Problem przepukliny brzusznej może dotyczyć aż 10% populacji. Najbardziej narażeni są mężczyźni, osoby otyłe oraz osoby ciężko pracujące fizycznie. W przypadku stwierdzenia przepukliny niezbędna jest konsultacja lekarska. Zabieg chirurgiczny jest jedyną możliwością wyleczenia przepukliny.
Co to jest przepuklina?
Przepukliną nazywamy patologiczne uwypuklenie zawartości jamy ciała poprzez otwór w powłokach, zwanym też miejscem o zmniejszonej odporności. Przepukliny najczęściej dotyczą ścian jamy brzusznej. Inne rodzaje przepuklin to przepuklina przeponowa (przemieszczanie się narządów jamy brzusznej do klatki piersiowej poprzez otwór w rozerwanej przeponie), przepuklina rozworu przełykowego (wpuklanie się żołądka do klatki piersiowej przez rozwór przełykowy przepony). Kolejną grupę stanowią przepukliny cewy nerwowej (w okresie embrionalnym u człowieka powstaje z niej mózgowie i rdzeń kręgowy), powstają one w okresie prenatalnym człowieka i zwykle wiążą się z poważnymi wadami wrodzonymi.
Czy wiesz że: palenie papierosów zwiększa ryzyko zachorowania na przepuklinę?
Wśród przepuklin brzusznych wyróżniamy:
- pachwinową,
- udową,
- pępkową,
- kresy białej, która pojawia się wzdłuż linii łączącej mostek ze spojeniem łonowym,
- pooperacyjną, która wykształca się w bliznach pooperacyjnych.
Każda przepuklina posiada: wrota (miejsce o obniżonej odporności, przez które wydostaje się zawartość przepukliny), kanał (droga, którą przepuklina wydostaje się do tkanki podskórnej), worek przepuklinowy (w przypadku przepuklin brzusznych jest tworzony przez otrzewną) oraz samą zawartość przepukliny. Zawartość przepukliny może być bardzo różna w zależności od jej umiejscowienia. W przypadku przepuklin brzusznych najczęściej jest to otrzewna (wewnętrzna błona pokrywająca ściany jamy brzusznej) oraz jelito cienkie.
zdj. 1 Źródło: red. O. James Garden, Chirurgia. Podręcznik dla studentów, Elsevier 2013
Spośród przepuklin brzusznych najczęstsza jest przepuklina pachwinowa (70%), następnie udowa (12%) oraz pępkowa (11%)
Inny podział przepuklin bierze pod uwagę etiologię schorzenia, wyróżniamy:
- przepukliny wrodzone – widoczne zaraz po urodzeniu lub w pierwszych latach życia. Mają związek z zaburzeniami rozwoju prenatalnego człowieka;
- przepukliny nabyte – powstają w wyniku częstych zwyżek ciśnienia śródbrzusznego. Najczęściej dotyczą mężczyzn, osób otyłych, ciężko pracujących fizycznie. Dodatkowymi czynnikami ryzyka są uporczywe zaparcia, przewlekły kaszel, konieczność silnego parcia przy oddawaniu moczu;
- przepukliny pourazowe – powstają w trakcie nadmiernego, nagłego wysiłku fizycznego
Statystycznie istotny odsetek przepuklin stanowią przepukliny pooperacyjne, inaczej jatrogenne. Najczęściej umiejscawiają się w okolicy kresy białej (po cięciu pośrodkowym) lub w pępku (po operacjach laparoskopowych). Na ich powstanie ma wpływ sposób zbliżenia brzegów rany przez chirurga, zaburzenia gojenia rany (na przykład zakażenie, zbyt wczesny wysiłek fizyczny po zabiegach na jamie brzusznej) oraz wrodzone zaburzenia syntezy kolagenu. Przepukliny pozabiegowe częściej występują w przypadkach operacji w trybie nagłym.
Objawy przepukliny
Przepuklina brzuszna najczęściej objawia się jako niebolesny, sprężysty guzek w powłokach jamy brzusznej lub okolicy pachwin. Guzek ten powiększa się i twardnieje podczas parcia, dźwigania, a także śmiechu czy kaszlu. Część przepuklin przebiega zupełnie bezobjawowo i jest rozpoznawana przypadkowo podczas badania jamy brzusznej przez lekarza.
