Obecna w medycynie tendencja do zastępowania leczenia operacyjnego metodami nieinwazyjnymi jest obserwowana od wielu lat. Nadal istnieje wiele schorzeń, których jedyną metodą leczenia jest zabieg operacyjny, jednak rozwój nauki pozwala na opracowanie technik umożliwiających ingerencję w ciało człowieka bez nacinania skóry. Jedną z metod nieinwazyjnych stosowanych powszechnie w leczeniu kamicy nerkowej jest litotrypsja pozaustrojowa.
Co to jest litotrypsja?
Litotrypsja jest nieinwazyjną metodą leczenia chorób w przebiegu których przyczyną dolegliwości są tworzące się złogi, nazywane zwyczajowo kamieniami. Metoda jest wykorzystywana głównie w leczeniu kamicy nerkowej, czyli schorzenia polegającego na tworzeniu się nierozpuszczalnych złogów w drogach moczowych będących z czasem przyczyną dolegliwości bólowych i mogących utrudniać prawidłowy odpływ moczu. Litotrypsja to technika, która wykorzystując falę uderzeniową umożliwia kruszenie dużych kamieni na mniejsze fragmenty dając szansę na ich samoistne usunięcie z dróg moczowych wraz z moczem. Zdecydowanym atutem tego rodzaju terapii jest nieinwazyjność, czyli możliwość leczenia bez konieczności przecinania skóry i tkanek leżących głębiej, a fachowo metoda nosi nazwę litotrypsji pozaustrojowej (ESWL, ang. extracorporeal shock wave lithotripsy).
Wskazania do litotrypsji
W przebiegu kamicy nerkowej litotrypsja jest zalecana w sytuacji, gdy wielkość kamieni nerkowych nie przekracza 2 – 2,5 centymetra, a jeżeli złóg zlokalizowany jest w moczowodzie (kamica moczowodowa) jego wymiar nie powinien przekraczać 1 centymetra. W przypadku większych złogów konieczne może okazać się ich chirurgiczne usunięcie (litotomia). Skuteczność litotrypsji zależy również od materiału, z którego zbudowany jest kamień. W zdecydowanej większości substancją tworzącą złogi w drogach moczowych są szczawiany wapnia, w przypadku których litotrypsja jest skuteczna.
Pomimo wielu zalet, ten rodzaj terapii jest bezwzględnie przeciwwskazany u kobiet w ciąży, a także osób chorujących na skazę krwotoczną (chorobę spowodowaną upośledzonym procesem krzepnięcia krwi) czy tętniaka aorty brzusznej (poszerzenia aorty w odcinku brzusznym o ponad 50%). W przypadku stosowania leków przeciwkrzepliwych i przeciwpłytkowych konieczne jest ich czasowe odstawienie. Litotrypsja jest wykorzystywana także w leczeniu innych schorzeń przebiegających z obecnością złogów, takich jak kamica żółciowa, czy kamica ślinianki.
Jak przebiega litotrypsja?
Po wstępnej kwalifikacji chorego do zabiegu, pierwszym etapem w leczeniu kamicy nerkowej z wykorzystaniem litotrypsji pozaustrojowej (ESWL) jest ustalenie dokładnej lokalizacji złogów. W tym celu wykorzystuje się techniki diagnostyki obrazowej, zazwyczaj fluoroskopię lub ultrasonografię (USG). Fluoroskopia jest częściej stosowaną metodą, gdyż umożliwia dokładne zobrazowanie złogów w dowolnej części układu moczowego. Technika wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, które przepuszczane przez ciało umożliwia zlokalizowanie obecności kamienia, który ze względu na dużą zawartość wapnia “blokuje” przenikające promieniowanie, co jest rejestrowane na specjalnej kliszy w postaci obrazu. Nie wszystkie jednak złogi zbudowane są z substancji pochłaniających promieniowanie rentgenowskie, w takich przypadkach przydatna jest ultrasonografia.
Po ustaleniu dokładnej lokalizacji kamieni lekarz ustawia odpowiednie parametry urządzenia generującego falę uderzeniową, które umożliwią fragmentację złogów. Sam zabieg może być wykonywany bez znieczulenia jak i po podaniu środków przeciwbólowych. Głowica aparatury generującej falę uderzeniową umieszczana jest w optymalnym położeniu, które umożliwi skupienie energii na kamieniu prowadząc do jego kruszenia. W trakcie całego zabiegu pacjent znajduje się na specjalnym stole w pozycji leżącej. Ważne, aby w trakcie zabiegu trwającego zwykle od 30 do 60 minut zachować pozycję nieruchomą.
Litotrypsja – jak się do niej przygotować?
Przed wykonaniem zabiegu litotrypsji pozaustrojowej (ESWL) konieczna jest kwalifikacja chorego. Pacjent powinien mieć wykonane podstawowe badania biochemiczne krwi, takie jak: morfologia, parametry krzepnięcia krwi, kreatynina, a także badanie ogólne moczu, w celu ustalenia czy taki zabieg można wykonać.
Czy wiesz że: pierwszy zabieg litotrypsji pozaustrojowej wykonano już w 1980 roku?
W dniu wykonywania litotrypsji pacjent musi być na czczo, co w praktyce oznacza spożycie lekkiej kolacji w dzień poprzedzający zabieg jako ostatniego posiłku. Tego samego dnia należy przyjąć leki stosowane codziennie, z wyjątkiem leków przeciwkrzepliwych, chyba, że lekarz poda inne zalecenia! Po wykonaniu litotrypsji pozaustrojowej (ESWL) pacjent po krótkiej obserwacji jest zwykle wypisywany ze szpitala tego samego dnia, natomiast przeciwwskazane jest prowadzenie samochodu, dlatego warto zapewnić sobie transport w dniu zabiegu.
Ile kosztuje litotrypsja?
Litotrypsja jest metodą leczenia refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia, więc pacjenci skierowani na zabieg nie ponoszą kosztów leczenia w przypadku posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Możliwe jest także wykonanie zabiegu prywatnie, a koszt różni się w zależności od placówki, wykorzystywanej w terapii aparatury, ilości złogów podlegających leczeniu. Koszt pojedynczej litotrypsji pozaustrojowej (ESWL) to około 1000-1200 złotych, jednak czasami jeden zabieg nie jest wystarczający, co wiąże się z dodatkowym wydatkiem.
Zapamiętaj: Litotrypsja jest nieinwazyjną metodą leczenia chorób w przebiegu których przyczyną dolegliwości są tworzące się złogi, nazywane zwyczajowo kamieniami.
Litotrypsja to metoda leczenia chorób, w przebiegu których dochodzi do tworzenia się nierozpuszczalnych złogów, nazywanych kamieniami. Obecnie stosowaną metodą w leczeniu kamicy nerkowej jest litotrypsja pozaustrojowa (ESWL), polegająca na kruszeniu złogów z wykorzystaniem aparatury generującej falę uderzeniową poza ciałem pacjenta. Skuteczność zabiegu zależy od wielkości kamieni, a także ich budowy chemicznej. Pomimo wielu zalet istnieją stany uniemożliwiające zastosowanie tego rodzaju terapii. Litotrypsja pozaustrojowa jest metodą leczenia refundowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia.