Zaćma – objawy, przyczyny, leczenie. Jakie rodzaje zaćmy wyróżniamy? Czy warto poddać się operacji zaćmy?

Zaćma (inaczej katarakta) to choroba oczu będąca jedną z najczęstszych przyczyn utraty wzroku u dzieci. Jednak zwykle dotyka ona osób w wieku średnim oraz seniorów. Na czym dokładnie polega zaćma i w jaki sposób jest możliwe jej usunięcie? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w poniższym artykule.

Co to jest zaćma?

Zaćma to schorzenie dotykające soczewki – przezroczystej struktury otoczonej torebką znajdującej się w centralnej części oka, która umożliwia prawidłowe widzenie. Polega  ono na częściowym lub całkowitym zmętnieniu soczewki, co powoduje ograniczenie pola widzenia lub całkowitą utratę wzroku (w zależności od rozległości zmiany). Zaćma może być spowodowana przez różne czynniki – od genetycznych, czyli wrodzonych, do wynikających z różnych chorób. Najczęściej zaćma pojawia się u osób w wieku 50-60 lat i jest spowodowana zmianami związanymi ze starzeniem się organizmu.

Ryc. Budowa oka. Soczewka to struktura, która umożliwia prawidłowe i ostre widzenie.

Źródło: https://www.dearcats.de/polish/content/Gesundheit/entropiumektropium.htm

Objawy zaćmy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Podstawowym objawem zaćmy jest stopniowe obniżanie ostrości wzroku, aż do jego całkowitej utraty. Zmiany te następują stopniowo, są rozłożone w czasie. U chorych zachowane jest tak zwane poczucie światła – są w stanie rozróżnić, czy znajdują się w ciemnym, czy jasnym pomieszczeniu nawet gdy zmętnienie dotyczy całej soczewki,a nie jej części. Częściowe zmętnienie powoduje zamazanie części widzianego obrazu i ograniczenie pola widzenia.

U dzieci z zaćmą wrodzoną (urodzonych z tą wadą) obserwuje się białe źrenice oczu objętych chorobą, a także odruch palcowo-oczny, kiedy dziecko unosi piąstki do oczu i uciska gałki oczne.

Przyczyny zaćmy

Zaćma może mieć wiele przyczyn, zależnych od wielu czynników. Może wystąpić w wyniku:

  • procesów związanych ze starzeniem się organizmu – jej bezpośrednia przyczyna nie jest do końca poznana – być może związana jest z występującymi u osób starszych zaburzeniami metabolizmu (czyli przemian związków i substancji w organizmie);
  • urazów oka;
  • infekcji lub chorób zapalnych oka;
  • przewlekłego niedokrwienia oka – np. w chorobach naczyń;
  • stosowania niektórych leków – zaćma może być efektem ubocznym stosowania sterydów (najczęściej!), chlorpromazyny, amiodaronu, leków parasympatykomimetycznych (miotyków – leków stosowanych w leczeniu jaskry);
  • w przebiegu innych chorób – najczęściej związanych z zaburzeniami metabolizmu;
  • dziedziczenia – w przypadku chorób wrodzonych jak zespół Downa, zespół Wernera, zespół Rothmunda.

Rodzaje zaćmy

Rodzaje zaćmy dzielimy na:

  • zaćmę wrodzoną (występującą od urodzenia);
  • zaćmę starczą;
  • zaćmę wtórną – pojawiającą się w przebiegu różnych chorób, lub spowodowaną braniem leków;

Zaćma wrodzona

Zaćma wrodzona występuje u dzieci obciążonych chorobami genetycznymi, jak wymienione wyżej zespół Downa, Wernera i Rotmunda, ale może też być spowodowana uszkodzeniem płodu przez promieniowanie jonizujące, zaburzeniami metabolizmu u dziecka, infekcjami wewnątrzmacicznymi – różyczka, zakażeniem wirusem HSV, świnką, ospą, toksoplazmozą. Także niektóre leki mogą spowodować wystąpienie u dziecka zaćmy wrodzonej.

Zaćma starcza

Zaćma starcza jest najczęściej występującym rodzajem zaćmy. Może dotyczyć jednego lub obojga oczu. Ujawnia się zwykle około 50-60 roku życia. Rozwija się stopniowo – chory początkowo obserwuje spadek ostrości widzenia i zacienienie w części oka, objawy te pogłębiają się z czasem, aż w końcu dochodzi do całkowitego zacienienia obrazu.

Zaćma wtórna

Zaćma wtórna występuje w przebiegu innych chorób, niekoniecznie związanych z okiem. Do chorób tych należą – cukrzyca, dystrofia miotoniczna, atopowe zapalenie skóry. Może też wystąpić w przebiegu chorób oczu – np. jaskry zamkniętego kąta.

Czy wiesz że: operacja usunięcia zaćmy jest najczęściej wykonywaną operacją w Polsce (wady tej nie można korygować okularami)? 

W przypadku zaćmy występującej w przebiegu cukrzycy, zajętą przez chorobę soczewkę trzeba koniecznie usunąć, ponieważ uniemożliwia ona badanie dna oka – konieczne u chorych na cukrzycę badanie, które umożliwia ocenę naczyń i monitorowanie przebiegu choroby. Zaćmą wtórną określa się również jej występowanie spowodowane braniem niektórych leków (wymienionych we wcześniejszej części artykułu).

Leczenie zaćmy

Niestety, zaćmy nie można skorygować okularami korekcyjnymi. Możliwe jest stosowanie kropel, które spowalniają rozwój choroby, nie jest to jednak skuteczna metoda leczenia. Korekcja zaćmy wymaga operacyjnego usunięcia zmętniałej soczewki i wszczepienia nowej. Operację tę wykonuje się zwykle, gdy występuje znaczna utrata wzroku, lub występują medyczne wskazania do jej wykonania, np. gdy niekorzystnie wpływa ona na stan oka lub gdy uniemożliwia ona diagnostykę i leczenie chorób siatkówki lub nerwu wzrokowego (przez brak możliwości wykonywania badania dna oka).

Operacja zaćmy

Operacja zaćmy obecnie wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym (pacjent jest przytomny, znieczulone jest tylko oko). Zabieg polega na usunięciu starej soczewki za pomocą ultradźwięków (tzw. fakoemulsyfikacji), a następnie wszczepieniu sztucznej soczewki (soczewka znajduje się w torebce, sztuczna soczewka jest więc umieszczana dokładnie w miejscu naturalnej). Operacja nie wymaga zakładania szwów, a pacjent może iść do domu zwykle jeszcze tego samego dnia.

Zabieg w Polsce jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, co jednak wiąże się z czekaniem na swoją kolej. Kolejki oczekiwania na zabieg są różne i zależą od umiejscowienia i obłożenia placówki leczniczej. Zwykle okres oczekiwania wynosi kilka miesięcy, ale może wynieść nawet do kilku lat. Zależy to w dużej mierze także od pilności wykonania zabiegu u danego pacjenta (od zaawansowania i tempa postępowania choroby).

Zapamiętaj: Zaćma, inaczej katarakta, to dosyć powszechna choroba polegająca na zmętnieniu soczewki oka.

Ceny zabiegu na własną rękę wahają się od około 1 tysięcy do około 7 tysięcy złotych za jedno oko. Cena różni się w zależności od właściwości wszczepianej soczewki (droższe soczewki mogą np. korygować wady wzroku jak astygmatyzm czy krótkowzroczność).

Oferowane soczewki rozpoczynają się od najprostszych, jednoogniskowych soczewek, poprzez droższe soczewki asferyczne korygujące astygmatyzm, soczewki dwuogniskowe, umożliwiające widzenie bliży i dali (bez okularów). Do najdroższych soczewek zaliczają się te, które są w stanie korygować kilka wad jednocześnie – soczewki wieloogniskowe toryczne, które korygują astygmatyzm oraz umożliwiają widzenie bliży i dali (bez okularów). Wszystkie soczewki posiadają filtr UV  oraz filtr światła niebieskiego, które chronią siatkówkę przed szkodliwym wpływem promieniowania.

Podsumowując, zaćma jest bardzo częstą przyczyną zaburzenia, najczęściej związana z wiekiem. Jej usunięcie, co prawda wiąże się z operacją, ale zabieg ten jest uważany za bezpieczny i wykonywany w trybie tak zwanej chirurgii jednego dnia – oznacza to, że pacjent spędza w szpitalu mniej niż 24 godziny. Leczenie zaćmy jest jednak konieczne, ponieważ nieleczona prowadzi do całkowitej utraty wzroku, co jak wiadomo znacznie obniża jakość życia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *