Otępienie to grupa chorób mózgu, w których dochodzi do pogłębiającego się uszkodzenia funkcji poznawczych. Najczęściej występującą odmianą demencji jest choroba Alzheimera (40-60% przypadków), a tuż za nią plasuje się otępienie naczyniowe (13-35%). Ma ono zróżnicowany obraz kliniczny i może przejawiać się na wiele sposobów. Czym jest otępienie naczyniowe i jak je leczyć?
Co to jest otępienie naczyniowe?
Otępienie naczyniowe, zwane także demencją naczyniową, może mieć różne przyczyny. Zawsze jest jednak związane z uszkodzeniem naczyń krwionośnych mózgu, co skutkuje problemami z dostawą krwi i tlenu do ośrodkowego układu nerwowego. W efekcie dochodzi do śmierci komórek nerwowych w wybranych obszarach mózgu. Objawy otępienia zależą od lokalizacji i rozmiaru uszkodzenia mózgu. Demencja naczyniowa cechuje się więc zróżnicowanym obrazem klinicznym.
Objawy otępienia naczyniowego
Otępienie naczyniowe dotyka różnych obszarów mózgu, dlatego każdy przypadek cechuje się innym zespołem objawów. Najczęściej jednak zaobserwować można:
- zmienność nastrojów i stany depresyjne,
- zaburzenia osobowości objawiające się np. agresją czy apatią,
- wycofanie się z życia społecznego i spadek zainteresowania otaczającą rzeczywistością,
- obniżenie funkcji poznawczych i możliwości intelektualnych,
- zaburzenia mowy,
- zaburzenia pamięci,
- zaburzenia równowagi i chodu, częste upadki,
- zaburzenia funkcji wykonawczych,
- połowiczny niedowład,
- zaburzenia pracy zwieraczy oraz nietrzymanie moczu i kału.
Przyczyny otępienia naczyniowego
Przyczyną demencji naczyniowej jest uszkodzenie naczyń krwionośnych w mózgu, co skutkuje niedotlenieniem. Dochodzi do niego za sprawą gwałtownego wydarzenia jak udar lub krwotok wewnątrzczaszkowy. Czasem do uszkodzenia mózgu dochodzi również poprzez nieprawidłowości małych naczyń. Istnieje szereg czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia otępienia naczyniowego. Wśród nich wymienia się przede wszystkim podeszły wiek. Do zachorowania przyczyniać mogą się także: przebyte zawały, miażdżyca i inne choroby serca, nadciśnienie oraz cukrzyca. Ryzyko otępienia naczyniowego jest większe w przypadku osób otyłych, palących papierosy oraz nadużywających alkoholu.
Czy wiesz że: większość ludzi po 70 roku życia przechodzi kilka małych udarów? W większości przypadków nie wywołują one otępienia, ale mogą pogorszyć pamięć czy negatywnie wpłynąć na procesy myślowe.
Etapy otępienia naczyniowego
Ponieważ obraz kliniczny otępienia naczyniowego jest zróżnicowany, ciężko wymienić jest uniwersalne etapy jego rozwoju. Są one zależne od przyczyny choroby. W przypadku udaru bądź krwotoku wewnątrzaszkowego objawy pojawiają się nagle. Są one wyraziste i z biegiem czasu postępują skokowo. Inaczej jest w przypadku demencji, do której doszło na skutek choroby małych naczyń. Wówczas proces postępowania choroby rozłożony jest w czasie, a kolejne objawy pojawiają się stopniowo.
Rodzaje otępienia naczyniowego
Otępienie naczyniowe podzielić można na trzy grupy.
Otępienie poudarowe, które przyczyną jest udar mózgu:
- otępienie po udarze strategicznym, który dotyka okolic pełniących kluczowe funkcje w prawidłowym działaniu pamięci,
- otępienie wielozawałowe, wynikające z drobnych udarów kory mózgu lub struktur podkorowych,
- otępienie po krwotoku mózgowym.
Otępienie podkorowe, w którym dominują zaburzenia zachowań wykonawczych:
- otępienie w przebiegu uszkodzenia istoty białej,
- zawały zatokowe, spowodowane niedrożnością małych naczyń lub tętnic przeszywających.
Otępienie typu alzheimerowskiego z objawami uszkodzenia naczyniowego, czyli typ mieszany.
Leczenie otępienia naczyniowego
Niestety, otępienia naczyniowego nie da się wyleczyć. Oznacza to, że zmiany, do których doszło w wyniku choroby, są nieodwracalne. Oddziaływania terapeutyczne skupione są na spowolnieniu tempa rozwoju demencji, w czym pomaga farmakologia. Najczęściej stosuje się leki zwiększające poziom acetylocholiny, która reguluje funkcje poznawcze. Bardzo ważne jest także to, aby zmniejszać ryzyko kolejnych udarów poprzez obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną oraz odpowiedni poziom cukru we krwi.
Zapamiętaj: Przyczyną demencji naczyniowej jest uszkodzenie naczyń krwionośnych w mózgu, co skutkuje niedotlenieniem.
Otępienie naczyniowe dotyka dość dużą liczbę osób w podeszłym wieku. Demencja może mieć różny przebieg i objawy, w zależności od rozległości udaru i jego lokalizacji. Zaistniałych zmian nie da się cofnąć, dlatego ważna jest profilaktyka i zdrowy tryb życia.