Wspólnym mianownikiem dla różnych zaburzeń nerwicowych jest odczuwanie przez pacjentów lęku. Wyróżnia się jednak wiele różnych typów nerwicy, czego uzasadnieniem jest to, że lękowi związanemu z nerwicą towarzyszyć mogą różne inne problemy. Inny jest przebieg zaburzeń nerwicowych w postaci nerwicy lękowej, a inny przebieg nerwicy natręctw – jakie jeszcze inne rodzaje zaburzeń nerwicowych są obecnie wyróżniane?
Nerwica lękowa
Nerwica lękowa to tak naprawdę termin dość potoczny – fachowo ten rodzaj zaburzeń nerwicowych określany jest jako zespół lęku uogólnionego. W przebiegu nerwicy lękowej pacjenci doświadczać mogą zarówno psychologicznych, jak i fizycznych objawów lęku.
Psychologiczne objawy lęku dotyczyć mogą różnorodnych obaw przed konkretnymi zdarzeniami (np. przed utratą pracy czy lęku dotyczącego rozstania z partnerem). Lęk występujący u osób z zespołem lęku uogólnionego może jednak być również i całkowicie nieuzasadniony, a co ciekawe – osoby borykające się z tym typem nerwicy mogą doświadczać lęku nawet w sytuacjach, kiedy powinny one teoretycznie czuć się całkowicie zrelaksowane. Poza lękiem, pacjenci z nerwicą lękową mogą doświadczać także m.in. drażliwości, ciągłego niepokoju czy zaburzeń koncentracji i pamięci. Czy wiesz że: szacuje się, że na nerwicę cierpi w Polsce ponad 20% dorosłych?
Poza psychologicznymi manifestacjami nerwicy lękowej, pacjenci borykać się mogą także z różnymi objawami somatycznymi. Doświadczać mogą oni różnorodnych dolegliwości, takich jak np. niespecyficzne bóle brzucha czy głowy, kołatania serca czy nagłe wzmożenie potliwości. Innymi możliwymi problemami bywają zwiększenie częstości oddawania moczu, pojawienie się biegunek czy występowanie drżeń i bólów mięśniowych.
Nerwica natręctw
Nerwicę natręctw częściej określa się innym określeniem – zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. W przebiegu tego typu nerwicy występują dwa powiązane ze sobą zaburzenia: obsesje oraz kompulsje.
Jako obsesje definiuje się występowanie u pacjenta wyjątkowo natrętnych myśli. Charakterystyczną cechą obsesji jest to, że pojawiają się one wbrew woli pacjenta – zazwyczaj ludzie doświadczający tego problemu starają się myśleć o czymkolwiek innym, a i tak pojawiają się u nich niechciane natręctwa myślowe. Tematyka obsesji bywa bardzo różna – u jednych ludzi pojawiają się obsesje dotyczące czystości, u innych z kolei natręctwa myślowe mogą dotyczyć np. aspektów seksualnych.
W przebiegu nerwicy natręctw obsesjom towarzyszą kompulsje. Termin ten najprościej można wyjaśnić jako pojawianie się przymusu wykonywania różnych czynności. Kompulsją może być np. konieczność ciągłego i wyjątkowego przestrzegania higieny. Pacjent z zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi może np. odczuwać ciągłą potrzebę mycia rąk – może się zdarzać tak, że taka osoba będzie myła swoje dłonie sto lub nawet więcej razy w ciągu doby. Wykonywanie kompulsji może drażnić pacjenta, czy prowadzić do wystąpienia u niego znacznego dyskomfortu, mimo to taka osoba po prostu odczuwa przymus ich wykonywania. Oprócz tego w przebiegu nerwicy natręctw charakterystyczne jest to, że wykonanie kompulsji może chwilowo doprowadzić do ustąpienia obsesji.
Nerwica histeryczna
Nerwica histeryczna popularnie bywa określana mianem histerii. Możliwe do wystąpienia objawy nerwicy histerycznej mogą być aż tak wyraźne, że prawdopodobnie to ten właśnie rodzaj zaburzeń nerwicowych można określać jako najbardziej „spektakularny”.
W przebiegu histerii dochodzić może do epizodycznego pojawiania się różnego typu dolegliwości. Pacjenci mogą nagle stawać się niezdolni do mówienia czy do utrzymania się na swoich nogach. Zdarzają się również sytuacje, gdzie pacjenci z nerwicą histeryczną nagle zaczynają twierdzić, że całkowicie przestali oni widzieć czy słyszeć. Pojawiać się u takich osób mogą nawet epizody drgawek, wymiotów czy silnych bólów głowy.
