Zdrowy sen to podstawa dobrego samopoczucia, zarówno fizycznego, jak i umysłowego. Odgrywa on także ogromną rolę jeśli chodzi o funkcjonowanie emocjonalne. Niestety, nie brakuje osób, które borykają się z różnego rodzaju zaburzeniami snu, co ma bardzo negatywny wpływ na ich życie. Bezsenność oraz inne problemy zakłócające zdrowy sen można jednak skutecznie leczyć.
Co to są zaburzenia snu?
Sen pozwala organizmowi na regenerację i odpoczynek. Zaleca się, by spać 7-8 godzin na dobę. Zdarza się jednak, że nasz sen nie jest wystarczająco długi lub głęboki. Jeśli jest to sporadyczny problem, nie ma powodów do obaw. Jeśli jednak te nieprawidłowości utrzymują się, wówczas należy poszukać pomocy. Długotrwały brak snu będzie miał bowiem negatywny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie. Najczęściej występującymi problemami są bezsenność (powtarzająca się trudność z zasypianiem), hipersomnia (czyli nadmierna senność w ciągu dnia), wybudzanie się w nocy, koszmary senne oraz zaburzenia rytmu okołodobowego.
Rodzaje zaburzeń snu
Zaburzenia snu to szeroka kategoria schorzeń. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 dzieli je na dwie kategorie:
- nieorganiczne zaburzenia snu (F51), które są odrębnymi schorzeniami wynikającymi z czynników emocjonalnych,
- zaburzenia snu o podłożu organicznym (G47) stanowiące objaw zaburzenia psychicznego lub somatycznego.
Oprócz tego, zaburzenia snu można również podzielić na:
- dyssomnie – cechują się nieprawidłową ilością, jakością oraz czasem trwania snu, zaliczamy do nich np. pierwotną bezsenność, narkolepsję czy zaburzenia snu i czuwania;
- parasomnie – dotyczą one nieprawidłowości występujących w trakcie snu lub zaraz po wybudzeniu się, przykładami zaburzeń z tej grupy są koszmary senne, lunatykowanie czy bruksizm (zgrzytanie zębami).
Zaburzenia snu – objawy
Ponieważ istnieje wiele różnych zaburzeń związanych ze snem, ich objawy są rozmaite. Najczęściej spotykanym symptomem jest trudność w zaśnięciu, budzenie się w nocy, czy nadmierna senność w ciągu dnia. Wtórnym objawem jest to, że taka osoba czuje się zmęczona, pogorszeniu ulega jej codziennie funkcjoniwanie, nastrój i umysłowa aktywność. Zdarza się także, że choć człowiek śpi, nie czuje się wypoczęty, a to za sprawą sennych koszmarów lub lęków nocnych. W zregenerowaniu się zdecydowanie nie pomaga somnambulizm (lunatykowanie), kiedy to osoba śpi, a zarazem pozostaje aktywna motorycznie. Pewne symptomy mogą być uciążliwe dla bliskich chorej osoby, która np. z powodu katatrenii (zaburzenie oddychania w czasie snu) śpi i wydaje głośne jęki, co budzi domowników.
Zapamiętaj: Zdrowy sen to ważny składnik satysfakcjonującego życia. Jeśli nie wysypiamy się właściwie, jesteśmy zmęczeni i rozdrażnieni, brakuje nam sił i energii, nie potrafimy skupić się na wielu rzeczach.
Zaburzenia snu – przyczyny
Przyczyn zaburzeń snu może być naprawdę wiele, a czasem na ich występowanie nakłada się kilka czynników. Wśród nich wymienić można:
- uwarunkowania genetyczne,
- problemy zdrowotne np. zaburzenia hormonalne i metaboliczne,
- przewlekle doświadczany stres,
- depresję i zaburzenia lękowe,
- niezdrowy tryb życia, m.in. niewłaściwa dieta, siedzący tryb życia,
- nieprzestrzeganie zasad higieny snu, np. późne jedzenie kolacji, korzystanie z komputera tuż przed snem,
- częste podróże lub praca na zmiany, co zaburza naturalny rytm okołodobowy,
- trudną emocjonalnie sytuację np. śmierć kogoś bliskiego, problemy finansowe.
Leczenie zaburzeń snu
Ponieważ u podłoża zaburzeń snu może znajdować się wiele przyczyn, bardzo ważna jest diagnostyka, pozwalająca na dokładnie określenie źródeł problemu. Strategii leczenia jest kilka, często są one ze sobą łączone.
