Coraz więcej osób pije na co dzień napoje energetyczne. Jest to zwykle związane z naszym intensywnym i szybkim tempem życia. Jednak czy ich picie jest na pewno zdrowe? Czy każdy z nas może je pić? Czym można zastąpić picie energetyków?
Co to są napoje energetyczne?
Powszechnie nazywane energetykami. Są mieszaniną różnych substancji naturalnych i sztucznych, w zależności od producenta. Mają na celu pobudzenie organizmu i mobilizowanie nas do działania. Są łatwo dostępne w każdym sklepie i ich sprzedaż w Polsce nie jest w żaden sposób ograniczona. Zwykle nie zawierają alkoholu.
Z czego zrobione są napoje energetyczne?
Energetyki zawierają zawsze jakiś rodzaj cukru, przeważnie glukozę, ale często spotykane są również sacharoza, fruktoza lub maltodekstryny. Fruktoza oraz glukoza to cukry proste, łatwo i szybko przyswajalne przez organizm. Fruktoza jest cukrem występującym tylko w owocach. Glukoza jest składnikiem sacharozy, czyli cukru znanego wszystkim, którym słodzimy herbatę.
Zapamiętaj: Napoje energetyczne nie są zalecane dla nieletnich, kobiet w ciąży oraz osób z chorobami serca.
Glukoza lepiej niż fruktoza zaspokaja nasz głód, a fruktoza dodatkowo pobudza nasz apetyt. Maltodekstryny to mieszaniny cząsteczek cukrów otrzymywane ze skrobi. Napoje te wykazują wysoki indeks glikemiczny, dlatego nie są zalecane dla osób z cukrzycą. Łatwo są przyswajalne przez nasz organizm i wchłaniają się równie szybko jak glukoza. Substancjami pobudzającymi są najczęściej kofeina, tauryna lub kofeina pochodząca z ziaren guarany. Nierzadko do napojów energetycznych dodawane są witaminy z grupy B oraz L-karnityna, czy żeń-szeń. Żeńszeniowi przypisuje się działanie przeciwzapalne i przeciwstarzeniowe. Dodanie witamin ma nas utwierdzić w przekonaniu, że pijąc ten napój poprawiamy swoje zdrowie. W ich składzie możemy również znaleźć aromaty, barwniki oraz konserwanty.
Od ilu lat można pić energetyki?
W Polsce nie ma żadnych obostrzeń jeśli chodzi o sprzedaż napojów energetycznych. Lekarze jednak nie zalecają picia takich napojów nieletnim. W badaniach ankietowych przeprowadzonych wśród młodzieży w wieku od 12 do 24 lat ponad 50% badanych zgłaszało niekorzystne działanie energetyków. Najczęściej skarżyli się na przyspieszone bicie serca, problemy ze snem, bóle głowy, nudności, wymioty, biegunkę oraz bóle w klatce piersiowej. Zaobserwowano również przypadki napadu drgawek.
Co dzieje się po wypiciu energetyka?
Najczęstszym składnikiem napojów energetycznych i jednocześnie najważniejszym jest kofeina. Ten składnik determinuje główną funkcję tych napojów, czyli pobudzenie organizmu. Kofeina działa pobudzająco na receptory w mózgu oraz w komórkach mięśniowych. Dodatkowo działa pobudzająco na wydzielanie neuroprzekaźników, takich jak dopamina, adrenalina, acetylocholina i serotonina. Mechanizm ten jest bardzo skomplikowany.
Czy wiesz że: pierwszy napój energetyczny został wprowadzony w USA w 1949 roku?
Ostatecznie dzięki tym neuroprzekaźnikom dochodzi między innymi do wzrostu akcji serca, poprawy nastroju i wzrostu motywacji. Kofeina pobudza również wydzielanie soku żołądkowego, pobudza układ oddechowy i korzystnie wpływa na pracę nerek. Pozostałe składniki napojów energetycznych mają śladową ilość i ich działanie jest znikome w tych stężeniach. L-karnityna wpływa skutecznie na zamianę tłuszczów w energię, wpływając na redukcję zapasów tkanki tłuszczowej. Tauryna natomiast stymuluje produkcję i uwalnianie insuliny, która jest hormonem o działaniu anabolicznym, przyrostowym. Efektem jej działania jest transport glukozy z krwi do tkanek. Przyspiesza ona tym regenerację mięśni po treningu oraz ich przyrost. Wykazuje również działanie lipolityczne – rozkłada tłuszcze. Ich działanie natomiast nie jest dokładnie udokumentowane medycznie.
