Co to jest zazdrość i jak ją pokonać?

Zazdrość to uczucie znane każdemu. Wiele się o nim mówi, zwłaszcza w kontekście związków. Na ogół zazdrość oceniana jest negatywnie, choć może mieć także pozytywne aspekty. Czym jest zazdrość i jak ją skutecznie pokonać?

Co to jest zazdrość?

Zazdrość zdefiniować można kilka na sposobów. Najogólniej mówiąc, jest to uczucie przykrości bądź frustracji spowodowane brakiem czegoś ważnego (np. sukcesu w pracy, pieniędzy, zdrowia), co posiada inna osoba. Zazdrość może przyjmować także formę niepokoju w związku z bliską osobą, która mogłaby zdradzić, odejść bądź poświęcić więcej czasu komuś innemu. Zazdrosnym można być nie tylko o partnera, ale także o rodzica, rodzeństwo, czy przyjaciela. Jest to uczucie, które pojawia się niezależnie od naszej woli. W niektórych przypadkach może działać motywująco, sprawiając, że dana osoba stara się uzyskać to, na czym jej zależy.

Zazdrość w związku

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

Tematem, który szczególnie przykuwa uwagę, jest zazdrość w związku. Zazdrość sama w sobie jest uczuciem naturalnym i od czasu do czasu pojawia się w każdej relacji. W niewielkim natężeniu ma pozytywny wpływ na związek. Widząc zazdrość partnera, dana osoba czuje się dla niego ważna. Zazdrość i płynące z niej poczucie zagrożenia ma także działanie motywujące – partnerzy dbają o swoją więź, poświęcają sobie czas, chcą być dla siebie atrakcyjni. 

Czy wiesz że: mężczyźni i kobiety w podobnym stopniu doświadczają zazdrości? Statystyki pokazują jednak, że zazdrość mężczyzn jest bardziej niebezpieczna. Odnotowano, że w krajach zachodnich aż 50-70% przypadków, w których kobieta zginęła z rąk męża, chłopaka, czy byłego partnera było umotywowanych zazdrością.

W niektórych przypadkach zdarza się, że dana osoba słusznie odczuwa zazdrość. Doznawane emocje są reakcją na analizę różnych wydarzeń, które mogą wskazywać na to, że partner rzeczywiście dopuścił się zdrady, chce odejść, bądź w jakiś sposób oszukiwał drugą stronę. W tym przypadku zazdrość pozwala zweryfikować, czy dany związek ma sens. Dość często zdarza się jednak, że zazdrość u jednego z partnerów jest bardzo duża, a jednocześnie nieuzasadniona. Próba kontrolowania drugiej osoby w związku, ciągłe oskarżenia i wyzwiska sprawiają, że atakowany partner czuje się psychicznie zmęczony i chce związek zakończyć. Skrajnym przykładem jest tzw. zespół Otella, nazywany również paranoją alkoholową. Jest to rodzaj zaburzenia urojeniowego, w którym dominują przekonania o zdradzie małżeńskiej, oskarżenia o zdradę absurdalnej bądź mało prawdopodobnej treści, a także zachowania agresywne (np. wyzwiska, przemoc fizyczna) i sprawdzające (np. śledzenie, sprawdzanie osobistych rzeczy, czytanie wiadomości). 

Oznaki zazdrości 

Choć zazdrość jest uczuciem, które każdy w jakimś stopniu zna, warto mieć na uwadze jak bardzo może być wyniszczająca. Uwagę powinny przykuć zwłaszcza takie oznaki jak:

• chroniczna zazdrość, która nie traci na intensywności wraz z upływem czasu,
• silne uczucie frustracji i złości, co powoduje dyskomfort i utrudnia codzienne funkcjonowanie,
• zachowania agresywne względem osoby, o którą jest się zazdrosną, bądź autoagresja (np. samookaleczenia),
• obsesyjne myślenie o osobie, o którą jest się zazdrosną, nadmierne zabieganie o jej czas i uwagę,
• niskie poczucie własnej wartości, 
• poczucie smutku i bezsilności.

W przypadku zazdrości pojawiającej się w związku, należy zwrócić uwagę na:

• nieuzasadnione i nieadekwatne sceny zazdrości,
• nadinterpretacje, szukanie dowodów na zdradę,
• brak zaufania pomiędzy partnerami, 
• problemy z komunikacją w związku,
• próby kontrolowania partnera, sprawdzanie jego korespondencji, śledzenie, dzwonienie do jego bliskich i znajomych,
• agresja werbalna (np. wyzwiska) , psychiczna (np. krytyka, groźby)  i fizyczna (np. bicie),
• zmuszanie partnera, by przyznał się do zdrady, prowokacje, 
• trudność w komunikacji z zazdrosnym partnerem, który nie przyjmuje do wiadomości żadnych argumentów.

