Kontaktowe zapalenie skóry – czym właściwie jest, jakie są jego główne objawy, co je wywołuje i nasila? Na te i inne pytania odpowiemy w poniższym wpisie. Oprócz poznania prawdopodobnych przyczyn i objawów tego schorzenia skóry, warto wiedzieć o dostępnych metodach leczenia. Zanim powyższe, przedstawiamy definicję wyprysku kontaktowego, bo tak też określane jest to schorzenie.
Co to jest kontaktowe zapalenie skóry?
Jest to jedna z najczęstszych postaci wyprysku, zasadniczo kontaktowe zapalenie skóry dzielimy na jego postać alergiczną (z łaciny Contact dermatitis allergica) oraz postać niealergiczną, czyli kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia (w literaturze medycznej znane pod łacińskimi terminami Contact dermatitis lub wymiennie Contact eczema).
Kontaktowe alergiczne zapalenie skóry jest wynikiem bezpośredniego kontaktu z alergenem, na który u danej osoby występuje nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego pod postacią nadwrażliwości. Warto wyjaśnić iż alergenami mogą być przeróżne substancje występujące powszechnie w naszym otoczeniu, które wywołują reakcję alergiczną, najczęstsze z nich wymienimy i omówimy w dalszej części artykułu. Wyprysk kontaktowy dzielimy ponadto na ostry i przewlekły, w odmianie o przewlekłym przebiegu dochodzić może ponadto do lichenizacji, czyli najogólniej mówiąc zapalnego zgrubienia skóry.
Natomiast kontaktowe niealergiczne zapalenie skóry jest jednostką chorobową objawiającą się w bardzo podobny sposób do odmiany alergicznej schorzenia, jednak różnica polega na tym, że objawy wywoływane są czynnikami drażniącymi, które nie są alergenami.
Objawy kontaktowego zapalenia skóry
Tak zwanym wykwitem pierwotnym (czyli pojawiającym się w początkowym okresie choroby) w wyprysku kontaktowym jest grudka wysiękowa i pęcherzyk. Ogniska chorobowe są niewyraźnie odgraniczone od otoczenia, a osoba chora odczuwa świąd skóry. Wykwity skórne, co warto zaznaczyć, ustępują bez pozostawienia śladu. W okolicach oczu oraz narządów płciowych w ostrym kontaktowym zapaleniu skóry może dominować obrzęk i zapalenie. Wyprysk alergiczny w przeciwieństwie do wyprysku z podrażnienia niejednokrotnie przekracza swym występowaniem miejsce kontaktu z czynnikiem wywołującym. Rozpoznanie opiera się więc na stwierdzeniu grudek wysiękowych i pęcherzyków, charakterystycznym przewlekłym przebiegu z tendencją do nawrotów oraz obecności dokuczliwego dla chorego objawu jakim jest świąd. ,
Przyczyny kontaktowego zapalenia skóry
Do najczęstszych czynników wywołujących alergiczny wyprysk kontaktowy zaliczamy m.in. chrom (obecny w barwnikach, zapałkach, farbach, środkach do prania czy materiałach budowlanych jak cement i beton). Nikiel i kobalt również są częstym czynnikiem sprawczym (znajdziemy je często w guzikach, suwakach, klamkach, armaturze łazienkowej czy ozdobach). Ponadto czynnikiem wywołującym kontaktowe zapalenie skóry może okazać się guma, różne barwniki (głównie farby do włosów), kosmetyki czy różne tworzywa sztuczne. Oczywiście nie jest to pełna lista alergenów, potencjalnie wiele różnych substancji obecnych w naszym życiu codziennym i zawodowym może okazać się czynnikami wywołującymi odczyn alergiczny!
Czy wiesz że: do postawienia rozpoznania przydatne mogą okazać się testy alergiczne, tzw. próby płatkowe, polegające na celowym doprowadzeniu do kontaktu skóry z potencjalnie wywołującą alergie substancją i ocenie po pewnym czasie przez lekarza odczynu, który wystąpił?
Inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku kontaktowego niealergicznego zapalenia skóry, czyli wyprysku z podrażnienia, w którym to właśnie uszkodzenia skóry wszelakimi substancjami drażniącymi doprowadzają do zniszczenia naturalnej bariery ochronnej naskórka i wystąpienia zmian skórnych. Najczęściej sprawcami są roztwory o odczynie kwaśnym bądź zasadowym, różne detergenty i środki piorące. W odróżnieniu od alergicznego kontaktowego zapalenia skóry, odczyn skórny zależy od dawki czynnika wywołującego oraz czasu ekspozycji na niego.
Leczenie kontaktowego zapalenia skóry
Leczenie możemy podzielić na miejscowe oraz ogólnoustrojowe. Miejscowo lekarz dermatolog może przepisać kremy kortykosteroidowe z antybiotykami lub lekami odkażającymi, co ma na celu m.in prewencję wtórnego nadkażenia zmian skórnych. Jeżeli zmiany są nasilone i przewlekłe wskazane może być zastosowanie silniejszych kortykosteroidów, które mają na celu złagodzenie reakcji zapalnej.
Zapamiętaj: Kontaktowe zapalenie skóry to inaczej wypryski kontaktowy.
W przypadkach nasilonej lichenizacji i hiperkeratozy (czyli znacznego pogrubienia warstwy rogowej naskórka związanego z nadmiernym rogowaceniem) korzystne może okazać się zastosowanie kremów z mocznikiem bądź maści salicylowe. Z kolei leczenie ogólnoustrojowe zasadniczo opiera się na lekach przeciwhistaminowych (które łagodzą dyskomfort związany ze świądem) lub niewielkich dawkach kortykosteroidów podawanych doustnie w zależności od potrzeby i stopnia nasilenia zmian skórnych.
Podsumowując kontaktowe zapalenie skóry o podłożu alergicznym jest chorobą, która będzie objawiać się u osób predysponowanych do reakcji alergicznych natomiast kontaktowe zapalenie skóry niealergiczne może wystąpić u każdej osoby, która miała kontakt z substancją drażniącą. Mimo wyżej wymienionej różnicy obie postacie choroby manifestują się praktycznie identycznymi zmianami na skórze oraz mogą wymagać podobnego leczenia.