usłyszeć termin „borderline”, nie tylko w gabinecie lekarza psychiatry ale również chociażby w popkulturze – filmach , serialach, książkach. Osobowość typu borderline (inaczej nazwana osobowością z pogranicza, bądź też osobowością chwiejną emocjonalnie) z racji specyficznych cech, którymi charakteryzują się osoby cierpiące na ten typ zaburzenia osobowości, stanowi ciekawe zagadnienie, któremu poświęcony jest poniższy artykuł.

Co to jest osobowość borderline?

Jest to rodzaj zaburzeń osobowości z grupy B według klasyfikacji DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders – klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego). Osoby z osobowością borderline cechuje nadmierna emocjonalność. Ekspresja, czyli wyrażanie emocji oraz ich zmienność są nad wyraz intensywne. Ponadto nie można pominąć sfery uczuciowej tych osób, która naznaczona jest niestałymi i pełnymi skrajności związkami. W artykułach popularnonaukowych taki typ relacji międzyludzkich określany jest terminem love–hate relationship. Obraz samego siebie u osób z osobowością z pogranicza jest zmienny, mówiąc prościej, osoba taka skłonna jest do popadania w samouwielbienie i idealizowania swoich cech jednego dnia, a kolejnego dewaluowania samego siebie i umniejszania własnej osobie.

Czy wiesz że: Anakin Skywalker z filmu Gwiezdne Wojny spełniał kryteria pozwalające na rozpoznanie zaburzenia osobowości typu borderline?

U osób z osobowością chwiejną emocjonalnie częstsze są problemy z nadużywaniem substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki) a także częściej występują zachowania i tendencje samobójcze. Często zdarzają się przykre konsekwencje finansowo-prawne na skutek nieprzemyślanych i niekontrolowanych wydatków. Co więcej, zaburzenia kontroli impulsów prowadzą do napadów objadania się, czy też wzmożonej aktywności seksualnej. Osoby z osobowością z pogranicza cechuje silny i stały lęk przed porzuceniem przez innych, towarzyszą mu liczne wysiłki w celu uniknięcia tego rzeczywistego bądź wyobrażonego porzucenia. Według podręczników akademickich szacuje się że od 1,2% do nawet 5,9% populacji cierpi z powodu tego zaburzenia osobowości.

Przyczyny osobowości borderline

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Niejasne są przyczyny rozwinięcia się osobowości z pogranicza, jednak wiadomo że ten typ zaburzenia osobowości występuje częściej u kobiet. Obserwuje się również, że osoby które w dzieciństwie padły ofiarą nadużyć, przemocy fizycznej lub seksualnej częściej w wieku dorosłym prezentują objawy osobowości typu borderline.

Kryteria diagnostyczne osobowości borderline

Do kryteriów diagnostycznych, na podstawie których lekarz psychiatra diagnozuje po osobistym zbadaniu pacjenta zalicza się: niestabilne uczucia i nastroje, impulsywność, niestabilny obraz własnej osoby, uporczywe uczucie pustki, niestabilne i przepełnione intensywnością związki, silny lęk przed odrzuceniem oraz mogące ujawniać się w trudnych sytuacjach objawy pseudopsychotyczne, bądź dysocjacyjne (takie jak przykładowo depersonalizacja czy zmiany w pojmowaniu świata zewnętrznego oraz poczucie chwilowej utraty kontaktu z sobą lub otoczeniem, objawy dysocjacyjne mogą przebiegać jako szeroki wachlarz zaburzeń).

Leczenie osobowości borderline

Osoby cierpiące z powodu zaburzeń osobowości, w tym z powodu osobowości emocjonalnie chwiejnej, często same bądź za namową bliskich zaczynają szukać pomocy specjalisty. Samodzielne zgłoszenia w celu uzyskania pomocy występują przeważnie w sytuacjach kryzysowych w życiu pacjenta, przeważnie z powodu samouszkodzeń. W przypadku zaburzeń osobowości lekarz psychiatra ma do dyspozycji przede wszystkim oddziaływanie na pacjenta poprzez psychoterapię oraz farmakoterapię.

Psychoterapia

Istnieje wiele odmian psychoterapii stosowanych w leczeniu zaburzeń osobowości. W przypadku osobowości borderline psychoterapeuci dysponują przede wszystkim 3 rodzajami oddziaływań na pacjenta w celu uzyskania klinicznej poprawy. Należą do nich:

Terapia Dialektyczno-Behawioralna (jest to odmiana dobrze znanej terapii poznawczo-behawioralnej, można ją stosować w terapii zarówno indywidualnej jak i grupowej, umożliwia redukcję samouszkodzeń oraz poprawia funkcjonowanie),

Terapia Skoncentrowana na Przeniesieniu oraz Terapia Skoncentrowana na Schemacie. W przypadku mniej nasilonych zaburzeń skuteczne mogą się okazać psychoanaliza (która odkrywa i bada nieświadome konflikty wewnętrzne, motywacje i znaczenie objawów), bądź terapia psychodynamiczna (u jej podstaw leży przekonanie, że podstawą objawów chorobowych są nieuświadomione popędy).

Farmakologia

Tylko u części chorych, u których objawy zaburzenia osobowości są silnie wyrażone, zalecana jest farmakoterapia (podanie leków), m.in. leków przeciwpsychotycznych w małych dawkach (np. olanzapiny czy risperidonu). Wskazania do wdrożenia leczenia lekami przeciwpsychotycznymi to na przykład: nasilona drażliwość, zachowania impulsywne, lęk, niepokój oraz objawy paranoiczne.

Zapamiętaj: Główne objawy borderline to niestabilne uczucia i nastroje, impulsywność, uporczywe uczucie pustki, niestabilne i intensywne związki, a także silny lęk przed odrzuceniem.

Ponadto stosuje się czasami leki stabilizujące nastrój takie jak lit oraz karbamazepinę oraz leki przeciwdepresyjne przeważnie z grupy SSRI, czyli
selektywnych inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny w przypadku współistnienia depresji, fobii, bądź lęku. Leczenie trwa zazwyczaj do osiągnięcia poprawy klinicznej i musi być monitorowane przez lekarza specjalistę psychiatrę.

Czy borderline można wyleczyć?

Zasadniczo panuje pogląd, iż zaburzeń osobowości wyleczyć się nie da. Jednak nie należy się tym przejmować, ponieważ dzięki odpowiedniemu leczeniu i odziaływaniom psychoterapeutycznym możliwa jest znaczna poprawa funkcjonowania pacjentów cierpiących z powodu zaburzenia osobowości typu borderline. W długotrwałym postępowaniu dąży się do zmiany nieprawidłowych i dysfunkcjonalnych cech osobowości, dzięki czemu możliwe jest osiągnięcie wymiernej dla pacjenta i jego otoczenia długoletniej poprawy.

Podsumowując, osobowość z pogranicza może być powodem cierpienia pacjenta, powstawania konfliktów oraz trudnych sytuacji życiowych. Pamiętajmy, że z powodu zaburzenia osobowości typu borderline cierpi nie tylko osoba chora, ale także jej najbliższe otoczenie w postaci rodziny, czy współpracowników, dlatego tak istotne wydaje się podjęcie leczenia i próba osiągnięcia poprawy klinicznej.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *