Co to jest gorączka doliny Rift? Przyczyny, objawy, przebieg i sposoby leczenia

W krajach tropikalnych występują choroby niespotykane dotychczas w innych częściach świata. W dużej mierze są to jednostki odzwierzęce przenoszone między organizmami przez owady. W dzisiejszych czasach, ze względu na możliwości szybkiego przemieszczania między kontynentami, coraz częściej rozpoznaje się choroby tropikalne u osób wracających z krajów Globalnego Południa. Dlatego tak istotne jest, aby przed każdym egzotycznym wyjazdem odpowiednio się przygotować i omówić z lekarzem wszystkie możliwości profilaktyki. Czym jest gorączka doliny Rift?

Co to jest gorączka doliny Rift?

Gorączka doliny Rift jest egzotyczną chorobą odzwierzęcą, pierwotnie występującą na terenie Afryki Wschodniej. Należy do grupy gorączek krwotocznych. Jest wywoływana przez wirusa z rodziny flebowirusów. Patogen ten został po raz pierwszy wyizolowany z tkanek owiec żyjących w dolinie rzeki Rift w Kenii, stąd nazwa choroby. Chorują głównie zwierzęta hodowlane, ale również dzikie, a także ludzie. Wektorami przenoszącymi wirusa między organizmami są komary. W XX wieku choroba występowała wyłącznie na terenie kontynentu afrykańskiego. Po 2000 roku opisano przypadki zachorowania wśród zwierząt i ludzi na Półwyspie Arabskim oraz w krajach Afryki Subsaharyjskiej. W literaturze można również przeczytać o występowaniu choroby w Europie i USA – były to osoby, które wcześniej przebywały na terenach objętych epidemią wśród zwierząt. Istnieje również hipoteza przenoszenia wirusa przez ptaki podczas ich migracji do krajów afrykańskich.

Przyczyny gorączki doliny Rift

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Masowe zachorowania na gorączkę doliny Rift wśród zwierząt hodowlanych odnotowuje się w krajach Afryki Wschodniej co 5-15 lat. Choroba szerzy się w okresie pory deszczowej. Jest to spowodowane intensywnym rozmnażaniem się komarów w wilgotnym środowisku. Epidemię wśród zwierząt nazywa się epizootią. Wirus może zostać przeniesiony na człowieka. Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby pracujące ze zwierzętami oraz w przemyśle mięsnym – farmerzy, weterynarze, czy rzeźnicy. Wirus może również zostać wprowadzony do krwi człowieka podczas ukąszenia przez komara. Odnotowano także przypadki zachorowania po spożyciu mleka pochodzącego od chorych zwierząt. Wirus wraz z krwią dociera do komórek wątroby oraz śledziony, gdzie się intensywnie namnaża. Może zająć inne tkanki – często są to komórki mózgowe. Na zachorowanie narażone są osoby podróżujące na obszary występowania wirusa, szczególnie w okresie epizootii.

Objawy gorączki doliny Rift

Wśród zwierząt choroba może dawać bardzo zróżnicowane objawy. U dorosłych osobników żyjących na obszarze występowania wirusa przebieg jest często bezobjawowy. Najczęściej dochodzi do poronień oraz śmierci młodych. Na obszarach, gdzie choroba występuje sporadycznie zwierzęta są mniej odporne i wirus wywołuje wiele objawów, a w konsekwencji prowadzi do śmierci.

W przypadku człowieka pierwsze objawy choroby pojawiają się po około 2-6 dniach od momentu dostania się wirusa do organizmu (po okresie inkubacji). Najczęściej są to objawy grypopodobne. Może pojawić się wysoka gorączka – powyżej 40 stopni C, apatia, uczucie zmęczenia, bóle mięśni i stawów, ból brzucha, biegunka – niekiedy krwawa, żółtaczka. Wśród chorych opisano powiększenie wątroby, śledziony, a także węzłów chłonnych. Choroba może mieć bardzo ciężki przebieg z objawami gorączki krwotocznej. Należą do nich: nagły i gwałtowny początek, wysoka gorączka, pojawianie się krwawych wybroczyn na skórze i błonach śluzowych, niekontrolowane krwawienie z różnych jam ciała. W takim przypadku śmiertelność wynosi 50%.

Przebieg gorączki doliny Rift

Choroba rozwija się po 2-6 dniach od momentu dostania się wirusa do organizmu człowieka. Patogen może zostać wprowadzony do krwi podczas ukąszenia przez komara, lub w trakcie kontaktu z zakażonym zwierzęciem lub produktami odzwierzęcymi. W okresie inkubacji wirus namnaża się w komórkach wątroby, śledziony oraz w innych tkankach. Jako pierwsze pojawiają się objawy grypopodobne – najczęściej jest to gorączka powyżej 40 stopni C. Ze względu na to, że wirus uszkadza komórki wątroby może dojść do niewydolności tego narządu. Najczęstszym objawem tego stanu jest żółtaczka, czyli zażółcenie skóry oraz twardówek oczu.

Zapamiętaj: Gorączka doliny Rift należy do grupy chorób tropikalnych.

Opisano trzy szczególne postaci przebiegu choroby: postać oczna, zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych oraz gorączkę krwotoczną. W przypadku postaci ocznej dochodzi do zaburzeń widzenia, krwawych wylewów na siatkówce. Zapalenie mózgu oraz opon mózgowo-rdzeniowych rozwija się najczęściej około 4 tygodni od momentu pojawienia się objawów grypopodobnych. Wówczas może dojść m.in. do silnego bólu głowy, sztywności karku, nudności, wymiotów, czy nawet zaburzeń świadomości. Objawy gorączki krwotocznej pojawiają się nagle. Ta postać choroby ma bardzo gwałtowny przebieg, na skórze pojawiają się wybroczyny, ciężko jest opanować krwawienia z jam ciała. Choroba może mieć bardzo zróżnicowany przebieg od bezobjawowego do bardzo ciężkich postaci kończących się zgonem pacjenta. Większość chorych dochodzi do pełni zdrowia, natomiast w przypadku gorączki krwotocznej śmiertelność wynosi 50%.

Leczenie gorączki doliny Rift

W przypadku łagodnego przebiegu choroby (przy objawach grypopodobnych) stosuje się jedynie leczenie objawowe. Pacjentowi zaleca się odpoczynek w łóżku, picie dużej ilości wody, leki przeciwgorączkowe – paracetamol, ew. ibuprofen oraz izotoniczne lub hipertoniczne roztwory soli do nosa. W przypadku ciężkich postaci choroby włącza się intensywne leczenie przeciwwirusowe. Ci pacjenci wymagają hospitalizacji na oddziale chorób zakaźnych lub tropikalnych.

Czy wiesz że: nie odnotowano jeszcze ani jednego przypadku zachorowania na gorączkę doliny Rift w Polsce? Jest ona jedną z chorób podlegających obowiązkowi zwalczania z urzędu. 

Dotychczas nie odkryto terapii celowanej – skierowanej typowo na wirusa gorączki doliny Rift. W celu potwierdzenia choroby wykonuje się badania diagnostyczne – wykrywa się obecność swoistych przeciwciał we krwi pacjenta. Są one produkowane przez układ immunologiczny chorego w wyniku kontaktu z wirusem i pojawiają się już po 3 dniach od momentu zakażenia. Diagnostykę poszerza się o badania histopatologiczne (badanie tkanki pod mikroskopem) oraz o wyizolowanie wirusa techniką PCR. W przypadku gorączki doliny Rift kluczowa jest profilaktyka. Przede wszystkim należy unikać wyjazdów do krajów Afryki Wschodniej w czasie trwania epizootii. Istotne jest stosowanie repelentów, noszenie odzieży okrywającej jak największą powierzchnię ciała – długich spodni oraz koszuli z długimi rękawami oraz stosowania moskitiery. Nie należy spożywać mleka oraz innych produktów odzwierzęcych z nieznanych źródeł. Istnieje również szczepionka przeciw gorączce doliny Rift. Nie daje ona jednak trwałej odporności i aktualnie nie jest ona powszechnie dostępna.

Gorączka doliny Rift należy do grupy chorób tropikalnych. Jej objawy są nieswoiste i w każdym przypadku pojawienia się wysokiej gorączki po powrocie z tropików należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. W takim przypadku należy zebrać obszerny wywiad z pacjentem i przeprowadzić wnikliwą diagnostykę różnicową. Przed wyjazdem do krajów Globalnego Południa wskazane jest udanie się na konsultację do lekarza chorób zakaźnych lub tropikalnych. Specjalista poinformuje o aktualnej sytuacji epidemiologicznej w określonym kraju oraz przekaże wskazówki na temat profilaktyki i zasad postępowania na danym obszarze.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *