Choroby serca to jedne z najczęściej występujących w naszej populacji. Oprócz najbardziej znanych takich jak choroba niedokrwienna serca powodująca np. zawał, istnieje też całe mnóstwo tak zwanych arytmii. Nasze serce, by pompować krew musi być rytmicznie i regularnie pobudzane – te pobudzające impulsy mają swoje odzwierciedlenie w obrazie popularnego badania jakim jest EKG. Serce nie może być pobudzane, ani zbyt wolno, ani też za szybko. Praca musi także być zsynchronizowana tak, by przedsionki i komory serca współpracowały ze sobą, bowiem w niektórych patologiach mogą być one pobudzane oddzielnie. Jedną z chorób należących do arytmii jest tak zwane migotanie przedsionków.
Co to jest migotanie przedsionków?
Migotanie przedsionków to zaburzenie rytmu serca, w którym mimo prawidłowej pracy komór, wadliwie impulsy przewodzone są w przedsionkach. Prawidłowo akcja serca wynosi od 60 do 100 uderzeń na minutę, natomiast w migotaniu przedsionków one właśnie kurczą się z częstotliwością od 350 do 700 uderzeń. Dodatkowo skurcze komór są niemiarowe i serce nie radzi sobie z wykonywaniem swojej pracy, co skutkuje rozmaitymi objawami. Jest to najczęstsza arytmia, którą nie zawsze leczymy przyczynowo, czasem jedynie łagodzimy jej objawy. Może mieć ona charakter napadowy lub utrwalony. Migotanie przedsionków dotyczy częściej mężczyzn i osób starszych, jednak może wystąpić w każdym wieku.
Objawy migotania przedsionków
Czasami zdarza się, że migotanie przedsionków nie daje żadnych objawów, a zostaje wykryte tylko w trakcie przypadkowo wykonanego badania EKG. U innych pacjentów ta arytmia może powodować szereg nieprzyjemnych symptomów, a nawet groźnych powikłań. Najczęstsze objawy to uczucie kołatania serca, spadek wydolności fizycznej, osłabienie, zmęczenie, duszność, ból w klatce piersiowej, nadmierne pocenie, zawroty głowy, a nawet omdlenia. Migotanie przedsionków sprzyja powstawaniu zakrzepów dlatego często wikła się ono udarem mózgu.
Przyczyny migotania przedsionków
Przyczyny migotania przedstionków dzielimy na sercowe, czyli te bezpośrednio związane z dysfunkcją serca i pozasercowe. Do tych pierwszych zaliczamy nadciśnienie tętnicze, wrodzone wady serca, przerost czy zapalenie mięśnia sercowego, przebyte operacje na sercu, nowotwory w obrębie tego narządu czy choroby związane z nieprawidłowym działaniem układu przewodzącego impulsy w sercu. Mogą być to przyczyny nieznane, gdzie objawem samym w sobie jest zaburzenie przewodnictwa lub tak zwane choroby układowe, które uszkadzają różne narządy w tym serce np. w sarkoidozie czy amyloidozie. Przyczyny pozasercowe to m.in. nadczynność lub niedoczynność tarczycy, otyłość, cukrzyca, zaburzenia elektrolitów w organizmie, choroby płuc takie jak np. przewlekła obturacyjna choroba płuc. Może też pojawiać się napadowo w związku z infekcją, polekowo czy po intensywnym treningu.
Zapamiętaj: Przyczyny migotania przedstionków dzielimy na sercowe, czyli te bezpośrednio związane z dysfunkcją serca i pozasercowe.
Jak długo można żyć z migotaniem przedsionków?
W zależności od ciężkości przebiegu choroby, nawrotowości i możliwośi kontorli stanu chorego można zdecydować się na umiarowienie pracy serca lub pozostawienie migotanie przedsionków z jednoczasową oceną ryzyka zakrzepowego oraz kontrolą pracy komór. Tak naprawdę w wielu przypadkach lekarz wraz z pacjentem decyduje się na pozostawienie migotania przedsionków bez próby ich wyregulowania, bowiem często próby takie pozostają nieskuteczne lub migotanie nawraca. Zatem z tak zwanym utrwalonym migotaniem przedsionków pacjent żyje zwykle do końca życia lub do momentu wyleczenia przyczyny arytmii, gdy zniknie ona sama.