Zazdrosny partner może także kontaktować się z osobą, którą uważa za rywala, grozić mu i zachowywać się w stosunku do niego agresywnie.

Przyczyny zazdrości 

Przyczyny zazdrości mogą być różne, często jednak świadczą o tym, że dana osoba ma problem z akceptacją samej siebie. Wśród powodów wymienia się:

• niskie poczucie własnej wartości, 
• lęk przed odrzuceniem,
• trudne doświadczenia z dzieciństwa, m.in. krytyka ze strony rodziców, zaniedbanie emocjonalne, nadmierna kontrola rodzicielska,
• trudna sytuacja życiowa, np. ciężka choroba, problemy finansowe,
• porównania społeczne, np. z osobami z pracy,
• negatywna ocena własnego życia, 
• przekonanie, że relacje między ludźmi opierają się na rywalizacji.

Przyczyny zazdrości w związku:

• poczucie bezwartościowości, kompleksy,
• doświadczenie zdrady w poprzednim związku,
• model relacji obserwowany u rodziców, gdzie również pojawiała się zazdrość,
• wychowanie w dzieciństwie oparte na krytyce, przemocy psychicznej i fizycznej, zaniedbaniu emocjonalnym,
• wizja związku oparta na takich wartościach jak wyłączność, zależność, dominacja,
• zaburzenia osobowości,
• uszkodzenia układu nerwowego,
• uzależnienie od alkoholu bądź środków psychoaktywnych.

Jak pokonać zazdrość?

Z zazdrością można poradzić sobie na kilka sposobów. Jednym z nich jest zmiana sposobu myślenia, próba zrozumienia źródła zazdrości, praca nad poczuciem własnej wartości. Nie zawsze jest to możliwe w pojedynkę. Jeśli dana osoba często odczuwa zazdrość, czuje się nią przytłoczona, nie kontroluje swojej złości to warto wówczas udać się na psychoterapię. Pracując ze specjalistą zrozumieć można przyczyny doświadczanych uczuć, a także zbudować wysokie poczucie własnej wartości. Pomocne są w tej kwestii techniki terapii poznawczo-behawioralnej, które uczą jak radzić sobie z negatywnymi myślami oraz jak je weryfikować. Często konieczna jest konfrontacja z trudnymi sytuacjami z dzieciństwa czy wzorcami rodzinnymi. 

Zapamiętaj: Zazdrość zwykle wynika z niskiej samooceny.

W przypadku zazdrości pojawiającej się w związku dużo może rozwiązać szczera rozmowa z partnerem, podzielenie się swoimi uczuciami, a także empatyczne podejście do drugiej osoby. Dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza gdy spokojna rozmowa między partnerami nie wchodzi w grę, jest psychoterapia. W zależności od sytuacji, na terapię udać może się sam zazdrosny partner bądź partnerzy razem. Na ogół bardzo pomocna okazuje się zmiana stylu komunikacji. 

W przypadku zazdrości spowodowanej uszkodzeniami układu nerwowego bądź uzależnieniem od alkoholu lub substancji psychoaktywnych konieczna może być farmakoterapia. Często zdarza się, że zazdrość partnera jest niebezpieczna dla drugiej strony. Jedynym rozwiązaniem jest wówczas rozstanie. 

Czy zazdrość to choroba?

Zazdrość sama w sobie nie jest chorobą. Jest uczuciem, które doświadcza każdy człowiek. Problemem jest zbyt duża intensywność tej zazdrości oraz jej destrukcyjny wpływ na daną osobę lub związek. W przypadku nadmiernej zazdrości najważniejsze jest ustalenie jej przyczyn. Często zazdrość jest sygnałem, że danej osobie czegoś brakuje, że ma trudne doświadczenia bądź bardzo dużo kompleksów, które uniemożliwiają prowadzenie szczęśliwego i satysfakcjonującego życia. 

Choć zazdrość to uczucie bardzo nieprzyjemne, paradoksalnie może być źródłem cennej informacji o nas samych. Warto potraktować je właśnie w ten sposób. Psychoterapia jest najlepszym sposobem radzenia sobie z zazdrością, przyczyniając się do ogólnej poprawy jakości życia i funkcjonowania w relacjach.

Najważniejsze pytania i odpowiedzi