Przepuklina może objawiać się pobolewaniem, dyskomfortem okolicy nadbrzusza, pępka, pachwiny lub blizny pooperacyjnej. Objawy nasilają się w trakcie kaszlu, śmiechu, podnoszenia ciężkich przedmiotów, a ustępują po przyjęciu pozycji leżącej.
UWAGA!
W razie pojawienia się silnych bólów brzucha, zaczerwienienia okolicy podejrzewanej przepukliny z towarzyszącymi nudnościami, wymiotami, gorączką konieczny jest pilny kontakt z lekarzem. Wymienione objawy mogą wskazywać na zadzierzgnięcie przepukliny – jest to stan, w którym ucisk na jelita w worku oraz we wrotach przepukliny powoduje zaburzenia w odpływie krwi żylnej z jelit. W następnym etapie dochodzi do rozwinięcia się zmian martwiczo-obrzękowych, co może spowodować perforację jelita i w konsekwencji zapalenie otrzewnej.
Leczenie przepukliny
Leczenie zachowawcze polega na noszeniu specjalnych pasów przepuklinowych. Ta metoda nie powoduje cofnięcia się przepukliny i obecnie jest stosowana wyłącznie w wyjątkowych przypadkach: w razie braku zgody chorego na operację oraz u pacjentów, u których zabieg jest przeciwwskazany (poważne choroby ogólnoustrojowe – niewydolność krążenia, pacjenci w trakcie leczenia onkologicznego, podeszły wiek).
Zasadniczo jedynym sposobem na skuteczne pozbycie się przepukliny jest poddanie się zabiegowi chirurgicznemu.
Na całym świecie co roku wykonuje się kilka milionów operacji przepuklin. Zabieg polega na odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego do jamy otrzewnej poprzez jego zagłobienie lub jego otwarcie a następnie odcięcie nadmiaru tkanki i zaopatrzenie wrót przepukliny.
Ze względu na technikę zabiegu operacje przepukliny dzielimy na klasyczne, beznapięciowe i laparoskopowe. Typ zabiegu i sposób jego wykonania zależy od miejsca wrót przepukliny, wieku pacjenta, czy przepuklina wcześniej już była operowana. Na wybór metody operacji ma wpływ również doświadczenie chirurga i możliwości oraz wyposażenie ośrodka, w którym będziemy poddani leczeniu zabiegowemu.
Zabieg najczęściej wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym – w przypadku mniejszych przepuklin chirurg podaje znieczulenie bezpośrednio w operowaną okolicę, w pozostałych przypadkach stosuje się znieczulenie podpajęczynówkowe – tzw. “w kręgosłup”. Możliwe jest również wykonanie operacji w znieczuleniu ogólnym.
Techniki klasyczne najczęściej stosuje się podczas operacji mniejszych przepuklin, u młodych pacjentów – zabieg polega na odprowadzeniu zawartości przepukliny do jamy otrzewnej oraz zeszyciu ubytku w powłokach jamy brzusznej.
Obecnie przeważająca większość chirurgów preferuje metody beznapięciowe – polegające na zaopatrzeniu wrót przepukliny za pomocą siatek z różnego rodzaju tworzyw sztucznych.
Złotym standardem leczenia przepuklin jest operacja metodą Lichtensteina – polegająca na zamknięciu ubytku w ścianie jamy brzusznej za pomocą specjalnej łaty przymocowywanej szwami lub specjalnymi klejami tkankowymi.
Zapamiętaj: Przepuklina brzuszna to stan chorobowy powodujący patologiczne przesunięcie się narządów w jamie brzusznej.
Dynamiczny rozwój technik laparoskopowych ( polega na wprowadzaniu specjalnych kamer i instrumentów, które umożliwiają wizualizację i operowanie narządów jamy brzusznej przez niewielkie nacięcia w skórze) w ostatnich kilkudziesięciu latach sprawił, że znalazły one zastosowanie również w operacjach przepuklin brzusznych. Do zalet dojścia laparoskopowego zaliczamy lepszy efekt kosmetyczny i mniejsze dolegliwości bólowe po samym zabiegu. Do wad należy konieczność zastosowania znieczulenia ogólnego oraz większa trudność techniczna samej operacji.
Problem przepuklin może dotykać znacznego odsetka populacji. Przy podejrzeniu przepukliny należy skonsultować się z lekarzem. Nieleczone przepukliny mają tendencję do narastania; im szybciej wdrożone zostanie leczenie operacyjne, tym większa szansa na całkowite pozbycie się dolegliwości.