Wiele się słyszy na temat cukrzycy w ciąży. Kobiety spodziewające się potomstwa niejednokrotnie zastanawiają się, jakie są rodzaje cukrzycy oraz przyczyny jej wystąpienia? Jak poradzić sobie z prawidłowym żywieniem w cukrzycy ciążowej tak, aby dotrwać do porodu bez komplikacji?
W świetle medycyny istnieją dwa rodzaje cukrzycy w ciąży:
- cukrzyca przedciążowa – to typ cukrzycy, z którą kobieta zachodzi w ciążę,
- cukrzyca ciążowa – stwierdzona hiperglikemia po raz pierwszy podczas ciąży.
Cukrzyca ciążowa jest dość powszechną jednostką chorobową podczas ciąży i zazwyczaj mija wraz z porodem. Co w takim razie wpływa na hiperglikemię u kobiet ciężarnych i w konsekwencji wprowadzenie diety opartej na produktach o niskim indeksie glikemicznym?
Zapamiętaj: Cukrzyca ciążowa może stanowić zagrożenie zarówno dla dziecka, jak i przyszłej matki - nie wolno lekceważyć jej objawów.
Cukrzyca ciążowa
Hiperglikemia w ciąży jest poważnym problemem. Czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na wystąpienie hiperglikemii w ciąży to:
- zaszły w ciążę po 35. roku życia,
- we wcześniejszych porodach urodziły dzieci z dużą masą urodzeniową powyżej 4 kg,
- mają w wywiadzie przebyte zgony wewnątrzmaciczne,
- mają nadciśnienie tętnicze, nadwagę lub otyłość czy zespół policystycznych jajników,
- w rodzinie mają chorych na cukrzycę typu 2,
- są po wielu porodach [1].
W przypadku kobiet ciężarnych z grupy ryzyka należy wykonać test obciążenia glukozą już na początku ciąży (OGTT 75g). W pozostałych przypadkach należy wykonać test między 24. a 28. tygodniem ciąży. Hiperglikemię w ciąży stwierdza się gdy:
- na czczo – 92-115 mg/dl,
- po 60 minutach – ≥ 180 mg/dl,
- po 120 minutach – 153–199 mg/dl.
Dieta cukrzycowa w ciąży
Dieta cukrzycowa w ciąży to ważny element leczenia cukrzycy ciążowej. Wprowadzamy dietę, która powinna sprzyjać uzyskaniu następujących wartości glikemii:
- na czczo, przed posiłkami oraz między godziną 2 a 4: 70–90 mg/dl,
- w 1. godzinie po rozpoczęciu posiłku: < 140 mg/dl [1].
Takie wartości dają kontrolę nad cukrzycą ciążową i nie obciążają w żaden sposób rozwoju płodu. Zatem co jeść, by uzyskać kontrolę nad cukrzycą ciążową?
Terapia dietetyczna opiera się na kilku ważnych elementach. Przede wszystkim spożycie węglowodanów powinno być w granicach 180 g/dobę, wybierając przy tym produkty o niskim indeksie glikemicznym. Ponadto spożycie białka nie powinno przekraczać ilości 1,3 g/kg masy ciała (ok 30%), a tłuszcze 20–30% w tym 10% – tłuszcze nasycone.
Zapotrzebowanie energetyczne powinno stanowić 35 kcal na kg należnej masy ciała. Zazwyczaj u kobiet ciężarnych jest to od 1500–2400 kcal/dobę w zależności również od trymetru. W przypadku kobiet z nadwagą zaleca się ograniczenie kaloryczność do max. 30 kcal/kg masy ciała. W cukrzycy ciążowej należy kontrolować przyrost masy ciała i ograniczyć do 8–12 kg w przeciągu całej ciąży.
Czy wiesz że: na cukrzycę ciążową choruje około 3% kobiet spodziewających się dziecka?
Jeśli chodzi o insulinoterapię należy najpierw wprowadzać i stabilizować glikemię przez terapię dietetyczną. W trudnych przypadkach, gdy glikemia mimo zalecanej diety nie jest w normie zaleca się insulinoterapię, zazwyczaj jest to metoda wielokrotnych wstrzyknięć [1].
W diecie cukrzycowej zaleca się spożywanie od 6 do 8 posiłków, gdzie 3 posiłki są głównymi, a pozostałe to formy przekąsek, jest to konieczne w celu uzyskania odpowiedniej glikemii w ciągu dnia. Śniadanie powinno być spożyte najpóźniej do 8.30, a przerwy pomiędzy posiłkami nie powinny być dłuższe niż 2–3 godziny [3].
Zalecane jest spożywanie:
- pieczywa wieloziarnistego, żytniego, razowego, graham, kasz gruboziarnistych, makaronu z mąki żytniej, płatków orkiszowych, otrębowych,
- wędlin drobiowych, wołowych chudych, pieczonych najlepiej samodzielnie, ryb morskich i słodkowodnych, mięsa z indyka, cielęciny, wołowiny,
- masła, miękkich margaryn, oliwy z oliwek,
- picie wody niegazowanej, lekko gazowanej, herbaty w ograniczonej ilości,
- jajka max. 3 sztuki na dzień,
- sery twarogowe oraz pasty z dodatkiem warzyw, ziół,
- warzyw o niskim indeksie glikemicznym m. in. brokuły, kalafior, boćwina, kapusta pekińska, kiszona, ogórek kiszony, ogórek świeży, papryka zielona, żółta, pomidor, por, rzodkiewka, sałata zielona, cebula, szpinak, cukinia, cykoria.
Dieta cukrzycowa w ciąży – przepisy
Dieta cukrzycowa jest trudną dietą, w której mimo odmiennego stanu fizjologicznego jakim jest ciąża, należy zachować umiar i zdrowy rozsądek przy spożywaniu różnego rodzaju produktów i potraw. Oto kilka przepisów, które bez przeszkód można włączyć do diety.
Pizza na spodzie razowym
Składniki:
- 250 g mąki żytniej razowej
- 25 g mąki pszennej
- 150 ml wody
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżeczka cukru
- 1 łyżeczka drożdży instant
Przygotowanie: wymieszać, zagnieść, odstawić na pół godziny, potem rozwałkować i przełożyć do formy.
Przykładowe składniki do ciasta:
- pesto z suszonych pomidorów i bazylii
- wędlina drobiowa
- cebula
- pieczarki
- żółty tarty ser dobrej jakości w niedużej ilości.
Omlet z warzywami
Składniki:
- 2 jajka mniejsze,
- 60g różnych płatków jaglanych, zbożowych.
- Ogórek świeży papryka, cebula, groszek zielony.
Przygotowanie: jajka i płatki zbożowe zmiksować razem na gładka masę. W przypadku, gdy jest bardzo gęste dodać 1 łyżkę mleka. Pozostałe składniki dodać do masy i smażyć na odrobinie oleju z obu stron.
Galaretka o smaku herbaty zielonej
Składniki:
- 3 torebki herbaty zielonej
- 1,5 szklanki wrzącej wody
- 3 łyżeczki żelatyny
- cukier do smaku
- 1 łyżka soku z cytryny
Przygotowanie: herbatę zalać wrzątkiem ostudzić i posłodzić fruktozą. Żelatynę również rozpuścić i dodać do herbaty. Odstawić do ostudzenia.
Kotleciki z kaszy jaglanej i amarantusa
Składniki:
- 200g bakłażana
- 3 łyżki amarantusa
- 4 łyżki kaszy jaglanej
- przyprawy: curry, koperek, kurkuma
Przygotowanie: kaszę jaglaną opłukać i ugotować, w oddzielnym garnku tak samo postąpić z amarantusem. Bakłażana pokroić i ugrillować w piekarniku, a następnie zblendować na puree i dodać do ugotowanej kaszy i amarantusa. Całość przyprawić i uformować kotleciki. Piec w piekarniku nagrzanym do 180 stopni przez około 30 minut. Może to być alternatywa dla burgerów do bułki np. graham.