Nerwica histeryczna stanowi tak naprawdę dość kontrowersyjną jednostkę. Wynika to z tego, że część środowisk zalicza ją do zaburzeń nerwicowych, a inne z kolei sądzą, że problem ten tak naprawdę związany jest z cechami osobowości danego człowieka. Drugie z przytoczonych stanowisk wzięło się z tego, że u osób z nerwicą histeryczną bywają spotykane takie problemy, jak wybitna teatralność w zachowaniu, chęć skupienia całej uwagi otoczenia na sobie czy wyjątkowy egocentryzm.
Nerwica serca
Nerwica serca jest typem zaburzeń nerwicowych, który może prowadzić do znacznego niepokoju zarówno u doświadczającego jej pacjenta, jak i u badającego chorego lekarza. Objawy nerwicy serca sugerują bowiem istnienie u pacjenta jakiejś choroby serca, a tymczasem przyczyną pojawiających się dolegliwości są problemy psychologiczne, prowadzące do rozwoju zaburzeń nerwicowych.
W przebiegu nerwicy serca pacjent może odczuwać takie dolegliwości, jak wyjątkowo silne uderzenia serca (niektórzy ludzie opisują to nawet dość obrazowo, porównując ruchy serca do ptaka, który próbowałby wyrwać się z ich klatki piersiowej) czy kołatania serca. Towarzyszyć tym problemom mogą również niespecyficzne bóle w klatce piersiowej. Innymi dolegliwościami pacjentów, które mogą współwystępować z wyżej wymienionymi problemami, mogą być np. osłabienie, zawroty głowy, wzrost potliwości czy nudności.
Pacjent z nerwicą serca musi zostać dokładnie zdiagnozowany z tego względu, że pojawiające się w jej przebiegu objawy mogą sugerować groźne schorzenia kardiologiczne, takie jak chociażby arytmia czy nawet zawał serca. W przebiegu opisywanych zaburzeń nerwicowych w wykonywanych chorym badaniach nie są jednak stwierdzane odchylenia, które sugerowałyby istnienie u nich jakichś chorób układu sercowo-naczyniowego.
Nerwica żołądka
Mianem nerwicy żołądka określa się zaburzenia nerwicowe podobne do nerwicy serca, dotyczą one jednak innego narządu organizmu. Zakres dolegliwości, których mogą doświadczać pacjenci z nerwicą żołądka, jest dość szeroki. Objawami nerwicy żołądka mogą być bowiem zarówno biegunki i zaparcia, jak i zgaga czy bóle brzucha. Pacjenci z tym rodzajem zaburzeń nerwicowych mogą się również skarżyć na utratę apetytu, pojawianie się nadmiernych wzdęć czy na występowanie różnego rodzaju dyskomfortu ze strony jamy brzusznej.
Podobnie jak w przypadku nerwicy serca, tak i w przypadku nerwicy żołądka doświadczane przez pacjentów objawy mogą sugerować istnienie u nich schorzeń somatycznych, takich jak np. choroba wrzodowa żołądka czy nowotwór któregoś z narządów należących do przewodu pokarmowego. Z tego właśnie względu pacjenci z nerwicą tego narządu powinni mieć wykonane różne badania (jak np. gastroskopię) – postawić rozpoznanie nerwicy żołądka można dopiero wtedy, kiedy wykluczone zostaną wszelkie możliwe organiczne przyczyny występujących u pacjenta zaburzeń. Zapamiętaj: Jeśli podejrzewasz u siebie nerwicę, zgłoś się do lekarza psychiatry, należy ją leczyć pod okiem specjalisty!
Wyraźnie widać, że zaburzenia nerwicowe przebiegać mogą bardzo różnie – w jednych z nich dominującym problemem bywa lęk, w innych z kolei pacjenci mogą się uskarżać przede wszystkim na dolegliwości somatyczne. Różnic jest wiele, możliwe jest jednak wyróżnienie również i podobieństw, które dotyczą leczenia zaburzeń nerwicowych. W różnych typach zaburzeń lękowych wykorzystanie znajdują dwie opcje lecznicze: psychoterapia oraz farmakoterapia. Psychoterapia ma na celu znalezienie dokładnej przyczyny nerwicy (jakiegoś nierozwiązanego konfliktu psychologicznego czy traumatycznego zdarzenia, którego doświadczył pacjent) i niejako „przepracowanie” istniejących problemów psychologicznych. Jeżeli zaś chodzi o leczenie farmakologiczne zaburzeń nerwicowych, to podawane pacjentom leki – takie jak środki przeciwlękowe czy uspokajające – mają przede wszystkim na celu służyć doraźnemu opanowywaniu dręczącego pacjentów lęku.