Co to są eozynofile? O czym świadczy zbyt niski i podwyższony poziom eozynofilów?

Eozynofile stanowią część bariery immunologicznej organizmu chroniącej go przed drobnoustrojami zewnętrznymi, a także pomagają w regulacji jej działania. W znacznej mierze przypadków nieprawidłowe wyniki liczby eozynofilów wykrywane są przypadkowo podczas rutynowego badania morfologii krwi i nie odpowiadają za niepokojące objawy. Czy zmiany liczby eozynofilów mogą być niebezpieczne? Jakie są ich normy?  Czym różni się eozynofilia od eozynopenii?

Eozynofile i ich rola w organizmie

Eozynofile stanowią podgrupę leukocytów (czyli tzw. białych krwinek). W warunkach prawidłowych stanowią ok 2 do 6% całej liczby leukocytów. Podobnie jak inne komórki krwi, wytwarzane są w szpiku kostnym. Należą one do grupy komórek cytotoksycznych, w przypadku ich aktywacji wydzielają substancje wzmagające stan zapalny oraz mają zdolność do pochłaniania innych szkodliwych komórek. W krążeniu znajdują się jedynie przez kilka godzin, a następnie wędrują do innych tkanek, zwłaszcza tych mających kontakt ze środowiskiem zewnętrznym.

Jakie są normy liczby eozynofilów?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

O eozynofili mówimy, gdy ich liczba w kilku wykonanych oznaczeniach przekracza 700/µl.

• eozynofilia lekka 700-1500/µl;
• eozynofilia nasilona powyżej 5000/µl.

Eozynofilia lekka lub umiarkowana nie niesie ze sobą większych konsekwencji i z tej racji nie wskazane jest mnożenie badań diagnostycznych. Eozynopenia to stan, w którym liczba eozynofilów nie przekracza 50/µl.

Objawy podwyższonej liczby eozynofilów (eozynofilii)

Jak już wspomniano podwyższona liczba eozynofilów nie niesie ze sobą zwykle większych konsekwencji, a ewentualne objawy mogą być spowodowane raczej ewentualną chorobą współwystępują z eozynofilią niż samą zwiększoną liczbą tych komórek.

Zapamiętaj: Eozynofilia jest to zwiększona liczba eozynofilów (czyli granulocytów kwasochłonnych) we krwi.

W rzadkich przypadkach, znacznie nasilona, długotrwała eozynofilia może spowodować objawy. Gdy jest ich za dużo lub są patologicznie aktywowane uwalnianiają one zawarte w nich substancje powodujące zapalenie. Najbardziej typowe dla eozynofilii jest naciekanie mięśnia sercowego. W konsekwencji powoduje to niewydolność serca, długookresowo może doprowadzić do nieodwracalnych zmian w mięśniu sercowym. Nacieczone bywają także płuca (objawy zapalenia) i przewód pokarmowy (biegunka, bóle brzucha) ewentualnie inne narządy.

Przyczyny eozynofilii

Eozynofilia może mieć różne podłoże, z czego dominują trzy grupy przyczyn:

• alergie np. w przebiegu astmy, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa, pokrzywki, wyprysku itp. Eozynofilia w tych stanach jest zwykle lekko nasilona i nie przekracza 1500/µl;
• leki – eozynofilia może wystąpić nawet po kilku tygodniach od stosowania preparatu. Do najczęstszych substancji wywołujących ją zaliczamy antybiotyki, leki przeciwpasożytnicze, przeciwzapalne, przeciwgrzybicze, psychotropowe;
• choroby pasożytnicze – za wystąpienie eozynofili odpowiadają pasożyty jelitowe, a jej nasilenie jest uzależnione od stopnia inwazji w tkanki. W przypadku pasożytów otorbionych (torbiel bąblowcowa) eozynofilia nie występuje.

Po wykluczeniu powyższych trzech przyczyn eozynofili należy rozważyć dalsze, rzadsze przyczyny:

• nowotwory i choroby rozrostowe krwi – występuje rzadko, obserwuje się ją w przypadku nowotworów wątroby, piersi, płuc z przerzutami lub martwicą. W przebiegu chorób nowotworowych krwi eozynofilie możemy zaobserwować często w przebiegu białaczki szpikowej lub ziarnicy złośliwej;
• choroby układowe – eozynofili może być obecne w przypadku układowych zapaleń naczyń lub w rzadkim wariancie twardziny układowej (zespół Schulmana), w którym dochodzi do zajęcia jedynie kończyn dolnych;
• idiopatyczny zespół hipereozynofilowy – jest schorzeniem, w którym przez okres co najmniej 6 miesięcy stwierdza się podwyższoną liczbę eozynofilów na poziomie wyższym niż 1500/µl, bez uchwytnej przyczyny. Pacjent to zwykle mężczyzna w wieku 20 do 50 lat. Dochodzi do rozwinięcia nacieków z eozynofilów w płucach i sercu co w konsekwencji prowadzi do zapalenia wsierdzia (zespół Loefflera) i niewydolności serca.

Objawy zaniżonej liczby eozynofilów

Obecnie wydaje się, że obniżona liczba eozynofilów nie powoduje objawów. Mogą one wynikać z ewentualnych stanów chorobowych powodujących obniżenie liczby eozynofilów.

Czy wiesz że: stwierdzenie eozynofili u pacjentów powracających z krajów tropikalnych natychmiast powinno nasuwać podejrzenie choroby pasożytniczej?

Dane dotyczące leczenia pacjentów z podwyższoną liczbą eozynofilów we krwi wskazują na duże bezpieczeństwo preparatów obniżających liczbę eozynofilów we krwi lub interleukiny-5 (substancji produkowanej przez eozynofile), pacjenci będący w leczeniu od 6 lat nie rozwinęli w tym okresie żadnych charakterystycznych efektów ubocznych.

Przyczyny niskiej liczby eozynofilów (eozynopenii)

Eozynopenia występuje zdecydowanie rzadziej niż podwyższona liczba eozynofilów. Najczęstszymi jej przyczynami są:

• nadużywanie alkoholu prowadzi do obniżenia zarówno liczby eozynofilów jak i innych leukocytów;
• podwyższony poziom kortyzolu we krwi np. w przebiegu zespołu Cushinga.

W przypadku wykluczenia powyższych przyczyn obniżona liczba eozynofilów nie powinna być dużym powodem do niepokoju. Dalszą diagnostykę należy wdrożyć w przypadku występowania nieprawidłowości w liczbie lub funkcji innych komórek układu odpornościowego.

Podsumowując, zaburzenia liczby eozynofilów zazwyczaj nie powodują objawów, tym niemniej w rzadkich wypadkach, gdy wystąpią mogą być one groźne. Zdecydowanie częściej dochodzi do eozynofilii, czyli zwiększenia liczby tych komórek. Najczęstszymi powodami takich stanów są choroby alergiczne, leki lub zarażenie pasożytami.