Na rynku farmaceutycznym występuje ogromna liczba leków do walki z przeziębieniem czy grypą. Dużą sympatią pacjentów cieszą się preparaty skomponowane z kilku substancji leczniczych, które są bardzo wygodną propozycją, ponieważ przyjmowanie jednego specyfiku pozwala ograniczyć kilka kłopotliwych objawów infekcji jednocześnie. Bardzo ważne jest, aby rozważnie korzystać z tego typu środków i stosować taki, który będzie najlepiej dopasowany do naszych indywidualnych potrzeb. Jakie więc wybierać preparaty, aby sobie pomóc, a nie zaszkodzić?
Leki na infekcje wirusowe
Zdecydowanie najpopularniejszą substancją leczniczą w grupie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych jest paracetamol. Jest ona jednak pozbawiona działania przeciwzapalnego. Paracetamol uznawany jest za lek bezpieczny do stosowania u dzieci, osób w podeszłym wieku z wieloma współistniejącymi chorobami, a także u kobiet w ciąży i w czasie karmienia piersią. Odnotowane działania niepożądane tej substancji leczniczej dotyczą wątroby. Warto pamiętać, że maksymalna dobowa dawka paracetamolu wynosi 4 g i bezwzględnie nie wolno jej przekraczać! Na rynku dostępna jest cała masa preparatów zawierających paracetamol, które występują pod różnymi nazwami handlowymi, co daje złudzenie stosowania kilku różnych leków. Dlatego też należy zwrócić szczególną uwagę na obecność tej substancji w składzie specyfiku. Zbyt często przedawkowanie paracetamolu kończy się wizytą na oddziałach toksykologicznych.
Bardzo często do zastosowania przeciwbólowego i przeciwgorączkowego polecane są środki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takie jak: ibuprofen, kwas acetylosalicylowy (aspiryna), metamizol sodu, ketoprofen, deksketoprofen czy diklofenak. One wszystkie wykazują dodatkowo działanie przeciwzapalne, czym zyskują przewagę nad paracetamolem. Nie są to jednak środki tak bezpieczne. Należy je stosować tylko w terapii bólu lub gorączki, ponieważ nadużywanie leków z tej grupy jest częstą przyczyną występowania chorób w obrębie przewodu pokarmowego, jak np. choroba wrzodowa żołądka, perforacje, krwawienia z przewodu pokarmowego i wiele innych. Ibuprofen w odpowiednio niskich dawkach może być stosowany u dzieci od 3. miesiąca życia, natomiast pozostałe produkty nie są przeznaczone do stosowania u dzieci i młodzieży. Z oczywistych powodów pacjenci zmagający się z chorobami układu pokarmowego nie powinni przyjmować leków z tej grupy, nie są one również zalecane dla osób z nadciśnieniem tętniczym, astmą oskrzelową, osób w podeszłym wieku i stosujących leki przeciwzakrzepowe. Szczególnie są one przeciwwskazane w trzecim trymestrze ciąży ze względu na zwiększone ryzyko poronień. Patogeneza uszkadzającego działania NLPZ na śluzówkę żołądka jest złożona. Działania niepożądane nie zależą od drogi podania specyfiku. Jeżeli przyjmujemy je w formie doustnej (nie dotyczy tabletek dojelitowych) działania niepożądane można zmniejszyć przez stosowanie ich z jedzeniem lub popijając mlekiem. Na rynku farmaceutycznym dostępna jest aspiryna w postaci tabletek powlekanych, która ma ograniczać efekty uboczne.
Wyżej wymienione leki często występują w połączeniu z innymi substancjami leczniczymi, po to, aby poprzez zastosowanie jednego środka wyeliminować wszystkie objawy przeziębienia czy grypy. W preparatach złożonych najczęściej występuje paracetamol. Dodatkowo w składzie mogą pojawić się fenylefryna lub pseudoefedryna (np. Theraflu Zatoki), często w połączeniu z chlorfeniraminą lub feniraminą, które powodują obkurczenie naczyń błony śluzowej nosa i poprawę jego drożności. Przykładem są: FluControl, Vicks Antigrip, Theraflu extraGRIP czy Tabcin Trend. Warto zwrócić też uwagę na zawartość chlorfaniraminy, ponieważ do działań niepożądanych tej substancji leczniczej należą senność, otępienie i upośledzenie koordynacji ruchowej. Z tego względu po stosowaniu tego typu środków bezwzględnie nie należy prowadzić samochodu. Są to również leki przeciwwskazane przy jaskrze i w przypadku chorych cierpiących na przerost prostaty.
Leki złożone
Często składy preparatów złożonych uzupełnione są o witaminę C, czyli kwas askorbinowy, który wspomaga organizm w walce z infekcją. Takie leki najczęściej mają w składzie również również paracetamol (działający przeciwbólowo i przeciwgorączkowo) oraz fenylefrynę (zmniejszającą obrzęk śluzówki nosa). To m.in. Apap przeziębienie, Coldrex MaxGrip, Febrisan, Gripex Hot, Theraflu MaxGrip. Popularny Fervex również zawiera witaminę C jako uzupełnienie kompozycji paracetamolu i feniraminy (jest więc niewskazany dla kierowców), występuje również w wersji dla chorych na cukrzycę – Fervex D.
Na rynku dostępne są także preparaty wzbogacone o kofeinę, która w połaczeniu z paracetamolem lub kwasem acetylosalicylowym wzmaga ich działanie. Produkty takie jak Febrisan Zatoki (w postaci tabletek do połykania) lub Gripex Zatoki Caps (w postaci kapsułek) mają w składzie paracetamol, kofeinę oraz fenylefrynę, czyli działają na przeciwbólowo i przeciwgorączkowo oraz zmniejszają objawy uciążliwego kataru. Należy pamiętać, że kofeina podnosi ciśnienie tętnicze krwi, dlatego zawierające ją środki nie są polecane osobom chorującym na nadciśnienie tętnicze.
Substancją stosowaną od lat w walce z przeziębieniem czy grypą jest popularna aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy, która również wzbogaca skład preparatów złożonych. W porównaniu z paracetamolem jest mniej bezpieczna i nie należy jej stosować u dzieci poniżej 12. roku życia, jednak jej ważną zaletę stanowią działania przeciwzapalne i napotne, których paracetamol jest pozbawiony. Przykładem takich leków są: Polopiryna Complex z kwasem acetylosalicylowym, chlorfeniraminą i fenylefryną lub Polopiryna Zatoki zawierająca fenylefrynę i kwas acetylosalicylowy. Są to więc preparaty zwalczające katar o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym. Polopiryna Max Hot oprócz kwasu acetylosalicylowego zawiera też witaminę C i kofeinę, a więc jest ona skoncentrowana na działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym, zaś pozbawiona substancji, która ograniczałaby katar.
Substancją o działaniu również przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i przeciwzapalnym, jednak pozbawioną działania napotnego, jest salicylamid występujący w składzie Scorbolamidu. Preparat ten zawiera dodatkowo witaminę C oraz rutozyd działający uszczelniająco na naczynia krwionośne, co sprzyja hamowaniu infekcji. Na rynku farmaceutycznym dostępny jest również Scorbolamid Extra, który dodatkowo zawiera cynk jako substancję wspomagającą układ odpornościowy. Są to leki, które świetnie sprawdzają się w początkowej fazie infekcji.
Jeżeli oprócz gorączki i kataru występuje suchy, męczący kaszel, to wskazane jest zastosowanie preparatów wzbogaconych o substancje działające przeciwkaszlowo, jak dekstrometorfan. Produkty polecane w takim przypadku to m.in. Gripex Hot Zatoki w saszetkach lub Gripex Noc w postaci tabletek do połykania – oba o bardzo zbliżonym składzie, w którym występuje chlorfenamina (przeciwwskazana u kierowców), działające przeciwbólowo, przeciwgorączkowo, przeciwkaszlowo i obkurczająco na błonę śluzową nosa. Dostępne są również preparaty pozbawione chlorfeniraminy i przez to bezpieczne dla kierowców, a również działające na wszystkie wymienione objawy – to m.in. Cerugrip, Gripblocker Express, Gripex czy Grypostop, wszystkie w postaci tabletek lub kapsułek do połykania. Nie należy jednak stosować tych leków u pacjentów, u których występuje mokry kaszel. Lepiej wówczas dobrać preparat mający w składzie substancje działające wykrztuśnie. Co istotne, nie należy stosować tego typu specyfików u chorych na astmę.
Dla pacjentów, u których występują: gorączka, bóle mięśniowe, katar oraz tzw. mokry kaszel, kiedy następuje odkrztuszanie zalegającej wydzieliny, zalecane jest stosowanie preparatów złożonych, które zawierają w składzie substancje działające wykrztuśnie. Takie działanie ma m.in. gwajafenazyna. Znajdziemy ją w takich lekach jak: Coldex Muco Grip, Vicks AntiGrip Complex (wszystkie w postaci saszetek) lub Theraflu Total Grip (w postaci kapsułek). Warto pamiętać, że aby ograniczyć dyskomfort wybudzania się pacjenta z powodu nasilonego kaszlu, preparatów tych nie należy stosować na noc.
Przed zastosowaniem popularnych saszetek na przeziębienie warto zwrócić uwagę na skład preparatu lub poprosić o poradę farmaceutę, który pomoże właściwie dobrać substancje lecznicze. Należy pamiętać, że wbrew temu, co sugerują reklamy, nie każdy specyfik sprawdzi się u każdego pacjenta, a inna nazwa handlowa to niekoniecznie inny lek.