Borówka wysoka, zwyczajowo nazywana amerykańską, jak sama nazwa wskazuje, początkowo występowała wyłącznie na terenie Ameryki Północnej. Pomimo, iż jagody jej wyglądem przypominają borówkę brusznicę i czernicę, ze względu na cechy morfologiczne oraz walory lecznicze, nie należy mylić tych odmian.
Borówka amerykańska
Z czasem uprawa owoców borówki amerykańskiej rozpowszechniła się na cały świat, obecnie możemy ją spotkać w większości państw Europy, a nawet w Chinach. Borówka wysoka jest coraz chętniej uprawianą rośliną także w Polsce. Popularność wśród sadowników zyskała dzięki temu, że jest rośliną długowieczną. Oznacza to, że jej plantacje mogą być eksploatowane nawet przez kilkanaście lat. Ponadto borówka wysoka, w porównaniu do większości krzewów owocowych, jest bardziej odporna na choroby i szkodniki [1]. Umożliwia to prowadzenie łatwiejszej w utrzymaniu hodowli ekologicznej. Nie sposób się więc dziwić, że krajowy import borówki amerykańskiej od paru lat wykazuje tendencję wzrostową [2]. Roślina sławę swą zyskała także wśród działkowców i ogrodników – głównie dzięki swoim cenionym walorom odżywczym i smakowym. Ponadto krzew borówki dość szybko adaptuje się do warunków środowiskowych. Stanowi to kolejny powód, dzięki któremu coraz częściej jest widywany w przydomowych ogródkach i na lokalnych działkach.
Borówka amerykańska – właściwości
Owoce borówki są bogatym źródłem związków bioaktywnych, które wykazują dobroczynne działanie na organizm. Najważniejszymi składnikami, odpowiedzialnymi w dużej mierze za właściwości antyoksydacyjne jagód borówki, są związki fenolowe. Substancje te nadają owocom charakterystyczną, jaskrawą lub ciemno-fioletową barwę. Całkowita ich zawartość w owocach wynosi nawet do 30% suchej masy. Największą część związków fenolowych stanowią antocyjany (ok ¾). W następnej kolejności znajdują się pochodne kwasu hydroksycynamonowego (1/10) [3].
Warto podkreślić, iż borówka wysoka, w porównaniu do innych owoców, charakteryzuje się wyjątkowo różnorodnym składem antocyjanowym. Zawiera ponad 25 rodzajów, co wyróżnia roślinę spośród innych (tab. 1) [4]. Co ciekawe, niektóre badania laboratoryjne potwierdzają, że związki antocyjanowe, zawarte między innymi w jagodach borówek, wykazują silniejsze właściwości przeciwutleniające niż witaminy E, C oraz karotenoidy. Okazuje się, iż prócz antocyjanin, borówka wysoka jest cennym bogactwem także innych silnych przeciwutleniaczy, tj. likopen czy resweratrol [5]. Liczne doniesienia naukowe potwierdzają, że dzięki działaniu antyoksydacyjnemu, dieta bogata w te związki może mieć duże znaczenie w profilaktyce wielu chorób cywilizacyjnych [6].
| Zestawienie zawartości antocyjanin w poszczególnych owocach | |
| borówki | 25 |
| malina | 5 |
| czarna porzeczka | 4 |
| aronia | 4 |
| truskawka | 3 |
Tabela 1. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: I. ŚCIBISZ;, TERMICZNA DEGRADACJA ANTOCYJANÓW OWOCÓW BORÓWKI WYSOKIEJ, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, , 5 (72), 2010, s. 56 – 66
Wykazano, iż antocyjaniny wyekstrahowane z jagód borówki wykazują dobroczynny wpływ na mikroflorę (zespół mikroorganizmów tworzący w przewodzie pokarmowym złożony ekosystem), zapobiegając tym samym jej dysbiozie (zaburzeniu równowagi pomiędzy bakteriami prozdrowotnymi a chorobotwórczymi). Dzięki takiej funkcji wspomagają utrzymanie homeostazy całego organizmu. [7,8].
Niektóre badania potwierdzają, że owoce borówki wykazują działanie ochronne na hepatocyty (komórki wątroby). Dzięki temu, że barwniki antocyjanowe charakteryzują się właściwościami przeciwzapalnymi (tj. hamowanie cyklooksygenazy 2 (COX-2) i lipooksygenazy), odgrywają istotną rolę w prewencji zmian chorobotwórczych wątroby, w szczególności jej marskości [9]. Podobne wyniki uzyskano w badaniu przeprowadzonym przez japońskich naukowców. Wyciąg z owoców borówki amerykańskiej hamował replikację wirusa zapalenia wątroby typu C, chroniąc narząd przed zmianami chorobowymi.[10]. Warto jednak podkreślić, że należy ostrożnie podchodzić do wyników badań, gdyż większość z nich była przeprowadzana na zwierzętach. Niestety nie dysponujemy wystarczającą liczbą długoterminowych analiz z udziałem ludzi.
Czy wiesz że: borówka amerykańska wpływa pozytywnie na wzrok oraz układ krwionośny?
Nie sposób nie wspomnieć o pozytywnym wpływie borówki na układ sercowo-naczyniowy. Według badania opublikowanego na łamach „American Journal of Clinical Nutrition”, borówka amerykańska może zapobiegać nadciśnieniu tętniczemu. Eksperci zaobserwowali, że osoby spożywające przynajmniej raz w tygodniu porcję borówek amerykańskich o około 10% rzadziej chorują na nadciśnienie. Ponadto wyniki wieloletnich badań wykazują, że u osób spożywających antocyjaniny, m.in. z borówki wysokiej, wykazano o 8% niższe ciśnienie niż u respondentów, których dieta była uboga w te związki [11, 12].
Borówka amerykańska – indeks glikemiczny i kalorie
Borówka amerykańska została zakwalifikowana do niskokalorycznych owoców. W 100g jagód znajduje się 57 kcal. Ponadto jagody charakteryzują się stosunkowo wysoką zawartością błonnika w porównaniu do innych owoców (ok. 2,4g/100g) [13]. Dzięki temu wykazują silniejszy wpływ na usprawnienie perystaltyki jelit oraz wydalanie nadmiernej ilości soli żółciowych, a także cholesterolu.
Zapamiętaj: Borówka amerykańska to niskokaloryczny owoc o wielu cennych właściwościach prozdrowotnych, powinny ją spożywać zwłaszcza osoby, którym zależy na sokolim wzroku.
Według klasyfikacji, borówki amerykańskie przyporządkowane zostały do owoców o średnim indeksie glikemicznym (IG = 47–59). Oznacza to, iż wolniej podnoszą poziom glukozy we krwi w stosunku do owoców o IG wysokim (np. winogrona, banany, ananasy). Dzięki temu borówki amerykańskie mogą być spożywane przez diabetyków w większej ilości. Jednakże należy zaznaczyć, że osoby chore na cukrzycę powinny mimo wszystko uważać na ilość borówki wysokiej w diecie. Ze względu na zawartość fruktozy, jak każdy inny owoc, jej nadmierna dawka może doprowadzić do rozchwiania poziomu glukozy we krwi.
Co ciekawe, w badaniu opublikowanym w British Medical Journal okazało się, iż spożywanie trzech porcji jagód na tydzień istotnie zmniejszało ryzyko rozwoju cukrzycy typu II. Warto jednak zwrócić uwagę na formę, w jakiej spożywamy borówkę. Najlepiej jest wybierać owoce świeże. Zdecydowanie więcej korzyści osiągniemy z całych jagód, niż z przetworów czy soków z nich wytworzonych. W wyniku przetworzenia owoców, indeks glikemiczny wzrasta. Z tego powodu po zjedzeniu dżemów, marmolad, bądź wypiciu soku z borówek wysokich, poziom glukozy we krwi będzie znacznie wyższy, niż po zjedzeniu jagód w całości. Okazuje się, iż samo zastąpienie soku z borówek amerykańskich całymi jagodami zmniejsza ryzyko zapadalności na cukrzycę typu II aż o ponad 1/3 [14].