FARMAKOTERAPIA. W wielu przypadkach zaburzeń snu stosowana jest farmakoterapia. Leki powinny być jednak odpowiednio dobrane pod kątem diagnozy. Przykładowo, osobie lunaktykującej mogą zostać przepisane benzodiazepiny (diazepam, oksazepam, klonazepam), które mają działanie uspokajające. W przypadku bezsenności lekarz może przepisać niewielką dawkę leków antydepresyjnych, które wywołują poczucie senności. W tym celu stosuje się trazodon, doksepinę, amitryptylinę, mianserynę i mirtazapinę.Jeśli u pacjenta zdiagnozowano depresję, również otrzyma on receptę na leki antydepresyjne. Oprócz tego, zostanie on wysłany na psychoterapię.
PSYCHOTERAPIA. Zaburzenia snu często mają podłoże emocjonalne. Aby poradzić sobie z życiowymi trudnościami, a jednocześnie poprawić jakość snu, warto udać się na psychoterapię. Jest ona zalecana szczególnie w przypadku osób, które borykają się z zaburzeniami depresyjnymi i lękowymi, ale pomoże także osobom, które doświadczają chronicznego stresu. Skuteczną i popularną formą leczenia jest terapia poznawczo-behawioralna, która polega na wdrażaniu różnorodnych technik, które mają pomóc w przywróceniu zdrowego snu. Jedną z nich jest technika kontroli bodźców, która polega na tym, by kłaść się do łóżka jedynie w przypadku poczucia senności. Jeśli nastąpiło wybudzenie, a człowiek nie czuje się senny, wówczas należy udać się do innego pomieszczenia. Ważne jest także, by wstawać zawsze o tej samej porze.
HIGIENA SNU. W leczeniu zaburzeń snu istotne jest, by przestrzegać zasad higieny snu. Wśród nich wymienia się m.in. zwiększenie aktywności fizycznej, unikanie drzemek w ciągu dnia, dbałość o prawidłową temperaturę otoczenia oraz odpowiednie oświetlenie, zrezygnowanie z używek przed snem (jak kawa, herbata czy napoje stymulujące), zadbanie o relaks, np. poprzez słuchanie relaksującej muzyki.
INNE. Wsparciem dla leczenia mogą być ćwiczenia oddechowe, medytacja, stosowanie technik relaksacyjnych, joga. W niektórych przypadkach stosuje się także hipnozę. Bardzo ważne jest, by w skuteczny sposób odreagować doświadczane w ciągu dnia napięcia. Jedna osoba sięgnie w tym celu po trening autogenny Schultza (polegająca na relaksacji neuromięśniowej), inna zdecyduje się na rozmowę z kimś bliskim. Warto szukać swojej ulubionej metody.
Zaburzenia snu niemowlaka
Niemowlę, aby mogło się odpowiednio rozwijać, potrzebuje odpowiedniej dawki snu. Niestety, maluszek potrafi się często budzić, uniemożliwiając też odpoczynek rodzicom. Przyczyn może być wiele: głód, niezmieniona pieluszka, katar, który utrudnia oddychanie, a nawet drażniąca skórę metka. Warto przeanalizować, czy któryś z tych czynników nie zakłóca dziecku snu. Dzidziuś z pewnością szybciej zaśnie, jeśli będzie przytulany i kołysany. Należy także zadbać o to, by dziecko regularnie przebywało na świeżym powietrzu, dobrze jest zabierać go na spacery, a także bawić się z nim w ciągu dnia. Jeśli jednak nasze interwencje nie pomagają, a dziecko przez dłuższy okres czasu wydaje się być rozdrażnione, należy udać się do lekarza – przyczyną mogą być infekcje, kolki, ząbkowanie czy dolegliwości bólowe.
Czy wiesz że: korzystanie z urządzeń elektronicznych przed snem utrudnia zasypianie? Dzieje się tak, ponieważ emitują one niebieskie światło, które zaburza wydzielanie melatoniny (odpowiada ona za regulację rytmu dobowego).
Zdrowy sen to ważny składnik satysfakcjonującego życia. Jeśli nie wysypiamy się właściwie, jesteśmy zmęczeni i rozdrażnieni, brakuje nam sił i energii, nie potrafimy skupić się na wielu rzeczach. Dlatego też, jeśli widzimy u siebie lub u naszych bliskich jakieś nieprawidłowości, warto zwrócić się wtedy o pomoc do lekarza.