Gestalt jest jednym z nurtów psychoterapeutycznych. Wyrasta z tzw. podejścia humanistyczno-egzystencjalnego. Skupia się na pełni doświadczania samego siebie oraz zdrowej i twórczej relacji z otoczeniem. Pomimo swojej popularności, psychoterapia Gestalt jest uznawana za kontrowersyjną. Dlaczego?
Co to jest terapia Gestalt?
Gestalt to jedna ze szkół terapeutycznych. Kładzie się w niej szczególny nacisk na przeżywanie tu i teraz. Na samorozwój opierający się na pełnym i satysfakcjonującym urzeczywistnieniu samego siebie. Co to znaczy? Odpowiedź na to pytanie, osoba odbywająca terapię poznaje sama w trakcie kolejnych sesji terapeutycznych. Wynika to z faktu, że Gestalt podkreśla potencjał tkwiący w kreatywności i ekspresji samego siebie. W krok za twórczym rozwojem, podąża jednak odpowiedzialność za to kim jesteśmy, za nasze granice. Dopiero będąc twórczym, otwartym na nowe, a jednocześnie świadomym zobowiązań, jakie wiążą się z podjętymi decyzjami, możemy naprawdę się rozwijać. Ponadto, w trakcie terapii poszukuje się przyczyn zaburzenia samoregulacji, tzw. „neurotycznych mechanizmów”. Są to zaburzenia naturalnego rozwoju, konflikty wewnętrzne z wcześniejszych okresów życia, które utrudniają funkcjonowanie i naszą relację z otoczeniem. Należą do nich:
- introjekcja: przyjmowanie postaw lub przekonań bez żadnej własnej refleksji;
- projekcja: bezpodstawne przypisywanie własnych przekonań, obaw innym ludziom;
- retrofleksja: przekierowanie emocji, która powinna być skierowana na świat, z powrotem na siebie. Np. wściekłość na siebie, autoagresja, ale też stresogenne bóle głowy czy brzucha;
- konfluencja: pomieszanie swoich przekonań z przekonaniami innych, brak granic, poczucia odrębności;
- defleksja: wycofanie się z kontaktu z otoczeniem, utrzymywanie słabego, niejasnego kontaktu, ciągłe poczucie niedokończonych spraw, niepełnego przeżywania.
Z punktu widzenia terapii Gestalt, jesteśmy podobni do figury lub postaci (to znaczenie słowa „gestalt” w języku niemieckim) wyłaniającej się z tła. Takie metaforyczne ujęcie, podkreśla znaczenie poczucia odrębności, pełnego doświadczania siebie, a jednocześnie ciągłego kontaktu z otoczeniem. Nasze interakcje i relacje ze środowiskiem, otwartość na nie, są kolejnym filarem terapii Gestalt.
Skąd się wzięła terapia Gestalt?
Terapia Gestalt jest dziełem Fritza Perlsa, jego żony Laury Perls oraz Paula Goodmana. Twórcy Gestalt inspirowali się między innymi psychologią Gestalt, teorią osobowości Lewisa, egzystencjalizmem oraz religiami wschodu. Gestalt należy do tzw. podejścia humanistyczno-egzystencjalnego. Stanowi ono dość różnorodna grupę szkół terapeutycznych, które posiadają jednak pewne cechy wspólne. W porównaniu np. do psychoanalizy, czy wczesnego okresu terapii behawioralnych, podejście humanistyczne akcentuje zdolność człowieka do bycia samoświadomym. Człowiek z perspektywy tych szkół jest wolny, ale jednocześnie odpowiedzialny za własny rozwój i podejmowane wybory. Człowiek szuka sensu w życiu, jest świadomy nieuchronności śmierci. Stąd tak bardzo podkreślane w terapii Gestalt są autentyczność, kreatywność, pełnia doświadczania samego siebie.
Dla kogo terapia Gestalt?
Terapia Gestalt jest polecana przede wszystkim osobom zorientowanym na rozwój, poprawę swojego funkcjonowania, przeżywanie w pełni swojego życia. Na terapię Gestalt nie kieruje się pacjentów z silnie wyrażonymi objawami. Niemniej może być ona pomocna, gdy występuje słabe nasilenie zaburzeń nerwicowych, czy chorób psychosomatycznych (niewyjaśnionych bólów i innych dolegliwości). Badania wskazują, że terapia Gestalt jest szczególnie polecana osobom wykazującym słaby opór wobec psychoterapii i ponadprzeciętnie społecznych (ekstrawertyków).
Na czym polega terapia Gestalt?
Podstawą terapii Gestalt jest dążenie do samozrozumienia i poprawy kontaktu z innymi. W trakcie sesji poszukuje się drogi do jak najbardziej autentycznego wyrażania siebie, określenia psychologicznych granic, odkrycia (opisanych wyżej) „neurotycznych mechanizmów”.
Czy wiesz że: twórca terapii Gestalt służył w armii niemieckiej podczas I Wojny Światowej? Jego doświadczenia życiowe miały istotny wpływ na rozwój Gestalt. Co więcej pomimo, że był weteranem wojennym, musiał uciekać z Niemiec przed nazistowskim antysemityzmem i dotkliwymi prześladowaniami.
Terapia Gestalt jest nastawiona na twórczy i otwarty dialog z terapeutą. Korzysta z różnych technik charakterystycznych dla tej szkoły. Należą do nich m.in. psychodrama, czyli zastosowanie elementów typowo teatralnych, takich jak odgrywanie scen i określonych ról, co pozwala lepiej wyrazić siebie oraz zrozumieć perspektywę innych ludzi. Kolejną techniką jest „nagłośnienie sporu wewnętrznego”, czy konfrontacja z własnymi emocjami. Wszystko opiera się na eksperymencie, dążeniu do nowego i niespodziewanego. Istotna jest też praca z ciałem. Techniki terapii Gestalt zmierzają do pogłębienia doświadczenia i samoświadomości osoby odbywającej terapię. To twórcze podejście prowadzi do reorganizacji myślenia i przeżywania, dzięki czemu zaczynamy lepiej funkcjonować w sprawiających nam problem relacjach i sytuacjach. „Zmiana pojawia się wtedy, kiedy stajemy się tym, kim jesteśmy, a nie wtedy, kiedy staramy się stać tym, kim nie jesteśmy”.
Czy terapia Gestalt jest skuteczna?
Dopiero niedawno zaczęły pojawiać się pierwsze dowody świadczące o skuteczności terapii Gestalt.
Zapamiętaj: Terapia Gestalt jest polecana przede wszystkim osobom zorientowanym na rozwój, poprawę swojego funkcjonowania, przeżywanie w pełni swojego życia.
Badanie efektywności tej szkoły terapeutycznej jest wyjątkowo trudne, ze względu na niepowtarzalność pracy z każdym pacjentem, różnorodność potrzeb oraz twórcze podejście w trakcie terapii. Z tego powodu, część badaczy uważa, że Gestalt powinno być traktowane jako rodzaj medycyny alternatywnej. Jednak Gestalt nie jest terapią medyczną w ścisłym tego słowa znaczeniu. To połączenie terapii i pewnej filozofii życiowej, podkreślającej autentyczność, pełnię doświadczenia oraz poszukiwanie sensu.
Terapia Gestalt to ważna szkoła psychoterapeutyczna wywodząca się z nurtu humanistyczno-egzystencjalnego. Skupia się na doświadczeniu, ekspresji siebie, własnych przeżyć, a także zdrowej relacji z otoczeniem. Może pomóc ludziom nastawionym na własny rozwój, dążącym do lepszego zrozumienia siebie i swoich problemów.