Zalety napojów energetycznych
Stosowane sporadycznie, kilka razy w roku, przez zdrowe osoby pełnoletnie napoje energetyczne nie niosą za sobą poważnych konsekwencji. Pomagają w pobudzeniu organizmu np. podczas podróżowania. Ich skład nie powoduje znaczących zmian w organizmie u osób zdrowych, bez chorób przewlekłych.
Wady napojów energetycznych
Skład napojów energetycznych pozostawia wiele do życzenia. Picie takich napojów regularnie może niekorzystnie wpłynąć na pracę serca oraz układu pokarmowego. Wiele badań naukowych wskazuje, że napoje te mają potencjał uzależniający. Ich duża zawartość kofeiny jest głównym problemem. W odróżnieniu od gorącej kawy, mogą być pite duszkiem, w dużych ilościach. To może doprowadzić do przedawkowania kofeiny, a co za tym idzie, rozwinięcia zaburzeń rytmu serca, odwodnienia, nadciśnienia tętniczego, nudności i wymiotów oraz wystąpienia objawów psychotycznych, np. halucynacji.
Energetyki a odchudzanie?
Pomimo tego iż wiele z napojów energetycznych zawiera składniki pomagające w redukcji tkanki tłuszczowej, np. tauryna, są one kiepskim pomysłem na odchudzanie. Ze względu na dużą zawartość cukru mogą powodować przybieranie masy ciała, a nie jej redukcję. Dodatkowo składniki, które mają wpływ na redukcję masy tłuszczowej, są w znikomych ilościach, a ich działanie jest wątpliwe.
Napoje energetyczne w ciąży?
Kobiety muszą zmienić swoje nawyki podczas ciąży. Lekarze zdecydowanie zakazują spożywania napojów energetycznych ciężarnym. Kofeina zawarta w tych napojach może negatywnie wpływać na płód. Może powodować otyłość i nadwagę u przyszłego dziecka. Jej spożywanie może również spowodować poronienie oraz sprzyjać małej masie urodzeniowej dziecka. Poza tym inne składniki energetyków są słabo przebadane i ich wpływ na płód nie jest dobrze określony.
Napoje energetyczne a ryzyko uzależnienia
Duża zawartość kofeiny w energetykach powoduje, że te mogą być uzależniające. Wiele badań wskazuje, że nawet bardziej niż kofeina w kawie. Jest to spowodowane tym, że energetyki ze względu na niską temperaturę można wypić więcej i szybciej, niż tradycyjną kawę. Zawierają one dodatkowo dużą ilość cukru, która również może wpływać na ryzyko uzależnienia.
Czym zastąpić energetyki?
Pijemy energetyki zwykle po to aby dodać sobie energii i motywacji do pracy. Dobrym sposobem na zastąpienie energetyków jest wypicie filiżanki dobrej kawy albo zielonej herbaty. Oprócz tego polecany jest sport. Nawet kilka minut przysiadów, brzuszków albo kilkuminutowa przebieżka spowoduje pobudzenie i będziemy mogli zapomnieć o zmęczeniu.
Energetyki kuszą swoim smakiem, wyglądem butelki oraz znanymi gwiazdami, które je reklamują. Pamiętajmy jednak, że nie są one obojętne dla naszego zdrowia. Na dłuższą metę nie są również rozwiązaniem na nasze zmęczenie. Jeżeli pijecie je jako środek pobudzający, sprawdźcie sposoby przedstawione w artykule. Dodatkowo, bardzo ważny jest regularny sen, zdrowie odżywianie oraz codzienny wysiłek fizyczny. Nie próbujmy zmęczenia pozbywać się na skróty, znajdźmy jego przyczynę.