Zakażenia skóry wywołane przez bakterie są przyczyną około 20% wizyt w gabinetach dermatologicznych, co oznacza, że jest to istotny problem medyczny. Większość zakażeń bakteryjnych skóry powodują gronkowce oraz paciorkowce. Jednym ze schorzeń, które należy do zakażeń bakteryjnych skóry jest właśnie liszajec zakaźny. Warto dowiedzieć się więcej o tym częstym schorzeniu dermatologicznym.
Co to jest liszajec zakaźny?
Liszajec zakaźny to powierzchowne zakażenie naskórka pochodzenia bakteryjnego. Jest to najczęstsze zakażenie skóry u dzieci, ale może pojawić się także u osób dorosłych. Choroba ta charakteryzuje się dużą zakaźnością, szybko rozprzestrzenia się szczególnie w takich miejscach, jak przedszkola czy żłobki. Liszajec zakaźny występuje w dwóch formach, jako liszajec zakaźny pęcherzowy i liszajec bezpęcherzowy, który jest częstszy i stanowi 70% przypadków tego schorzenia.
Objawy liszajca zakaźnego
Liszajec bezpęcherzowy (nazywany także klasycznym) typowo objawia się pojawieniem niewielkich czerwonych plamek, które przekształcają się w niewielkie pęcherzyki lub krostki. W późniejszym okresie pęcherzyki te pękają i tworzą się charakterystyczne dla schorzenia miodowo-żółte, miękkie strupy. Typowa lokalizacja zmian skórnych to twarz, szczególnie okolice ust oraz nosa, a także kończyny.
Czy wiesz że: na liszajca zakaźnego chorują najczęściej dzieci poniżej 6 roku życia?
Rzadsza postać – liszajec pęcherzowy początkowo objawia się pojawieniem się na skórze drobnych pęcherzyków. W późniejszym okresie pojawiają się przezroczyste pęcherze, które mogą mieć nawet 5 cm średnicy. Typowo lokalizacja wykwitów to: twarz, tułów, pośladki, a także kończyny oraz okolice krocza. Pęcherze i pęcherzyki to zmiany skórne wyniosłe ponad powierzchnię skóry, które wypełnione są płynem i ustępują bez pozostawienia blizny. Warto wiedzieć, że pęcherz od pęcherzyka różni się średnicą. O pęcherzu możemy mówić, gdy średnica zmiany skórnej przekracza 0,5 cm. W obu przypadkach choroba ma nagły początek i szybki przebieg. Objawom skórnym może towarzyszyć uczucie pieczenia. U pacjentów z liszajcem zakaźnym zazwyczaj nie występują objawy ogólne, takie jak gorączka.
Skąd się bierze liszajec zakaźny?
Przyczyną choroby jest najczęściej zakażenie mieszane wywołane przez bakterie – gronkowce (Staphylococcus aureus) i paciorkowce (Streptococcus pyogenes). Zakażenie liszajcem zakaźnym może być zewnątrzpochodne – czyli pochodzi od innej osoby zarażonej. Zarazić można się przez kontakt bezpośredni, ale także przez wspólne przedmioty (na przykład ręczniki). Liszajec zakaźny może także wynikać z zakażenia wewnątrzpochodnego, w tym przypadku miejscem wyjścia zakażenia jest błona śluzowa jamy nosowo-gardłowej pacjenta, który jest nosicielem bakterii odpowiedzialnych za rozwój liszajca zakaźnego.
Liszajec pęcherzowy związany jest z zakażeniem bakteriami wytwarzającymi toksyny, które powodują powstawanie charakterystycznych dla tej odmiany pęcherzy. Z dna tych pęcherzy udaje się wyizolować gronkowca złocistego.
Do zakażenia predysponują następujące czynniki:
- zaniedbania higieniczne;
- urazy mechaniczne oraz zadrapania;
- sporty kontaktowe (na przykład zapasy);
- atopowe zapalenie skóry (w chorobie tej mamy do czynienia z osłabioną barierą naskórkową, co sprzyja rozwojowi zakażeń skóry).
Czym jest liszajec opryszczkowaty?
Liszajec opryszczkowaty, mimo podobnie brzmiącej nazwy – nie ma związku z zakażeniem bakteryjnym. Jest to choroba o nieznanej etiologii, która typowo występuje w drugiej połowie ciąży.
Zapamiętaj: Liszajec zakaźny to powierzchowne zakażenie naskórka pochodzenia bakteryjnego. Jest to najczęstsze zakażenie skóry u dzieci, ale może pojawić się także u osób dorosłych.
Większość badaczy uznaje, że choroba ta, to rodzaj łuszczycy krostkowej występującej w czasie ciąży. Schorzenie objawia się pojawianiem się zmian w fałdach skórnych, typowo są to rumienie, na których podłożu pojawiają się jałowe krosty. Zmiany skórne rozszerzają się na całe ciało. Wykwitom skórnym może towarzyszyć gorączka i osłabienie. Pojawienie się tego schorzenia może grozić porodem przedwczesnym, porodem martwego płodu, a także małą masą urodzeniową dziecka. Schorzenie ustępuje zazwyczaj po porodzie, ale może pojawiać się w następnych ciążach.
Jak leczyć liszajec zakaźny?
W leczeniu liszajca zakaźnego stosuje się miejscowo antybiotyki w postaci aerozolu, kremu lub maści. Wskazane jest stosowanie 2% mupirocyny lub kwasu fusydowego. Leczenie miejscowe powinno trwać około 7-10 dni. W cięższych postaciach rekomendowana jest antybiotykoterapia doustna lub dożylna (typowo stosowane są cefalosporyny lub penicyliny). Do takich sytuacji należy między innymi:
- rozległa powierzchnia skóry dotknięta chorobą;
- zmiany w obrębie twarzy, owłosionej skóry głowy;
- zapalenie tkanki podskórnej;
- współistnienie atopowego zapalenia skóry;
- współistnienie niedoborów odporności;
- brak odpowiedzi na leczenie miejscowe.
Należy także pamiętać o częstej zmianie przedmiotów codziennego użytku, takich jak ręczniki oraz pościel.
Jeśli pojawią się u nas objawy charakterystyczne dla liszajca zakaźnego, to warto jak najszybciej zgłosić się do lekarza rodzinnego lub dermatologa. Wczesne rozpoczęcie odpowiedniego leczenia pozwala na zapobieganie rozprzestrzeniania się tej choroby skóry, która cechuje się przecież dużą zakaźnością. Warto mieć świadomość, że oprócz antybiotykoterapii, w leczeniu kluczową rolę odgrywa także odpowiednia higiena osobista.