Grypa stanowi poważny problem zdrowia publicznego. Zachorowalność rośnie szczególnie w okresie od września do marca. Co roku z powodu ciężkiego przebiegu lub powikłań grypy wiele osób jest hospitalizowanych. Dlatego warto bliżej przyjrzeć się tej chorobie i poznać metody zapobiegania i leczenia.
Grypa
Chorobę u ludzi zasadniczo wywołują dwa typy wirusa grypy: A i B. Szczególnie typ A wirusa potrafi zmieniać swoją budowę, przez co każdego roku konieczna jest modyfikacja szczepionki na grypę. Po wniknięciu wirusa do organizmu, namnaża się on w nabłonku górnych i dolnych dróg oddechowych, miejscowo uszkadza tam tkanki oraz inicjuje odpowiedź zapalną organizmu, wywołując objawy kliniczne. Źródłem zakażenia jest drugi człowiek, a choroba przenosi się drogą kropelkową. W przypadku gryp odzwierzęcych, które występują rzadziej m.in. świńska lub ptasia grypa, do zakażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu z chorym zwierzęciem lub spożyciem niedogotowanego lub surowego produktu pochodzenia zwierzęcego.
Ile trwa grypa?
Przyjmuje się, że okres wylęgania wirusa grypy (jest to okres, w którym wirus już przedostał się do organizmu, ale jeszcze nie wywołał objawów) trwa od 1 do 4 dni. Osoba chora jest zakaźna dla otoczenia 1 dzień przed i do 5 dni po wystąpieniu objawów. U dzieci ten okres może być dwa razy dłuższy. Grypa trwa różnie w zależności od ciężkości przebiegu – może być to od 3 do 7 dni, jednak samo zmęczenie i rozbicie trwa nawet ponad 2 tygodnie.
Grypa – objawy
Osoba chorująca na grypę bardzo często uskarża się z powodu dużego osłabienia, złego samopoczucia. Charakterystyczne jest wystąpienie gorączki, niekiedy z towarzyszącymi dreszczami. Do objawów ogólnych można również zaliczyć bóle głowy i mięśni. Po zajęciu przez wirusa układu oddechowego często pojawia się ból gardła, katar oraz suchy, męczący kaszel. Choroba najczęściej sama mija w ciągu kilku dni, a u niektórych osób może przebiegać zupełnie bezobjawowo. O ciężkim przebiegu grypy świadczy m.in. wystąpienie duszności, bólu w klatce piersiowej, zaburzeń świadomości, omdleń, napadów drgawek, porażenia lub niedowładu. Z powodu utrzymującej się wysokiej gorączki może dojść do odwodnienia organizmu. Takich objawów nie należy bagatelizować i jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Grypa jest chorobą wirusową, ale należy pamiętać, że może dojść do nadkażenia bakteryjnego i wtedy wymagana będzie antybiotykoterapia.
Grypa – leczenie
Wszystkim pacjentom należy zalecić odpoczynek, picie dużej ilości płynów szczególnie przy gorączce, aby zapobiec odwodnieniu. Ograniczyć kontakt szczególnie z małymi dziećmi. Doraźnie można stosować leki przeciwgorączkowe, przeciwkaszlowe, toaletę nosa. Do leków przeciwwirusowych zwalczających wirusa grypy należą: oseltamiwir, zanamiwir, amantadyna i rymantadyna. Osoby bez czynników ryzyka rozwoju powikłań grypy zazwyczaj są leczone objawowo w domu. U pozostałych, ze względu na ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, wystąpienie zapalenia płuc lub innych powikłań zalecane jest włączenie leków przeciwwirusowych. Leczenie celowane przeciwwirusowe skraca czas trwania choroby i zmniejsza nasilenie objawów, ogranicza szerzenie się infekcji na inne osoby oraz minimalizuje ryzyko wystąpienia powikłań. Ważne jest, aby leczenie rozpocząć w ciągu 48–72 h od wystąpienia objawów. Nie są to oczywiście leki obojętne dla organizmu. Mogą powodować nudności, wymioty, pogarszać funkcję nerek, obkurczać oskrzela. Jeżeli w przebiegu grypy dochodzi dodatkowo do bakteryjnego zapalenia płuc konieczna jest jeszcze antybiotykoterapia.
Grypa – powikłania
Na powikłania grypy najbardziej narażone są kobiety w ciąży zwłaszcza w II i III trymestrze, osoby chorujące przewlekle na schorzenia układu oddechowego, cukrzycę, chorobę niedokrwienną serca, a także dzieci z niedoborami odporności lub zaburzeniami rozwoju. Zwiększona czujność obowiązuje również poniżej 5. roku życia, u osób starszych po 65. roku życia oraz u osób otyłych z BMI>40.
Najczęstszym powikłaniem grypy jest zapalenie płuc. Stan chorego nie ulega poprawie, nasilone są dolegliwości ze strony układu oddechowego. Zapalenie płuc może również wynikać z nadkażenia bakteryjnego. Głównie wywoływane jest przez gronkowce i paciorkowce. Do innych powikłań należy angina paciorkowcowa, zaostrzenie objawów dotychczas istniejących chorób przewlekłych np. astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, cukrzycy czy choroby niedokrwiennej serca. Do rzadziej występujących powikłań neurologicznych zaliczamy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zespół Guillan-Barre, zapalenia mięśni w tym mięśnia sercowego. Do najcięższych powikłań należy posocznica, niewydolność wielonarządowa i zgon.
Domowe sposoby na grypę
Badania udowodniły, że działanie za pomocą witaminy C nie jest skuteczne, jak dotychczas sądzono. Nie skraca to długości trwania choroby i nie zmniejsza nasilenia objawów. Domowe sposoby mogą wspomóc walkę z uciążliwością objawów np. miód ma udowodnione działanie przeciwkaszlowe, maliny zawierają substancje pozwalające obniżyć temperaturę ciała, a rosół składniki pobudzające układ odpornościowy do walki z chorobą.
Najskuteczniejszą profilaktyką grypy są szczepienia ochronne. Należy pamiętać, że ze względu na replikację wirusa szczepionkę podaje się raz w roku, najlepiej w okresie jesiennym. Nie chroni ona w 100% przed zachorowaniem, ale na pewno przed ciężkim przebiegiem choroby oraz powikłaniami. Szczepionki na grypę należą do jednych z najbardziej bezpiecznych i nie powodują objawów grypy, jak często niesłusznie uważa wiele osób.