W jaki sposób określić czyjeś zdolności umysłowe? Skłonność do przyswajania wiedzy oraz sprawnego wykorzystywania jej w codziennym życiu? W życiu codziennym oraz w naukach, takich jak psychologia lub medycyna, służy do tego termin inteligencji. Czym właściwie jest inteligencja i od jakich czynników zależy? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.
Co to jest inteligencja?
Inteligencja jest cechą umysłu, która określa zdolność osoby do postrzegania swojego otoczenia, analizy, racjonalnego myślenia i radzenia sobie w otaczającym ją środowisku. Jest to też miara zdolności rozumienia i uczenia się, oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy i umiejętności. Mierzy się ją za pomocą testów inteligencji, które mają za zadanie oszacować różne aspekty tych zdolności. Jedną z takich miar jest iloraz inteligencji (IQ, z ang. intelligence quotient), który obecnie definiuje poziom inteligencji przez porównanie wyniku osoby badanej do średniej wyników osób będących w tej samej grupie wiekowej (co osoba badana). Istnieje wiele testów oceniających poziom IQ – różne testy stosowane są w różnych grupach wiekowych, u dzieci stopień trudności dostosowany jest w taki sposób, by mogły one im podołać, inne testy stosowane są natomiast u dorosłych.
Zapamiętaj: Inteligencja jest to zdolność do postrzegania, analizy oraz adaptacji do zmian zachodzących w naszym otoczeniu.
Wyniki testów mierzone są w skalach mierzących IQ. Obecnie w Polsce wśród osób dorosłych stosuje się skalę WAIS-R (PL) – Wechsler Adult Intelligence Scale (standaryzowanej na skalę polską). Badanie poziomu inteligencji dokonywane jest po ocenie psychologicznej i nie może brać w nim udziału osoba z zaburzeniami świadomości, pod wpływem środków odurzających, dużych dawek leków, oraz osoba w stanie ostrej psychozy, ponieważ stany te fałszują uzyskane wyniki. Testy takie wykonuje się u lekarza psychiatry lub psychologa – testy obecne w internecie nie mają sprawdzonego źródła, oraz niekoniecznie mogą być prawidłowo zinterpretowane.
Cechy inteligencji
Do cech inteligencji możemy zaliczyć:
- zdolność do prawidłowej oceny środowiska;
- zdolność do analizy danego środowiska;
- zdolność do adaptacji do zmian w danym środowisku;
- zdolność do rozumienia;
- zdolność do nauki;
- zdolność do wykorzystywania posiadanej wiedzy i umiejętności.
Po kim dziedziczymy inteligencję?
Dotychczas przeprowadzone badania wykazują, że inteligencja jest cechą złożoną i zależy zarówno od czynników dziedzicznych (czyli genetycznych) jak i czynników środowiskowych. Według badań czynnik dziedziczny może wynosić nawet do 70%.
Czy wiesz że: według szacunków połowa ludności na globie ma IQ na poziomie 90-110 punktów?
Czynnikiem genetycznym nazywamy geny, czyli miejsca w materiale genetycznym, w których zapisana jest dana cecha naszego organizmu. Uważa się, że geny odpowiadające za poziom inteligencji w dużej mierze znajdują się w porcji materiału genetycznego przekazywanego potomstwu przez matkę – można więc powiedzieć, że to po nich w dużym stopniu dziedziczymy inteligencję. Nie wolno jednak zapominać o wpływie otaczającego środowiska i warunków wychowania i życia na poziom inteligencji, ponieważ one również mają kluczowe znaczenie.
Grupa krwi a inteligencja
Dotychczas nie przeprowadzono badań, które udowadniałyby rzeczywisty związek pomiędzy poziomem inteligencji, a grupą krwi. Wydaje się więc, że nie ma związku pomiędzy tymi czynnikami. Inteligencja nie jest więc związana z posiadaną wiedzą. Jest złożoną cechą i zdolnością naszego umysłu do funkcjonowania w otaczającym świecie. Zależy od wielorakich czynników, które są od nas zależne w mniejszym lub większym stopniu.
Każda osoba jest jednak zupełnie odmiennym organizmem i posiada umysł o charakterystycznych tylko dla niej właściwościach, przez co ciężko jest obiektywnie ocenić jakie konkretnie czynniki wpływają na naszą zdolność postrzegania świata. Jest to więc niezbity dowód jak skomplikowanym narzędziem jest nasz mózg.