Przewód pokarmowy to bardzo ważny układ, jednak bywa atakowany przez różne choroby. Jest też miejscem, w którym często wykrywa się różnego rodzaju nowotwory. Najczęściej są one umiejscowione w jelicie grubym, jednak mogą dotyczyć każdego odcinka – od jamy ustnej po odbyt. Czasami rak może być poprzedzony tak zwanym stanem przednowotworowym, którego wykrycie i leczenie może uchronić nas przed rozwinięciem się ostatecznej, groźniej formy nowotworu złośliwego. Jedną z takich sytuacji jest powstanie tak zwanego przełyku Barretta, który może stanowić podłoże do rozwinięcia się gruczołowego raka tego odcinka przewodu pokarmowego.
Co to jest przełyk Barretta?
Przełyk Barretta jest to rodzaj metaplazji jelitowej. Oznacza to, że komórki nabłonkowe wyściełające prawidłowo przełyk ulegają pewnej przemianie. Prawidłowo w przełyku występuje nabłonek wielowarstwowy płaski, natomiast w tej chorobie zmienia się on w jednowarstwowy walcowaty zawierający komórki kubkowe. Jest to stan przednowotworowy, zatem jeżeli utrzymuje się on długo, po czasie zmienia się on w nowotwór złośliwy. W tym konkretnym przypadku skutkuje to powstaniem raka gruczołowego przełyku.
Objawy przełyku Barretta
Objawy, które wiązane są w przełykiem Barretta to typowo symptomy związane z chorobą refluksową. Pacjent zatem odczuwa nieprzyjemne pieczenie w klatce, cofanie się pokarmu, zgagę czy odbijania. Może pojawiać się także chrypka i kaszel. Gdy choroba pozostaje długo nieleczona i rozwija się coraz bardziej, mogą dołączyć do tego problemy z przełykaniem pokarmów czy nawet wymioty. Ciężko oddzielić te objawy i wyraźnie zauważyć kiedy refluks wywołuje już powstanie owej metaplazji oraz kiedy ona zmienia się już w raka. Dlatego wszystkie te symptomy dla różnych etapów tych dolegliwości są bardzo podobne. Przełyk Barretta rozpoznajemy poprzez pobranie fragmentu ściany przełyku w trakcie badania gastroskopowego. Próbka ta następnie badana jest pod mikroskopem przez patomorfologa, który stawia ostateczną diagnozę i może potwierdzić wystąpienie prawidłowego nabłonka, metaplazji lub raka.
Przyczyny przełyku Barretta
Podstawową przyczyną powstania w przełyku tego typu zmian o charakterze metaplazji jest występowanie refluksu żołądkowo-przełykowego. Kwaśna treść żołądka podrażnia przełyk, powstaje stan zapalny, a następnie pojawiają się różnego rodzaju zmiany w obrębie tkanki tego narządu. Komórki nabłonka przechodzą przemianę. Zatem u podłoża tych zmian stoją takie same przyczyny jak te wywołujące refluks. Zaliczamy do nich: zaburzenia pracy zwieracza przełyku, otyłość, zaburzenia motoryki przełyku, starszy wiek, problemy z opróżnianiem żołądkowym oraz współwystępowanie przepukliny roztworu przełykowego. Prawidłowo przełyk przechodzi w żołądek przebijając się niejako przez przeponę, w przypadku wystąpienia tej przepukliny część żołądka nieprawidłowo znajduje się w obrębie klatki piersiowej, zamiast całkowicie być umiejscowiona w jamie brzusznej. Przełyk Barretta występuje także częściej u płci męskiej.
Zapamiętaj: W przypadku pojawienia się zmian o typie przełyku Barretta należy szczególnie zwracać uwagę na dietę i stosować się do tych samych zasad, które zalecane są w refluksie.
Leczenie przełyku Barretta
Po wykryciu zmiany, jaką jest przełyk Barretta, najważniejsze jest dobre leczenie jego przyczyny – choroby refluksowej. Istotna jest także regularna kontrola endoskopowa przewodu pokarmowego, która pozwala wcześnie wykryć ewentualną przemianę zmiany przednowotworowej w raka. Pierwszym sposobem leczenia refluksu jest farmakoterapia – leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (np. pantoprazol). Kolejne to blokery receptora H2 (np. ranitydyna), związki zobojętniające kwas solny zawierające magnez i glin lub preparaty prokinetyczne, czyli poprawiające perystaltykę przewodu pokarmowego. Działają one tak, by treść żołądkowa była prawidłowo transportowana do dwunastnicy, a nie cofała się do przełyku (jedną z tego typu substancji jest itopryd). Jeżeli to leczenie jest nieskuteczne, można wykorzystać chirurgię np. poprzez wykonanie zabiegu fundoplikacji, która ma wzmocnić barierę pomiędzy żołądkiem, a przełykiem. Gdy ta metoda również pozostaje nieskuteczna, można endoskopowo usunąć nieprawidłową tkankę ,wypalając ją z użyciem prądu elektrycznego.
Dieta przy przełyku Barretta
W przypadku pojawienia się zmian o typie przełyku Barretta należy szczególnie zwracać uwagę na dietę i stosować się do tych samych zasad, które zalecane są w refluksie. Pacjent powinien spożywać posiłki dość często, ale muszą być one małe. Wskazane jest unikanie kawy, mocnej herbaty, alkoholu i ostrych potraw. Produkty, które trzeba wyeliminować to także pomidory, cebula, tłuste dania, cytrusy, mięta, czekolada i gazowane napoje. Mimo, iż powszechnie błonnik uważany jest za zdrowy, w przypadku refluksu powoduje on dłuższe zaleganie pokarmu i sprzyja cofaniu się treści do przełyku, dlatego chorzy w tym przypadku powinni go unikać. Posiłki powinny być lekkostrawne i jedzone powoli. Ostatni posiłek powinien być spożywany najpóźniej na 2-3 godziny przed snem, a kładąc się pacjent może ułożyć się z lekko uniesioną głową.
Czy wiesz że: przełyk Barretta rozwija się u mniej więcej 10-20% osób cierpiących na chorobę refluksową?
Przełyk Barretta i refluks to nieodzownie występujące razem dolegliwości. Dlatego by ustrzec się przed rozwojem metaplazji i raka, najważniejsze by skutecznie leczyć i zapobiegać ich przyczynie. W profilaktyce refluksu ważny jest też ruch, który sprzyja utracie masy ciała. Często zdarza się jednak, że intensywny wysiłek nasila dolegliwości, zatem aktywność powinna być umiarkowana, dostosowana do możliwości i nie wykonywana bezpośrednio po posiłku. Jeżeli doskwierają nam problemy ze zgagą, zawsze warto zwrócić się z tym problemem do lekarza, bowiem w obecnych czasach leczenie farmakologiczne jest wysoce skuteczne i czasem jedna mała tabletka może ustrzec nas przed przykrymi objawami, a w późniejszym czasie przed poważnymi powikłaniami.