Migotanie przedsionków a arytmia
Migotanie przedsionków jest właśnie jedną z arytmii, jednak czasami może ono towarzyszyć innym tego typu chorobom. Dzieje się tak zwłaszcza u chorych z napadowym migotaniem przedsionków, którzy na co dzień mogą mieć inne zaburzenia rytmu takie jak np. bloki serca, czyli sytuacje gdzie nie każdy impuls elektryczny wiąże się ze skurczem mięśni. Czasami arytmie mogą się na siebie nakładać utrudniając ich rozpoznanie. Dlatego tak ważna jest uważna interpretacja elektrokardiogramu (potocznie zwanego EKG) przez wprawionego lekarza. Jeżeli jednorazowe badanie EKG nie jest wystarczające do rozróżnienia arytmii, konieczne może być zlecenie holtera EKG, czyli stałego monitorowania pracy serca zwykle przez dobę. Innymi pomocnymi badaniami może być ECHO, czyli USG mięśnia sercowego, tomografia, rezonans czy rentgen klatki, które mogą pomóc w poszukiwaniu przyczyny arytmii i jej dokładnej diagnozie.
Czym różni się migotanie od trzepotania przedsionków?
Trzepotanie przedsionków od migotania różni się przede wszystkim miarowością rytmu komór serca, czyli w trzepotaniu uderzenia są regularne, w takich samych odstępach czasu. Dlatego też rzadziej ta arytmia daje nieprzyjemne objawy. Przedsionki w tym zaburzeniu mimo przyspieszenia, pracują wolniej aniżeli w migotaniu. W przypadku trzepotania rytm przedsionków nie przekracza bowiem 350 uderzeń na minutę.
Leczenie migotania przedsionków
Leczenie zależy od tego czy zapadła decyzja o umiarowieniu przedsionków czy o pozostawieniu migotania tak by tylko kontrolować wydolność serca. Doraźnie by złagodzić objawy i umiarowić serce wykonuje się kardiowersję. Kardiowersja może przebiegać na dwa sposoby – podaje się odpowiednie leki np. amiodaron, mówimy wtedy o kardiowersji farmakologicznej lub za pomocą prądu elektrycznego (zabieg wykonuje się w znieczuleniu i wygląda on podobnie do defibrylacji). Długoterminowe leczenie może być skoncentrowane na podawaniu tak zwanych leków antyarytmicznych, przeciwzakrzepowych, jeżeli istnieje duże ryzyko powikłań zatorowo-zakrzepowych czy też leków, które mają kontrolować jedynie wydajną pracę komór. Istnieje całe mnóstwo wskazań i przeciwwskazań do różnych leków, a ich szeroka gama pozwala lekarzowi na sprawne manewrowanie dawkami, preparatami i wybór optymalnej terapii. Trudno jednak mówić o jednym schemacie leczenia migotania. Kluczowe jest także usuwanie przyczyny np. regulacja elektrolitów czy funkcji tarczycy. Rzadszym leczeniem jest zabieg inwazyjny ablacji. Polega on na usunięciu drogi nieprawidłowego przewodzenia bodźców elektrycznych w sercu, które powodują arytmię. Jednak przed jej wykonaniem konieczny jest szereg badań, a sama ablacja nie zawsze jest stuprocentowo skuteczna. Istnieje wiele metod jej wykonania, zwykle wykonuje się ją jednak przezskórnie. Lekarz specjalnym cewnikiem wprowadza do układu krążenia elektrody, które przemieszcza poprzez naczynia do serca i tam wypala nieprawidłową drogę przewodzenia w sercu.
Czy wiesz że: jeżeli migotanie przedsionków trwa już ponad 48 godzin nie możemy regulować rytmu ze względu na dużą możliwość powstania skrzepliny? Dlatego, jeżeli pacjent może czekać z umiarowieniem pracy serca zlecamy leki przeciwkrzepliwe i przeprowadzamy kontrolę rytmu po kilku tygodniach, gdy zacznie ona działać. W przypadkach gdy stan pacjenta jest ciężki możemy w badaniu obrazowym ECHO (w tym przypadku wykonywanego przez przełyk, nie standardów przez ścianę klatki piersiowej) wykluczyć obecność ewentualnej skrzepliny.
Bez prawidłowej pracy serca nie jest możliwe życie i sprawne funkcjonowanie człowieka. Dlatego tak ważne jest by o nie dbać. Arytmie mogą bardzo obniżać komfort życia, powodować osłabienie, omdlenia i nieprzyjemne kołatania, a w najgorszym wypadku doprowadzić do śmierci. Mimo, iż w wielu przypadkach pojawiają się one spontanicznie, wielu przyczynom możemy zapobiegać. Dlatego też tak ważna jest prewencja nadciśnienia tętniczego, miażdżycy i wielu innych chorób, które same wystarczająco groźne, mogą także wywoływać kolejne równie poważne schorzenia i konsekwencje.