Na czym polega morfologia krwi i jak odczytywać wyniki badania?

Najczęściej, gdy pacjent przychodzi do lekarza rodzinnego z kontrolną wizytą lub skarży się na niespecyficzne objawy, specjalista zaleca standardowo zrobienie morfologii krwi. Co to za badanie? Jakich cennych informacji dostarcza nam morfologia i jak prawidłowo odczytać jej wynik?

Morfologia krwi stanowi jedno z podstawowych i najczęściej zalecanych badań profilaktycznych. Pomimo swojej prostoty i niskich kosztów wykonania jest bardzo istotna w diagnostyce wielu chorób zarówno tych niegroźnych, jak i związanych na przykład z rozwojem nowotworu. Badanie ma na celu sprawdzenie ogólnego stanu zdrowia i ewentualne wykrycie nieprawidłowości w momencie zauważenia pierwszych niepokojących objawów. Pomimo że na podstawie wyników najczęściej nie można zdiagnozować konkretnej choroby, badanie daje solidne podstawy do prowadzenia dalszej, bardziej specyficznej diagnostyki.

Co to jest morfologia krwi?

Morfologia krwi obwodowej jest profilaktycznym badaniem kontrolnym. Polega na ilościowej i jakościowej ocenie składu krwi. Powinna być wykonywana co najmniej raz na pół roku, nawet jeśli pacjent nie odczuwa żadnych objawów mogących świadczyć o rozwoju procesu chorobotwórczego. Dzięki temu pozwoli to na zauważenie nieprawidłowości na bardzo wczesnym etapie. Badanie jest stosunkowo proste i mało inwazyjne. Od pacjenta najczęściej wymaga się przyjścia na badanie na czczo, jednak bez wcześniejszych przygotowań, tak jak w przypadku gastroskopii czy kolonoskopii. Ważnym aspektem jest poinformowanie lekarza lub pielęgniarki o przyjmowanych lekach i przebytych chorobach, które mogą mieć znaczący wpływ na wynik oraz jego spersonalizowaną interpretację.

W warunkach ambulatoryjnych krew pobierana jest bezpośrednio z żyły, najczęściej w zgięciu łokciowym w ilości około 5 ml w zależności od tego, czy oprócz morfologii została zalecona analiza hormonów, poziomu cukru czy rozmaz. U małych dzieci krew może być pobierana również z palca, jednak wynik ma przede wszystkich charakter przybliżony. 

Zapamiętaj: Morfologia  krwi to ważne dla zdrowia badanie, które każdy z nas powinien wykonywać raz w roku!

Najczęściej wynik badania obejmuje zbiór kolumn z wymienionymi kolejno mierzonymi parametrami na podstawie krwi obwodowej pacjenta oraz uzyskany wynik, który najczęściej zaznaczony jest pogrubioną czcionką. W kolejnej kolumnie znajduje się zakres prawidłowych norm. Może on być różny w zależności od wieku pacjenta, płci czy ogólnego stanu zdrowia i zazwyczaj podany jest tuż obok otrzymanego wyniku badań. W związku z tym nie powinno porównywać się między sobą wyników ze względu na odmienny zakres prawidłowych wartości. Niektóre laboratoria dodatkowo w ostatniej kolumnie umieszczają znaczniki, wskazujące na to, czy wynik jest zawyżony, zaniżony lub mieści się w normie. Takie rozwiązanie dodatkowo ułatwia sprawę samodzielnej interpretacji przez pacjenta.



Jak odczytać wyniki badań krwi?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Najczęściej wyniki badania laboratoryjnego przedstawiają wartości zmierzone na podstawie krwi pacjenta, obok których znajdują się skróty odpowiedniego wskaźnika. Wśród najbardziej istotnych parametrów można wyróżnić: liczbę erytrocytów oraz leukocytów, hematokryt, stężenie hemoglobiny oraz liczbę płytek krwi i poziom granulocytów z podziałem na ich rodzaje. Pozostałe wartości zazwyczaj stanowią procentowy stosunek wyżej wymienionych elementów do ogółu lub konkretnej grupy.

Czy wiesz że: osoby, u których trudno pobiera się krew powinny wypić szklankę czystej wody na godzinę przed badaniem?

  • RBC (ang. red blood cells)  krwinki czerwone, erytrocyty. Stanowią element morfotyczny krwi, odpowiedzialny głównie za transport tlenu z pęcherzyków płucnych do tkanek w całym organizmie dzięki zawartości hemoglobiny. Niedobór może być spowodowany wieloma czynnikami, w tym krwawieniami, nieprawidłową dietą czy chorobami szpiku kostnego i nosi nazwę niedokrwistości, inaczej zwanej anemią. Również kobiety w czasie menstruacji mogą charakteryzować się obniżonym poziomem czerwonych krwinek ze względu na fizjologiczną utratę krwi, dlatego badania nie powinno się przeprowadzać w czasie lub tuż po miesiączce.
  • WBC (ang. white blood cells) – krwinki białe, inaczej leukocyty. Są grupą krwinek dzielącą się na wiele podtypów w zależności od ich stopnia ziarnistości. Ich wysoki poziom nie musi koniecznie świadczyć o chorobie, jednak w przypadku kilkakrotnego przekroczenia normy może wskazywać na toczący się ostry stan zapalny. Fizjologicznie nadmiar leukocytów jest charakterystyczny dla kobiet w ciąży, sportowców czy pacjentów narażonych na wysoki poziom stresu. Znacznie obniżony poziom świadczy o zmniejszonej zdolności obronnej organizmu, zatruciu lekami, a nawet ostrej białaczce szpikowej.
  • NEUTR (neutrofile), EO (eozynofile) oraz BASO (bazofile), ogólnie zaliczane do grupy granulocytów ze względu na budowę morfologiczną, są swojego rodzaju specyficznym podtypem krwinek białych i również tak jak one uczestniczą w odpowiedzi immunologicznej. Pierwsze z nich uczestniczą głównie w reakcji obronnej organizmu na bakterie, stąd ich podwyższony poziom może świadczyć o zainfekowaniu drobnoustrojami, a także po zawałach czy u osób palących papierosy w reakcji na substancje toksyczne zawarte w dymie tytoniowym. Fizjologicznie podwyższony poziom może pojawić się u kobiet w III trymestrze ciąży. Nadmiar eozynofili najczęściej świadczy o chorobach autoimmunologicznych takich jak łuszczyca czy alergia, a także u pacjentów chorujących na astmę. Ostatnie wymienione granulocyty pojawiają się w wynikach morfologii w dużej ilości również w przypadku alergii, ale także przy chorobach reumatycznych czy stanach zapalnych toczących się w obszarze przewodu pokarmowego.
  • Wśród krwinek białych istnieje również grupa, która pod względem budowy nie zawiera ziarnistości. Należą do niej monocyty (MONO) oraz limfocyty (LYMPH). Nadmiar pierwszych z nich jest charakterystyczny dla chorób takich jak gruźlica czy malaria, natomiast drugi pojawia się w chorobach wirusowych wieku dziecięcego: różyczce i śwince. Znacznie obniżona liczba limfocytów najczęściej występuje u pacjentów z niedoborem odporności w przebiegu AIDS, a także podczas naświetlania w terapii przeciwnowotworowej.
  • Skrótami Hb lub HGB najczęściej oznaczany jest poziom hemoglobiny. W przypadku tego parametru należy zwrócić uwagę, że prawidłowe wartości różnią się znacznie pomiędzy mężczyznami i kobietami, co należy uwzględnić podczas interpretacji. Najczęstszym zaburzeniem dotyczącym hemoglobiny jest jej niedobór, wskazujący na niedokrwistość, czyli anemię. Problem dotyczy szczególnie płci żeńskiej. Jeśli otrzymany wynik w niewielkim stopniu odbiega od normy, leczenie rozpoczyna się od modyfikacji diety, a także przeprowadza się dalsze badania w celu znalezienia dokładnej przyczyny anemii, którą może być między innymi niedobór żelaza i witaminy B12 w diecie, czy zaburzenia przewodu pokarmowego utrudniające wchłanianie tych substancji.
  • Ht, HCT hematokryt, określa procentowy udział erytrocytów w badanej objętości krwi. Nadmiar zazwyczaj świadczy o odwodnieniu, a znaczny niedobór o krwawieniu i może być kluczowym elementem w podjęciu decyzji o przetaczaniu krwi.
  • MCH, MCHC, MCV – opisują kolejno średnią masę hemoglobiny w erytrocycie, jej średnie stężenie, a także samą objętość krwinki czerwonej i umożliwiają przede wszystkim poznanie dokładnej przyczyny pojawienia się niedokrwistości w zależności, który z tych parametrów odbiega od normy. Podobnym parametrem jest RDW, który mówi o zróżnicowaniu erytrocytów pod względem wielkości. Duża rozpiętość w rozmiarze krwinek, a tym samym wysoki poziom RDW nie jest jednoznaczny i może wskazywać na anemię lub stan zapalny. Natomiast w przypadku jednoczesnego podwyższenia RDW i niskiej wartości MCV bardzo prawdopodobną przyczyną niedokrwistości jest niedobór żelaza.
  • PLT (ang. platelets) – płytki krwi, inaczej trombocyty, są bardzo istotnym elementem uczestniczącym między innymi w procesie krzepnięcia krwi. Nadmiar płytek krwi może być związany z toczącym się procesem zapalnym powstałym w wyniku zmian nowotworowych, usunięciem śledziony ze względu na brak wychwytu uszkodzonych trombocytów. Fizjologicznie wysoki poziom PLT może pojawić się u sportowców podczas bardzo intensywnego wysiłku fizycznego. Natomiast trombocytopenia, czyli małopłytkowość często może być spowodowana chorobami wrodzonymi. Może także pojawić się jako skutek uboczny leczenia lekami przeciwnowotworowymi, a także przy niedoborze kwasu foliowego i witaminy B12. Parametrami szczegółowo opisującymi płytki krwi, wchodzącymi w skład morfologii są PCT, czyli ich stosunek do całej objętości krwi oraz MPV – średnia objętość płytek.

Podsumowując, badanie jakim jest morfologia krwi jest ważnym elementem profilaktycznym wielu schorzeń. Jego znaczenie jest szczególnie istotne w dzisiejszych czasach życia w pośpiechu, bez czasu na regenerację, a także obserwację własnego organizmu i zauważenie, że coś się w nim dzieje. Również cena wykonania badania prywatnie, wynosząca około 10–15zł zachęca do jego regularnego wykonywania, na co nawet najbardziej zapracowany człowiek powinien znaleźć czas.  

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *