Na czym polega podejście psychodynamiczne w terapii?

Podejście psychodynamiczne jest jednym z najważniejszych nurtów współczesnej psychoterapii. Wywodzi się z ponad stuletniej tradycji psychoanalizy, którą zapoczątkowały prace Zygmunta Freuda – twórcy współczesnej psychoterapii. Od tego czasu wprowadzono liczne modyfikacje,jednak wciąż fundamentalne znaczenie wciąż mają takie freudowskie koncepcje jak: nieświadomość, konflikty wewnątrzpsychiczne, wyparcie czy mechanizmy obronne.

Co to jest podejście psychodynamiczne w terapii?

Podejście psychodynamiczne w psychoterapii to rodzaj pomocy psychologicznej, który historycznie i teoretycznie wywodzi się z psychoanalizy. Naczelnym założeniem terapii psychodynamicznej jest odkryta przez Freuda koncepcja nieświadomości. Według niej jedynie z pozoru jesteśmy racjonalnymi i rozsądnymi ludźmi. Nasza świadoma, decyzyjna część stanowi tylko wierzchołek góry lodowej tzw. „aparatu psychicznego”, którego energia i napęd wywodzą się z popędowej nieświadomości, przepełnionej chaotycznymi impulsami domagającymi się realizacji w świecie rzeczywistym. Impulsy te są często ze sobą sprzeczne („chcę”, „nie chcę”) lub niemożliwe do spełnienia z powodu zasad, norm, przekonań, wyuczonych nawyków i obyczajów. Powoduje to powstanie nieprzyjemnych uczuć lęku, niepokoju, myśli depresyjnych czy niekontrolowanego gniewu, których powodu nie jesteśmy świadomi. Stąd cała uwaga podejścia psychodynamicznego skupia się na naszych emocjach, obawach, marzeniach, pragnieniach, fantazjach i frustracjach. W żargonie psychoterapeutycznym nazywa się je „dynamizmami” psychicznymi i z tego wywodzi się nazwa „podejście psychodynamiczne”. Istnieje wiele błędnych przekonań na temat terapii psychodynamicznej. Dowiesz się o nich z dalszej części tekstu.

Skąd się wzięło podejście psychodynamiczne?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Początek podejścia psychodynamicznego wiąże się ściśle z postacią Zygmunta Freuda, który był XIX-wiecznym lekarzem neurologiem pracującym w Wiedniu, jednej ze stolic postępu i najważniejszych punktów na mapie ówczesnej kultury i nauki. W trakcie pracy klinicznej Freud zauważył, że część niewyjaśnionych i zdumiewających „chorób nerwowych” wynika z nieuświadomionych problemów psychicznych. Spowodowane były one doświadczeniami z okresu wczesnego dzieciństwa, najczęściej natury seksualnej. Traumy czy fantazje powodowały myśli na tyle nieakceptowane przez pacjentów, że doszło do ich “wyparcia”. Choć zapomniane, wciąż funkcjonowały w niedostępnej części psychiki powodując rozwój zaburzeń. Należy pamiętać, że dziś słowa takie jak wyparcie (np. ktoś wypiera prawdę o czymś, nie chce o tym myśleć) czy kompleks są powszechnie używane. Wywodzą się właśnie z psychoanalizy i wówczas były zupełną nowością, a cały pomysł nieświadomości bardzo krytykowany. Aby uzyskać dostęp do treści nieświadomych Freud początkowo stosował hipnozę. Jednak z biegiem czasu zauważył, że „terapia rozmową” jest o wiele skuteczniejsza. Podstawą psychoanalizy stało się uważne wsłuchiwanie się w to, co mówi pacjent, analiza wypowiadanych treści, marzeń sennych i pomyłek (słynna „freudowska pomyłka”, czyli np. mimowolna wypowiedź “mój szef jest złym człowiekiem” zamiast “mój szef jest słynnym człowiekiem”).

Zapamiętaj: Psychoterapia psychodynamiczna polega na dialogu i podążaniu za pacjentem. Terapia odbywa się twarzą w twarz.

Współczesna psychoterapia psychodynamiczna jest stosunkowo odległa od klasycznej psychoanalizy. Uwzględnia najnowsze odkrycia naukowe w psychologii, jest otwarta na modyfikacje. Droga jaką przebyła od czasów Freuda też jest bardzo długa i wyboista. Wśród najważniejszych koncepcji należy wymienić teorię relacji z obiektem Melanii Klein, psychologię ego Hartmanna, psychologię self Kohuta czy teorię przywiązania Bowly’ego. Zwróciły one większą uwagę na świadomą część naszej psychiki, na to co określamy jako „Ja” oraz na relacje z ważnymi osobami – nie tylko w znaczeniu realizacji ślepych popędów.

Na czym polega podejście psychodynamiczne w terapii?

Często z pojęciem „psychoterapia”, kojarzy się nam pacjent leżący na kozetce zwróconej w kierunku ściany oraz psychoterapeuta w tweedowej marynarce rozparty w fotelu. Nic bardziej mylnego! Psychoterapia psychodynamiczna polega na dialogu i podążaniu za pacjentem. Terapia odbywa się twarzą w twarz. Pierwsze sesje są konsultacjami (najczęściej do 3 sesji). Ustala się wówczas konkretne cele, nawiązuje relację terapeutyczną. W tym też okresie terapeuta może zaproponować nam terapię krótko- lub długoterminową, terapię par lub terapię grupową – w zależności od naszych potrzeb. My natomiast możemy zasugerować zmianę terapeuty, jeśli mamy wątpliwości lub czujemy, że coś jest „nie tak”. Osoba terapeuty jest w psychoterapii bardzo ważna. Empatia, uważne słuchanie i akceptacja to podstawa budowania relacji. Ponadto nurt psychodynamiczny podkreśla znaczenie tzw. mechanizmu przeniesienia. Polega on na przesunięciu emocji, pragnień i fantazji z ważnej dla nas osoby (bardzo często rodzica) na osobę psychoterapeuty. Pozwala to na przepracowanie relacji, odnalezienia przyczyn lęków, gniewu, niezrozumiałych reakcji i impulsów. Dla nurtu psychodynamicznego szczególne znaczenie ma okres dziecięcy, nasze doświadczenia, które formują późniejsze świadome i nieświadome reakcje. Jednak nie zatrzymuje się na tym. W trakcie terapii dużo uwagi skupia się na aktualnych problemach, rozterkach, lękach, procesach myślowych i emocjonalnych.

Czy wiesz że: wpływ Freuda na kulturę był tak ogromny, że został nominowany do nagrody Nobla z dziedziny literatury?

Analiza naszych myśli i odczuć może prowadzić do wglądu, czyli odkrycia powodu i genezy tego co przeżywamy. Zachodzi to za pomocą różnych technik, do których zaliczamy np. klaryfikację (podsumowanie tego co mówi pacjent), konfrontację (wykazanie sprzeczności) oraz interpretacja (proponowanie nowego znaczenia myśli, uczuć i doświadczeń). Wgląd umożliwia zmianę, a o nią w terapii właśnie chodzi. Nie zawsze przychodzi to łatwo. Nasza świadomość czasem nie chce skonfrontować się z pewnymi treściami. Powoduje to opór i zniechęcenie, a nawet rezygnację z kolejnych sesji. Jednak terapia nie zawsze musi być trudna, a ostatecznym rezultatem jest ulga i rozwiązanie problemu, z którym się przyszło. Inny ważnym aspektem terapii są tzw. “doświadczenia korektywne”, czyli innymi słowy próba zmiany przez doświadczenie. Terapeuta zachęca pacjenta do skonfrontowania się z obawami, otwartości lub asertywności, do zastąpienia określonych zachowań nowymi – w zależności od tego co jest źródłem problemu. W nurcie psychodynamicznym pracuje także się nad tzw. „mechanizmami obronnymi”. Są to rodzaje zabezpieczeń świadomego „Ja” przed niechcianymi myślami czy uczuciami. Kluczowa jest zmiana nie adaptywnych mechanizmów obronnych (np. wyparcie) na adaptywne tj. poczucie humoru, nadzieja czy sublimacja (zamiana niechcianego popędu, myśli na inne i akceptowane przez tę osobę zachowanie).

Dla kogo podejście psychodynamiczne?

Pojawia się coraz więcej dowodów na skuteczność terapii psychodynamicznej. Udowodniono jej pozytywne działanie w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, zaburzeń nawyków i popędów oraz w zaburzeniach lękowych. Psychoterapia psychodynamiczna jest też główną metodą leczenia zaburzeń osobowości. Warto pamiętać, że psychoterapia refundowana przez NFZ to najczęściej psychoterapia psychodynamiczna.

Podejście psychodynamiczne w terapii dzieci

Podejście psychodynamiczne może być stosowane zarówno terapii dzieci jak i młodzieży. Oczywiście musi być dostosowana do potrzeb i możliwości danego okresu rozwojowego. Nowe badania naukowe wskazują na skuteczność terapii psychodynamicznej w tej grupie pacjentów. W związku z tym angielskie wytyczne dobrej praktyki lekarskiej NICE zalecają ten rodzaj psychoterapii w depresji u najmłodszych pacjentów, a w grupie nastolatków zamiennie z terapią behawioralno-poznaczą (jeśli na podstawie wywiadu tak zadecyduje lekarz). Psychoterapia psychodynamiczna może być także zastosowana w depresji ze współistniejącym lękiem. Innym wskazaniem do tej terapii jest doświadczenie wykorzystania seksualnego, znęcania się lub porzucenie. Wcześnie zastosowana psychoterapia psychodynamiczna może bardzo poprawić rokowanie w wypadku podejrzenia rozwijających się zaburzeń osobowości u młodzieży.

Psychoterapia psychodynamiczna wywodzi się z psychoanalizy. Jej głównym założeniem jest występowanie nieświadomych procesów psychicznych, które wpływają na nasze emocje, myśli, zachowanie i relacje z innymi ludźmi. Psychoterapia psychodynamiczna może pomóc w leczeniu zaburzeń lękowych, emocjonalnych i w zaburzeniach osobowości. Jest skuteczna także u dzieci i młodzieży.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *