Uchyłki są to wpuklenia ścian przewodu pokarmowego, tworzące swego rodzaju kieszonki. Występują w różnych miejscach – zarówno w przełyku jak i jelicie. Mogą mieć charakter wrodzony lub powstawać w ciele w trakcie życia i często nawet nie dają żadnych dolegliwości. Jednym z rodzajów uchyłków jest tzw. uchyłek Meckela w jelicie krętym (będącym ostatnim odcinkiem jelita cienkiego).
Co to jest uchyłek Meckela?
Uchyłek Meckela jest to najczęstsza wada wrodzona związana z jelitem cienkim opisana po raz pierwszy już w XVI wieku. Występuje ona według niektórych danych u nawet 4% ludzi. Czasem może towarzyszyć innym wadom wrodzonym umiejscowionym w różnych częściach ciała – serca, mózgu, przełyku, dwunastnicy czy odbytu. 90% tych uchyłków znajduje się ok 100 cm od kątnicy, czyli już jelita grubego. Może osiągać rozmiary od 1 do 12 cm i pozostawać przez lata bezobjawowy, czasem jednak (u ok. 4-5% osób) z jego powodu występują dolegliwości. Połowa przypadków objawowych uchyłków występuje do 2 r.ż. i częściej występuje u chłopców. Uchyłek sprzyja też wystąpieniu nowotworów w jego obrębie. W porównaniu do prawidłowej ściany jelita, w uchyłku szanse na nowotwór rosną nawet 70 razy.
Uchyłek Meckela – objawy
Najczęstszy objaw uchyłku Meckela to krwawienie z przewodu pokarmowego, w związku z którym można zaobserwować świeżą krew w stolcu, lub zmienia on swoją barwę na czarną. Przy dłuższym krwawieniu o mniejszym nasileniu może dojść do wystąpienia anemii. Innym z objawów jest niedrożność. Powoduje ona zatrzymanie gazów i stolca, wymioty, wzdęcie i dużą bolesność brzucha. Ból pojawia się zwykle falowo. Kolejną opcją ujawnienia uchyłka Meckela jest jego zapalenie – tu również występuje ból, zwykle w okolicy pępka, a także objawy ogólne takie jak na przykład gorączka
Uchyłek Meckela – przyczyny
W życiu płodowym dziecko zbudowane jest troszkę inaczej, tak by przystosowane było do innych warunków, stopniowe przemiany przygotowują ciało płodu do ostatecznego wyglądu, anatomii i budowy wewnętrznej, by mogło pełnić swoje funkcje po porodzie. Jedną z takich przemian jest zamknięcie przewodu żółtkowo-jelitowego, specjalnej struktury występującej tylko u płodu, która powinna zniknąć do 9 tygodnia ciąży. Uchyłek Meckela jest jedną z wad spowodowaną nieprawidłowym przetrwaniem tego przewodu. W jego świetle mogą też znajdować się nieprawidłowe tkanki np. pochodzenia żołądkowego, które często też bywają przyczyną pojawienia się objawów.
Uchyłek Meckela – leczenie (operacja)
Leczeniem z wyboru jest operacja. Jeśli uchyłkowi towarzyszy tak zwane wgłobienie, czyli niejako wsunięcie się w siebie ścian jelita, operacja musi być natychmiastowa, bez prób usunięcia wgłobienia. Dodatkowo konieczne mogą być leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a czasem nawet przetaczanie preparatów krwi, jeśli nastąpiła jej duża utrata w związku w krwawieniem. W trakcie operacji usuwa się nieprawidłową strukturę jeżeli widoczny jest w niej stan zapalny.
Czy wiesz że: w wyniku niezamknięcia się przewodu żółtkowo-jelitowego mogą powstać też inne wady np. przetoka pępkowo-jelitowa czy torbiel pępka, a także kilka innych wariantów. Wszystko zależy od zaawansowania wady i momentu w którym zakończyło się zamykanie?
Operacja może być wykonana zarówno metodą otwartą jak i laparoskopową (czyli z użyciem kamery, bez wykonywania dużego nacięcia), zależnie od umiejętności chirurga, możliwości ośrodka oraz anatomii pacjenta. Preferowaną metodą jeśli chodzi o rozległość zabiegu jest laparoskopia. Jednak czasami konieczna jest operacja metodą na otwarto np. ze względu na warunki budowy danego pacjenta. Czasem w trakcie operacji laparoskopowej dochodzi do konieczności zmiany metody, jeżeli okazuje się, że nie możliwe jest dojście laparoskopem (na przykład ze względu na tak zwane zrosty w jamie brzusznej) lub wystąpienia komplikacji niemożliwych inaczej do opanowania. Zmiana zabiegu na otwarty, nie świadczy o braku umiejętności, a raczej o rozwadze operatora, który zna możliwości swoje oraz swojego sprzętu i dostosowuje się do zmiennej sytuacji.
Zapamiętaj: Uchyłek Meckela jest to najczęstsza wada wrodzona związana z jelitem cienkim opisana po raz pierwszy już w XVI wieku.
Kontrowersje budzi jednak przypadkowe znalezienie uchyłka, w trakcie innych zabiegów. Ze względu jednak na duże szanse na to iż w przyszłości dojdzie do jego zapalenia bądź rozwoju nowotworu zwykle chirurdzy skłaniają się do usunięcia go, jeśli nie ma do tego przeciwwskazań (np. ciężki stan ogólny). W takim wypadku można odstąpić od usunięcia niezmienionego zapalniae uchyłka, bądź odroczyć zabieg, do momentu, aż stan chorego poprawi się i możliwe będzie wykonanie planowego zabiegu.
Skumulowane ryzyko powikłań ze strony uchyłka Meckela przez 80 lat życia wynosi średnio 6,4%. Oznacza to, że tyle procent osób z uchyłkiem w trakcie życia, będzie miało jakiekolwiek komplikacje – zapalenie, krwawienie, konieczność operacji itp. związane z obecnością tej nieprawidłowej struktury. Uchyłek objawia się podobnie do wielu innych chorób w obrębie jamy brzusznej, dlatego istotne jest wzięcie go pod uwagę w trakcie diagnostyki i poszukiwania przyczyn dolegliwości brzusznych zwłaszcza u dzieci.